© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2010, s. 152-157
Anna Tytz-Chojnowska1, *Izabela Strużycka1, Karolina Szaniawska2
Ocena wiedzy mieszkańców Malborka na temat stosowania fluorkowanej wody pitnej
Assessment of knowledge of Malbork citizens on application of drinking water fluoridation
1Zakład Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Elżbieta Jodkowska
2Zakład Chirurgii Stomatologicznej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz
Summary
It is currently believed that application of fluorine compounds and mechanical removal of bacterial biofilm from teeth surfaces are the most effective methods of caries prevention. It is also known that doses of fluorine exceeding optimum levels produce effects opposite to assumptions of prevention and may result in dental fluorosis.
Aim: The aim of the study was to assess knowledge of young Malbork citizens about taking by them doses of fluorine contained in drinking water in excess of optimum levels.
Materials and methods: The survey study included 80 middle school students from Malbork.
Results: Around 26% of respondents did not have knowledge about presence of fluorine compounds in drinking water in Malbork. The highest percentage (43%) gained information on high fluorine concentration in drinking water from parents. The lowest percentage (12%) gained information from a dental practitioner. Around 80% of the examined group were aware of the fact, that excessive doses of fluorine compounds produce a harmful effect on teeth. In spite of this, only 15% of the survey participants intentionally used toothpastes without fluoride. Some of the respondents (23.75%) were not aware whether the toothpaste they used contained fluoride. The study also shows that 31.25% of the population that were aware of consequences resulting from excessive doses of fluorine compounds, used additional oral hygiene products containing fluorine.
Conclusions: The survey revealed insufficient knowledge of the examined group about risks associated with application of increased concentrations of fluorine in drinking water to dental tissues and about prevention methods against these risks.
Nadmiar fluorków w wodzie do picia może mieć destrukcyjny wpływ na uzębienie człowieka. Badania przeprowadzone w Nysie, gdzie stężenie fluoru w wodzie zawiera się w granicach 3-6 mgF/l wykazały, że u pacjentów z fluorozą szkliwa intensywność próchnicy zębów była wyższa w porównaniu z resztą populacji. Oznacza to, że fluor w ponad optymalnych dawkach wywołuje odwrotne efekty działania na twarde tkanki zębów od tych, jakie zakłada profilaktyka fluorkowa.
Przy większym stężeniu fluoru w wodzie występuje cięższa postać fluorozy w postaci brunatnych plam. W Polsce tę postać spotyka się głównie w Malborku, gdzie naturalne stężenie fluoru w wodzie wodociągowej wynosi w granicach 2,8-3,2 mg/l. Na terenie Malborka fluorozę szkliwa stwierdza się u około 82% populacji w wieku 18-22 lat. Fluoroza endemiczna w Polsce, oprócz Nysy i Malborka, dotyczy również miejscowości Błaszki i Lubliniec. Bogate we fluor są także niektóre wody mineralne, na przykład źródło ?Marysieńka? w Cieplicach-Zdroju, gdzie stwierdzono 10 mgF/l wody (1).
W związku ze zwiększoną częstotliwością występowania fluorozy, jak również ze zwiększoną ekspozycją na związki fluoru, konieczne jest przestrzeganie określonych zasad postępowania – z jednej strony wykorzystujących pozytywne przeciwpróchnicowe działanie fluoru, z drugiej strony minimalizujących efekty uboczne wywoływane przez fluorki. Zasady te dotyczą skrupulatnego przestrzegania aktualnie obowiązujących wskazań i dawek fluoru w przypadku suplementacji związków tego pierwiastka, monitorowania ilości fluoru zarówno w wodzie pitnej, jak również poziomu jego związków w pożywieniu, napojach i środkach higieny jamy ustnej. Stężenie związków fluoru bowiem w pożywieniu, wodzie i powietrzu jest coraz wyższe w związku z postępującym skażeniem środowiska. Również wobec globalnego handlu i szybkiego przemieszczania się towarów możliwość kumulacji fluoru w organizmie człowieka jest znaczna, nieraz bez jego świadomości, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę, rozważając problem bezpieczeństwa podaży tego związku (2, 3, 4).
Cel pracy
Celem pracy była ocena stanu wiedzy mieszkańców Malborka na temat przyjmowania przez nich ponad optymalnej dawki związków fluoru.
Materiał i metody
Badaniem ankietowym objęto 80 wybranych losowo gimnazjalistów w przedziale wiekowym 15-16 lat. Na podstawie samodzielnie przygotowanego kwestionariusza pytań zebrano informacje dotyczące długości zamieszkania badanego w Malborku, stanu wiedzy na temat zawartości związków fluoru w wodzie pitnej i wpływu fluorków na uzębienie, stosowania pasty z fluorem i innych środków do utrzymywania higieny jamy ustnej z zawartością fluorków.
Wyniki
Spośród 80 zbadanych gimnazjalistów, 45% stanowiły dziewczęta, 55% – chłopcy (ryc. 1).
Ryc. 1. Grupa badana.
Znacząca większość ankietowanych, bo aż 96,25% mieszkało w Malborku, z czego, jak wynika z przeprowadzonego wywiadu, 70,13% od urodzenia. W tej grupie młodzieży odnotowano największy odsetek przebarwień określanych fluorozą zębów (fot. 1).
Fot. 1. Pacjentka lat 15 z Malborka z ciężką postacią fluorozy.
Rycina 2 obrazuje stan wiedzy mieszkańców Malborka na temat zawartości fluorków w wodzie pitnej w tym mieście. Grupa osób, która posiadała wiedzę o wysokiej zawartości związków fluoru w wodzie wynosiła 74% badanych (59 osób), jednak nikt z badanych tej grupy nie potrafił określić zawartości fluoru w wodzie. Około 26% ankietowanych nie posiadało żadnych informacji na temat obecności związków fluoru w wodzie pitnej w Malborku.
Ryc. 2. Świadomość mieszkańców na temat zawartości związków fluoru w wodzie pitnej w Malborku.
Na rycinie 3 przedstawiono źródła informacji o wysokim stężeniu fluorków w wodzie pitnej, z których czerpali wiedzę badani. Największy procent badanych (43%) uzyskało informacje od rodziców, 14% od nauczycieli w szkole. Najniższy procent badanych (12%) uzyskało informacje od lekarza dentysty, a 31% badanych uzyskało informacje z innych źródeł.
Ryc. 3. Pochodzenie informacji na temat wysokiego stężenia fluoru w wodzie pitnej w Malborku.
Ankietowana młodzież w znacznym odsetku (75%) wiedziała, że fluor podawany w optymalnej dawce działa korzystnie na tkanki zębów. Wysoki odsetek w tej grupie badanej młodzieży orientował się również, że związki fluoru w nadmiernej dawce działają szkodliwie na zęby (80% badanych). Mimo to jedynie 15% ankietowanych świadomie używało past bez fluoru w celu ograniczenia podaży tego pierwiastka, a 23,75% była nieświadoma, czy stosowana pasta do zębów zawiera związki fluoru, czy też nie. Z przeprowadzonych badań wynika również, iż 31,25% populacji świadomej skutków stosowania nadmiernych dawek związków fluoru dodatkowo stosowało inne niż pasta do zębów, środki do utrzymywania higieny jamy ustnej zawierające fluor. Uzyskane dane wskazują także, że 45% młodzieży spośród wszystkich ankietowanych nie stosowało dodatkowych środków do higieny z fluorem. Zależności te przedstawia rycina 4.
Ryc. 4. Świadomość mieszkańców Malborka w zakresie szkodliwego działania fluorków podawanych w nadmiarze i stosowanie tych związków w praktyce.
Wszyscy ankietowani na pytanie o dodatkowe zastosowanie profesjonalnych metod aplikowania związków fluoru czy to poprzez zbiorowe programy w szkołach, czy też indywidualne przez lekarza dentystę odpowiedzieli, iż takie formy aplikacji fluoru nie były stosowane.
Dyskusja i wnioski
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Trykowski J: Optymalna fluorowa profilaktyka próchnicy zębów w Polsce. Czas Stomat 2005; 58, 6: 436-450. 2. Whelton HP et al.: A review of fluorosis in the European Union: prevalence, risk factors and aesthetic issues. Community Dent Oral Epidemiol 2004; 32(1): 9-18. 3. Szczepańska J, Pawłowska E: Niektóre problemy związane z toksykologią fluorków. Nowa Stomat 2007; 2-3: 82-86. 4. Dąbrowska E, Balunowska M, Letko R: Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru. Nowa Stomat 2004; 29, 3: 47-52. 5. Adamowicz-Klepalska B, Wierzbicka M, Strużycka I: Założenia i cele zdrowia jamy ustnej w kraju na lata 2006-2020. Czas Stomat 2005; 58, 6: 457-459. 6. Kaczmarek U: Mechanizmy kariostatyczne fluoru. Czas Stomat 2005; 58, 6: 404-414. 7. Wierzbicka M, Pierzynowska E: Propozycje programu profilaktyki fluorkowej próchnicy. Czas Stomat 2005; 58, 6: 383-387. 8. Weyna E, Buczkowska-Rodlińska J, Grocholowicz K: Bezpieczeństwo profilaktyki fluorkowej w świetle wiedzy studentów i lekarzy oraz dowodów naukowych. Czas Stomat 2005; 58, 6: 397-404. 9. Sikorska-Jaroszyńska MHJ, Czelej G: Fluor w stomatologii i medycynie. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2000.
