© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2005, s. 225-227
Sylwia Małgorzata Słotwińska
Mikrobiologia zapaleń przyzębia. Cz. III. Krętki i ruchome pałeczki
Microbiology of periodontitis. part III: spirochetes and motile rods
Zakład Stomatologii Zachowawczej, Instytutu Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska
Kolejną grupą drobnoustrojów biorących udział w etiopatogenezie zapaleń przyzębia są krętki i ruchome pałeczki. Po raz pierwszy opisał je w 1863 roku Antoni van Leevenhoek w liście do Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie. Był to jednocześnie pierwszy opis drobnoustrojów bytujących w jamie ustnej. Analiza poddziąsłowej płytki nazębnej w mikroskopie ciemnopolowym jest nadal praktykowana w odniesieniu do badania krętków i ruchomych pałeczek. Wielokrotnie wykazywano, że metoda ta ma przewagę nad innymi dostępnymi metodami, np. hodowlą, która jest przydatna tylko do oceny mikroorganizmów zdolnych przeżyć na określonych podłożach. Oczywiście wszystkie metody badań mają zarówno zalety, jak i ograniczenia. Dla celów praktycznych Listgarten i Hellden określili morfotypy bakterii w obserwacji mikroskopowej i wyróżnili 9 kategorii:
– ziarenkowce (kuleczkowate) (ang. Coccoid cells) (0,5-1,0 ?m średnica);
– proste pałeczki (ang. straight rods) (0,5-1,5 ?m szer.) o stosunku szerokości do długości 1:2 i 1:6;
– nitkowate (ang. Filaments) (0,5-1,5 ?m szer.) o proporcji szerokości do długości większej niż 1:6;
– wrzecionowate (ang. Fusiforms) (0,3-1,0 ?m średnica) o długości około 10 ?m;
– zagięte pałeczki (ang. Curved rods);
– małe krętki (ang. small spirochetes);
– średnie krętki (ang. medium spirochetes);
– duże krętki (ang. large spirochetes);
– ruchome organizmy (ang. motile microorganisms).
Wyniki badań i analiz opartych na klasyfikacji opisanej powyżej wskazują, że u osób ze zdrowym przyzębiem nieruchome pałeczki i ziarenkowce stanowią około 95% całkowitej mikroflory płytki nazębnej, podczas gdy krętki i ruchome pałeczki są znacznie rzadziej stwierdzane. W przebiegu zapalenia przyzębia te proporcje ulegają zmianie i obserwujemy wtedy znaczny wzrost liczby pałeczek ruchomych i krętków oraz spadek form ziarenkowych.
Krętki
Są to wyjątkowo wrażliwe organizmy, których wyizolowanie z płytki nazębnej jest praktycznie prawie niemożliwe, a w każdym razie bardzo skomplikowane. Obecnie trudno określić, jaką część krętków udaje się czasem wyhodować. W większości prac na temat występowania krętków w zapaleniu przyzębia stosuje się obserwację mikroskopową, która jest metodą preferowaną. Coraz częściej podejmowane są próby identyfikacji krętków metodami genetycznymi (1, 2, 3). Taksonomia krętków opiera się na ich morfologii, wymiarach, zwłaszcza średnicy oraz ilości wici. Trudności w hodowaniu krętków sprawiają, że niewiele wiemy o ich metabolizmie i z tego powodu ich klasyfikacja opiera się na ograniczonych parametrach. Znamy cztery gatunki krętków występujących w jamie ustnej. Są to: Treponema denticola, Treponema socranskii, Treponema vincentii i Treponema pectinovorum. Informacje na temat czynników wirulentnych krętków są ubogie. Krętki z jamy ustnej wytwarzają endotoksyny, a także szeroki wachlarz enzymów proteolitycznych, zwłaszcza kolagenazy. Ponadto krętki mogą działać supresyjnie na odpowiedź immunologiczną ludzkich limfocytów T i B oraz hamować proliferację fibroblastów i zaburzać funkcjonowanie granulocytów obojętnochłonnych. W świetle tych informacji krętki są na pewno zdolne do niszczenia struktur przyzębia. Występowanie krętków jest zróżnicowane. Stwierdzamy je zarówno w płytce nazębnej dzieci, jak i u osób dorosłych, z klinicznie zdrowym przyzębiem oraz w przebiegu chorób przyzębia. Jednak wzrost liczby krętków jest charakterystyczny dla zapalenia dziąseł i zapalenia przyzębia, zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci.
Organizmy ruchome
Są to wszystkie ruchome organizmy poza krętkami, które możemy obejrzeć w polu mikroskopu klasycznego – ciemnopolowego. Składają się na nie proste lub zagięte pałeczki, ziarenkowce i sporadycznie, wrzecionowce. Charakterystyczne i reprezentatywne dla tej mikroflory kieszonek dziąsłowych są organizmy stwierdzane często w przebiegu różnych form zapalenia przyzębia, takie jak: Selenomonas sputigena i Campylobacter rectus (wcześniej Wolinella recta). Wirulencja ruchomych pałeczek jest trudna do określenia. Najlepiej poznane są Selenomonas sputigena i Campylobacter rectus, w związku z możliwością hodowania tych bakterii na podłożach stałych. Wykazano, że pałeczki te mają duże zdolności immunosupresyjne oraz wytwarzają lipopolisacharyd (LPS) o bardzo dużych właściwościach endotoksycznych. Patogenność tych pałeczek nie jest jednoznacznie określona. Stwierdza się ich występowanie zarówno u osób ze zdrowym przyzębiem, jak i w przebiegu różnych form zapalenia przyzębia. Ich bogatym rezerwuarem są migdałki podniebienne i błona śluzowa języka.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Fukumoto Y., et al.: Taxonomic study of spirochetes isolated from human periodontal lesions. Oral Microbiol. Immunol., 1987, 2, 2, 82-7. 2.Sakamoto M., et al.: Phylogenetic analysis of saccharolytic oral treponemes isolated from human subgingival plaque. Microbiol. Immunol., 1999, 43, 7, 711-6. 3.Tzagaroulaki E., Riviere G.: Antibodies to Treponema pallidum in serum from subjects with periodontitis: relationship to pathogen-related oral spirochetes. Oral Microbiol. Immunol., 1999, 14, 6, 375-8. 4.Loesche W.J.: DNA probe and enzyme analysis in periodontal diagnostics. J. Periodontol., 1992, 63,1102-9. 5.Trąbska M.: Beztlenowa flora bakteryjna a dynamika procesu chorobowego w przebiegu periodontoliz. Czas. Stomat., 1999, 52, 4, 238-246. 6.Melvin W.L., et al.: Comparison of DNA probe and ELISA microbial analysis methods and their association with adult periodontitis. J. Periodontol., 1994, 65, 6, 576-582. 7.Sawicka-Grzelak A., i wsp.: Mikroflora kieszonek dziąsłowych w zaawansowanym zapaleniu przyzębia. Med. Dośw. Mikrobiol., 1997, 49, 1/2, 95-100. 8.Słotwińska S.M.: Występowanie Porphyromonas gingivalis i Actinobacillus actinomycetemcomitans w patologicznych kieszonkach dziąsłowych a odporność komórkowa u osób z zapaleniem przyzębia. Czas. Stomat., 1996, 49, 1, 13-20. 9.Słotwińska S.M., Sawicka-Grzelak A.: Kliniczne znaczenie badań mikroflory poddziąsłowej. Czas. Stomat., 1999, 52, 12, 793-797. 10.Słotwińska S.M., Wierzbicka M.: Praktyczne wykorzystanie przeciwciał monoklonalnych do oceny mikrobiologicznej postępowania periodontologicznego. Czas. Stomat., 1997, 50, 6, 388-393. 11.Słotwińska S.M., et al.: Untersuchungen uber die Rolle der Bacteroides gingivalis und Haemophilus actinomycetemcomitans bei Periodontitis. Stomatol. DDR, 1990, 40, 12-14. 12.Słotwińska S.M., i wsp.: Występowanie Bacteroides gingivalis i Haemophilus actinomycetemcomitans w kieszonkach dziąsłowych. Mag. Stomat., 1991, 1, 6, 28-29.
