© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2011, s. 108-112
*Anna Turska-Szybka, Dorota Olczak-Kowalczyk
Infiltracja żywicą w leczeniu plam próchnicowych zębów mlecznych – badania z randomizacją. Obserwacje 6-miesięczne
Infiltration technique treatment of spot lesions on smooth surfaces in the primary dentition. Six months follow-up
Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr hab. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Summary
Introduction: Resin infiltration close micropores of demineralisated enamel to prevent the diffusion of acids and the loss of minerals. Infiltrated enamel layer should form a tight barrier insulating enamel from the influence of cariogenic bacteria.
Aim of the study: Aim of the study was to evaluate the effectiveness of the treatment spot lesions on smooth surfaces of primary teeth using resin infiltration compared with fluoride varnish remineralisation.
Matherials and methods: 36 children aged from 18 to 71 months with the presence of min. 2 spots lesions in each subject were included into this study. Clinical examination was carried out 3 times: before the intervention, 3 and 6 months after the intervention. The state of oral hygiene and dental health was evaluated. In the control group teeth were coated with fluoride varnish, in the experimental group spot lesion were treated by resin infiltration, followed fluoride varnish was applied.
Results: In the experimental group all the spots 100% remained inactive in both control tests, while the control group were observed in 8.7% of active patches. It has been reported the appearance of new caries lesions; the experimental group: 2 in „I” and 5 in „II” trial, the control group: 1 in „I” trial and 2 in „II” trial.
Conclusions: In children with the spot lesions on smooth surfaces of teeth resin infiltration with apply fluoride varnish decreases compared with the use of fluoride varnish only the incidence of caries progression.
Wstęp
Współczesne postępowanie w chorobie próchnicowej zakłada rozpoznawanie wczesnych zmian próchnicowych szkliwa (caries incipiens, macula cariosa, spot lesions, white spot) i szerokie stosowanie nieinwazyjnych lub mikroinwazyjnych metod leczenia, tak aby nie dopuścić do utraty tkanek zębów (1-3). Zatrzymanie procesu próchnicowego we wczesnych stadiach jest szczególnie ważne w okresie uzębienia mlecznego, ponieważ dynamiczny przebieg procesu próchnicowego w zębach mlecznych może w krótkim czasie doprowadzić do pulpopatii, konieczności leczenia endodontycznego lub ekstrakcji zęba.
Istotą metody infiltracji tkanek zdemineralizowanych jest zamknięcie mikroporowatości szkliwa światłoutwardzalną żywicą, składającą się m.in. z dimetakrylanu glikolu tetraetylenowego. Infiltrat charakteryzuje niska gęstość i lepkość, niski kąt zwilżania i wysokie napięcie powierzchniowe, które ułatwiają jego penetrację w głąb porów szkliwa (4-9). Wysoki stopień mineralizacji powierzchniowej warstwy plamy próchnicowej utrudnia wnikanie żywicy, dlatego konieczna jest 2-minutowa aplikacja 15% kwasu solnego w postaci żelu, która powoduje wytrawienie warstwy szkliwa o grubości 30-40 mikronów. Po dokładnym wypłukaniu kwasu sprayem wodnym powierzchnia zęba jest odtłuszczana 99% etanolem przez 30 sekund i osuszona powietrzem. Kolejnymi etapami jest dwukrotna aplikacja żywicy: I – na 3 minuty, następnie utwardzenie światłem przez 40 sek, II – na 1 minutę i ponowne utwardzenie światłem przez 40 sekund (4-9).
Infiltracja żywicą plamy próchnicowej ma zamknąć mikropory zdemineralizowanego szkliwa, tak aby uniemożliwić dyfuzję kwasów i utratę minerałów. Warstwa zainfiltrowanego szkliwa powinna stanowić szczelną barierę izolującą szkliwo od wpływu bakterii kariogennych.
Dotychczas przeprowadzone badania laboratoryjne na wytworzonych sztucznie lub naturalnych plamach próchnicowych w zębach zwierzęcych i ludzkich zębach stałych potwierdzają tworzenie warstwy zamykającej mikropory w warstwach powierzchownych demineralizacji. W głębszych warstwach mikropory nie zostają jednak zamknięte (4, 7, 9-11). Badania laboratoryjne Kim Shin wykazały, że infiltracja żywicą jest skuteczna w przypadku aż 94% plam po demineralizacji (12). Brak jest podobnych danych odnośnie zębów mlecznych. Nieopublikowane własne badania in vitro, oceniające stopień infiltracji żywicą naturalnych plam próchnicowych na powierzchniach gładkich zębów mlecznych, potwierdzają tylko powierzchniową penetrację żywicy w głąb szkliwa zęba mlecznego.
Cel pracy
Ocena skuteczności leczenia plam próchnicowych na powierzchniach gładkich zębów mlecznych metodą infiltracji żywicą w porównaniu z remineralizacją lakierem fluorkowym.
Materiał i metoda
Zaplanowane badania (według protokołu: punkt końcowy – częstość braku progresji wczesnej zmiany próchnicowej) stanowią fragment badań z randomizacją oceniających skuteczność stosowania infiltracji żywicą plam próchnicowych na powierzchniach gładkich w okresie 12-miesięcznym (zgodnie z intencją leczenia i według protokołu: intensywność choroby próchnicowej i częstość braku progresji wczesnej zmiany próchnicowej). Projekt badań uzyskał zgodę Komisji Bioetycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Badanych rekrutowano spośród dzieci zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej IS WUM po przeprowadzonych wcześniej badaniach epidemiologicznych w wybranych losowo żłobkach i przedszkolach warszawskich.
Kryteria włączenia do badań:
– dzieci w wieku 18-71 miesięcy ze stwierdzonymi min. 2 białymi plamami na powierzchni gładkiej zębów (ang. white spots) rozpoznanymi jako demineralizacja próchnicowa,
– dzieci współpracujące z lekarzem dentystą, których postawa oceniana była z zastosowaniem subiektywnej oceny zachowania wg skali Frankla 3 i 4 (13),
– zgoda rodziców/opiekunów prawnych na udział w badaniach.
Kryteria wykluczenia:
– zmiany chorobowe na błonie śluzowej jamy ustnej lub zapalenie dziąseł,
– planowana zmiana miejsca zamieszkania w ciągu roku,
– choroba przewlekła dziecka, wymagająca specjalistycznej opieki lekarskiej.
Liczebność grupy badanej
Do badań według protokołu zaplanowano włączenie 30 dzieci w wieku od 18 do 71 miesięcy (15 – grupa kontrolna, 15 – grupa eksperymentalna) z obecnością min. 2 plam próchnicowych u każdego badanego (min. 36 plam próchnicowych w każdej z grup) (α = 0,05; power = 80%; redukcja częstości progresji o 36%; test chi2). Posłużono się danymi z piśmiennictwa określającymi częstość progresji plam próchnicowych na powierzchniach proksymalnych zębów mlecznych na 69% po zastosowaniu infiltracji żywicą i lakieru fluorkowego w porównaniu z 33,3% po zastosowaniu wyłącznie lakieru fluorkowego (14). Mając na uwadze osiągnięcie liczebności koniecznej do badania grupy dzieci po 6 miesiącach obserwacji, grupę planowaną powiększono o 20% (18 – grupa kontrolna, 18 – grupa eksperymentalna). Pacjentów objętych badaniem prezentuje tabela 1. Badania przeprowadzono według protokołu, zgodnie z zasadami randomizacji i alokacji.
Tabela 1. Wiek i płeć dzieci objętych badaniem w grupach eksperymentalnej i kontrolnej.
| Dane wyjściowe | Grupa eksperymentalna | Grupa kontrolna |
| Średni wiek w latach (średnia ± SD) | 4,2 ± 3,6 | 5,2 ± 2,8 |
| Liczba badanych | dziewczęta | 8 | 9 |
| chłopcy | 10 | 9 |
| łącznie | 18 | 18 |
Badanie kliniczne
Badanie kliniczne przeprowadzono 3-krotnie: 0 – przed interwencją, I – 3 miesiące po interwencji, II – 6 miesięcy po interwencji, przez dwóch badaczy po kalibracji metody badania. Oceniano stan higieny jamy ustnej i stan uzębienia.
Stan higieny jamy ustnej badano z zastosowaniem wskaźnika OHI-S (ang. Oral Hygiene Index-Simplified) wg Greene and Vermillion (1964) (suma wartości ODI – wskaźnika miękkich złogów nazębnych i OCI – wskaźnika kamienia nazębnego) (15). Obecność złogów nazębnych badano na powierzchniach policzkowych zębów 55, 51, 65, 71 oraz językowych 75 i 85. Stopień pokrycia powierzchni zęba oceniano w skali od 0 do 3. Ze względu na rzadkie występowanie u małych dzieci kamienia nazębnego, w przeprowadzonym badaniu analizie poddana będzie jedna składowa wskaźnika OHI – wskaźnik złogu miękkiego.
W ocenie klinicznej stanu uzębienia zastosowano sześciostopniowy zmodyfikowany Międzynarodowy Systemem Wykrywania i Oceny Próchnicy – ICDAS II (ang. International Caries Detection & Assessment System II) (16, 17, 18), gdzie kody od 0 do 6 oznaczają:
0 – szkliwo prawidłowe,
1 – matowa plama, biała lub brązowa – zmiana widoczna po osuszeniu powierzchni,
2 – matowa plama, biała lub brązowa – zmiana widoczna na wilgotnej powierzchni,
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Mickenautsch S: Wprowadzenie do stomatologii minimalnie interwencyjnej. Stomatol Współczesna 2006; 13 (5): 42-46. 2. Ardu S, Castioni NV, Benbachir N, Krejci I: Minimally invasive treatment of white spot enamel lesion. Quintessence Int 2007; 38: 633-636. 3. Kaczmarek U: Minimalnie interwencyjne leczenie stomatologiczne – przegląd piśmiennictwa. Czas Stomatol 2007; LX, 6: 367-376. 4. Paris S, Meyer--Lueckel H, Mueller J et al.: Progression of Sealed Initial Bovine Enamel Lesions under Demineralizing Conditions in vitro. Caries Res 2006; 40 (2): 124-9. 5. Paris S, Meyer-Lueckel H, Kiełbassa AM: Resin infiltration of natural caries lesions. J Dent Res 2007; 86: 662-666. 6. Meyer-Lueckel H, Paris S, Kiełbassa AM: Surface layer erosion of natural caries lesions with phosphoric and hydrochloric acid gels. Caries Res 2007; 41: 223-230. 7. Paris S, Meyer-Lueckel H, Stiebritz M, Kiełbassa AM: Syrface layer erosion of enamel caries lesions in primary teeth in preparation for resin infiltration. Caries Res 2007; 41 (2): 268-334. 8. Meyer-Lueckel H, Paris S: Improved resin infiltration of natural caries lesions. J Dent Res 2008 b; 1112-1116. 9. Paris S, Meyer-Lueckel H: Infiltrants inhibit progression of resin infiltrated natural caries lesions in vitro. J Dent Res 2009; 88: 1148-1153. 10. Paris S, Meyer-Lueckel H, Cölfen H, Kielbassa AM: Penetration coefficients of commercially available and experimental composites intended to infiltrate enamel carious lesions. Dent Mater 2006; 8, 12: 1. 11. Paris S, Meyer-Lueckel H: Inhibition of caries progression by resin infiltration in situ. Caries Res 2010; 44 (1): 47-54. 12. Kim S, Kim E J, Jeong TS, Kim JW: The evaluation of resin infiltration for masking labial enamel white spot lesions. Int Journal of Paediatric Dentistry 2011; 7, 21, 4: 241-248. 13. Frankl SN, Shiere FR, Fogels HR: Should the parents remain with the child in the dental operatory? J Dent Child 1962; 29: 150-160. 14. Ekstrand KR, Bakhshandeh A, Martignon S: Treatment of proximal superficial caries lesions on primary molar teeth with resin infiltration and fluoride varnish versus fluoride varnish only: efficacy after 1 year. Caries Res 2010; 44 (1): 41-6. 15. Greene J, Vermillion JR: The simplified oral hygiene index. J Am Dent Assoc 1964; 8: 7-9. 16. Topping GV, Pitts NB: Clinical visual caries detection. Monogr Oral Sci 2009; 21: 15-41. 17. Jabłoński-Momeni A, Stachniss V, Ricketts DN et al.: Powtarzalność i dokładność ICDAS-II do wykrywania próchnicy zgryzu in vitro. Caries Res 2008; 42 (2): 79-87. 18. Pitts N: „ICDAS” – międzynarodowy system wykrywania próchnicy i oceny opracowuje się w celu ułatwienia epidemiologii próchnicy, badania i odpowiednie postępowanie kliniczne. J Dent Res 2004; 21 (3): 193-198. 19. Tomasik M, Mirska-Miętek M, Lipski M: Zastosowanie urządzenia DIAGNOdent w stomatologii – możliwości i ograniczenia. Mag Stomat 2008; 5: 28-34. 20. Szmidt M: Choroba próchnicowa zębów mlecznych a zawartość wybranych pierwiastków w powierzchniowej warstwie szkliwa. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2008; 54, 2: 93-100. 21. Ogólnopolski Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska 2004, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2004. 22. Stan zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży. Monitoring zdrowia jamy ustnej. Polska 2008, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2008. 23. Ogólnopolski Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska 2002, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2003. 24. Ogólnopolski Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska 2009, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2009. 25. Grzesiak I, Kaczmarek U: Rozmieszczenie próchnicy w zębach mlecznych u wrocławskich dzieci w wieku 18-36 miesięcy. Dent Med Probl 2006; 43 (2): 215-21. 26. Meyer-Lueckel H, Paris S: Infiltration of natural caries lesions with experimental resins differing in penetration coefficients and ethanol addition. Caries Res 2010; 44 (4): 408-14. 27. Paris S, Meyer-Lueckel H: Masking of labial enamel white spot lesions by resin infiltration-a clinical report. Quintessence Int 2009; 10; 40 (9): 713-8. 28. Paris S, Bitter K, Naumann M: Resin infiltration of proximal caries lesions differing in ICDAS codes. Eur J Oral Sci 2011; 4, 119 (2): 182-6.
