© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2011, s. 35-42
*Daria Sawaryn1, Agnieszka Wróbel2
Poziom wiedzy młodych dziewcząt na temat raka szyjki macicy
Young girls’ knowledge’s level concerning cervical cancer
1Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Wydział Turystyki i Nauk o Zdrowiu
Dziekan Wydziału: prof. dr hab. Stanisław Wołowiec
2Absolwentka Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie,
Kierunek: Zdrowie Publiczne
Summary
Introduction: The paper underlines a global problem which is a cervical cancer. The author shown the depiction of the disease, risk determinants, symptoms as well as the tragic results of the cancer development process. There is also presented information about new methods for diagnosing cancer and the possibilities and norms of conduct depending on the level of cancer advancing.
Aim: The purpose of the work is to research secondary-school girls’ knowledge’s level concerning cervical cancer.
Material and methods: The research material were 88 girls from the first classes of grammar school in Rzeszów. There was a balance between girls from rural and urban areas.
Results and conclusion: The conclusions indicate that the respondents can point out the way of viral infections’ elimination from our bodies as well as they can appoint the age of the highest risk of HPV infection.
Wstęp
Codziennie na raka szyjki macicy umiera 5 kobiet. W Polsce umieralność na raka szyjki macicy wciąż stanowi jeden z głównych problemów onkologicznych, gdyż kobiety nie dbają o własne zdrowie, bo zawsze wydaje się im, że są sprawy ważniejsze – dom, rodzina, kariera. Kiedy już decydują się na badanie – często jest za późno.
Rak szyjki macicy stanowi jeden z głównych problemów onkologicznych, jest drugim co do częstości występowania nowotworem złośliwym rozpoznawanym u kobiet. Każdego roku na świecie stwierdza się 430-500 tys. nowych zachorowań, natomiast liczba zgonów wywołana rakiem szyjki macicy wynosi 200 000 kobiet rocznie.
Pod względem zachorowalności na raka szyjki macicy Polska zajmuje średnią pozycję wśród innych krajów na świecie. W Polsce częstość występowania raka szyjki macicy wynosi 30-35 zachorowań na 100 000 na rok, czyli ponad 4000 nowych zachorowań rocznie. Umieralność wynosi 10-12 na 100 000 kobiet na rok, co daje ok. 200 zgonów rocznie (ryc. 1).
Ryc. 1. Zachorowalność na raka szyjki macicy i umieralność z powodu tego nowotworu wg (4).
Na raka szyjki macicy chorują częściej kobiety po 30. roku życia, a szczyt zachorowań przypada na przedział wieku 45-59 lat, natomiast zachorowalność obniża się stopniowo powyżej 60 lat. Powyższą sytuację przedstawia krzywa zachorowalności i umieralności z powodu tego nowotworu według grup wiekowych (4).
Rycina 1 przedstawia wzrost zachorowalności od grupy wiekowej 30-34 lata, po którym to wieku obserwuje się dynamiczny wzrost zachorowalności do przedziału wiekowego 45-59 lat, w którym osiąga najwyższą wartość, zaś po 60. roku życia krzywa stopniowo obniża się. Biorąc pod uwagę drugą krzywą przedstawiającą umieralność, stwierdza się, iż jej wzrost następuje wraz z wiekiem. Początek umieralności przypada na grupę wiekową 30-34 lata i wzrasta do grupy wiekowej 80-84 lata, gdzie osiąga najwyższy poziom. Po 85. roku życia umieralność obniża się.
Odsetek pięcioletnich względnych przeżyć kobiet chorych na raka szyjki macicy jest dobrym wskaźnikiem wyleczalności. Polska w porównaniu z państwami biorącymi udział w badaniu Eurocare układa się na końcu. Oznacza to, iż Polska należy do krajów o najniższym odsetku pięcioletnich względnych przeżyć kobiet chorych na raka szyjki macicy. Powyższą sytuację przedstawia rycina 2.
Ryc. 2. Pięcioletnie względne przeżycia kobiet chorych na raka szyjki macicy. Europa 1990-1994 (według Eurocare-3) (4).
Głównym czynnikiem przyczynowym raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus – HPV) o wysokim charakterze onkogennym, np. HPV 16,18. Do czynników ryzyka wystąpienia zakażenia wirusa brodawczaka ludzkiego należą: wiek, rozpoczęcie współżycia płciowego – im wcześniej, tym ryzyko jest większe, częste kontakty seksualne, duża liczba partnerów płciowych, zmiany zapalne w obrębie pochwy i sromu, a także nieprawidłowe wyniki rozmazów cytologicznych.
Do czynników zwiększonego ryzyka zachorowania zalicza się:
Wiek. Najczęściej do zakażenia wirusem HPV dochodzi u kobiet między 20. a 25. rokiem życia, w późniejszym wieku dochodzi do stopniowego spadku ryzyka wystąpienia zakażenia HPV (tab. 1). Taka zależność obejmuje spadek aktywności seksualnej oraz zmiany gospodarki hormonalnej.
Tabela 1. Wyniki badań obniżania się częstości występowania zakażenia HPV wraz z wiekiem badanych kobiet (4).
| Wiek (lata) | Częstość występowania zakażenia HPV (%) |
15-19
20-24
25-29
>30 | 39
33
31
17 |
Aktywność płciowa. Wczesne rozpoczęcie życia seksualnego czy duża liczba partnerów seksualnych, a z tym związane liczne ciąże i porody zwiększają ryzyko rozwoju zakażenia wirusowego.
Palenie tytoniu. U kobiet palących stwierdza się występowanie właściwości mutagennych w błonie śluzowej szyjki macicy, takich jak: nikotyna i kotonina, które ułatwiają zakażenie.
Wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Obserwacje kliniczne wykazują, iż kobiety zażywające doustne leki antykoncepcyjne są dwukrotnie bardziej podatne na zakażenia wirusowe.
Niski status socjoekonomiczny. Związany jest on z niedoborem żywieniowym, niedoborami witamin A i jej pochodnych (ß-karoten, retinol, likopen) oraz witaminami B12, B6, C i kwasu foliowego, a także zakażeniami dróg moczowo-płciowych (4).
Cel pracy
Celem pracy jest ukazanie poziomu wiedzy młodych dziewcząt w wieku licealnym na temat raka szyjki macicy, a także zainteresowanie i zapoznanie ich z problemem, który szerzy się na skalę światową. Pośrednim celem pracy było także skłonienie dziewcząt do zastanowienia się, czy problem rozwoju raka szyjki macicy dotyczy ich samych i najbliższych kobiet w ich życiu.
Metody, techniki i narzędzia badawcze
Materiał badawczy poniższych badań został zgromadzony za pomocą przeprowadzonych ankiet z dziewczętami uczącymi się w liceum. Miejscem przeprowadzania ankiet było III Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida w Rzeszowie mieszczące się przy ulicy Szopena. W ankiecie wzięło udział 88 dziewcząt z klas pierwszych, drugich oraz trzecich liceum, zamieszkałych zarówno na wsi, jak i w mieście (tab. 2). W grupie badanych występował równy stosunek pomiędzy liczbą dziewcząt zamieszkałych na wsi oraz dziewcząt zamieszkałych w mieście. Podczas badań poproszono ankietowane o wypełnienie anonimowego kwestionariusza składającego się z 15 pytań zamkniętych. Na każde pytanie badana osoba miała udzielić jedną odpowiedź, która zdaniem osoby wypełniającej ankietę była poprawna. Pytania dotyczyły wiedzy z zakresu anatomii narządów rodnych, przyczyn występowania raka szyjki macicy, objawów oraz możliwości leczenia nowotworu szyjki macicy.
Tabela 2. Liczba ankietowanych.
| Wiek w latach | Miejsce zamieszkania |
| 16-19 | Miasto | Wieś |
| liczba | procent | liczba | procent |
| 44 | 50% | 44 | 50% |
| Ogółem | 88 (100%) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w ankietach.
Wyniki badań
Pytanie 1. Główną przyczyną raka szyjki macicy jest/są...
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Opala T: Ginekologia. Podręcznik dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów. PZWL, Warszawa 2000. 2. Mohr P, Patlewicz S: Choroby nowotworowe. Wydawnictwo Jerzy Mostowski 2005. 3. Stoppard M: Poradnik dla każdej dziewczyny. Muza SA, Warszawa 1995. 4. Markowska J: Onkologia ginekologiczna. Medyczne Urban&Partner, Wrocław 2002. 5. Wronkowski Z, Brużewicz Sz: Rak szyjki macicy. PZWL, Warszawa 2008. 6. Pawlęga J: Zarys onkologii. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002. 7. Fijuth J: Onkologia. Podręcznik dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 2005. 8. Norwitz E, Schorge J: Położnictwo i ginekologia w zarysie. PZWL, Warszawa 2006. 9. Chmielewska E: Czynniki rakotwórcze w rozwoju procesu nowotworowego [W:] Kułakowski A i Skowrońska-Gardas A (red.), Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, 23-31. 10. Abrahams P: Atlas anatomii: ciało człowieka: budowa i funkcjonowanie. Świat Książki, Warszawa 2004.
