© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2010, s. 187-191
*Anna Kędzia1, Barbara Kochańska2, Aida Kusiak3, Ewa Kwapisz1, Maria Wierzbowska1
Ocena działania olejku eukaliptusowego na bakterie tlenowe
Evaluation of activity of eucalyptus oil on aerobic bacteria
1Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej, Katedra Mikrobiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu i Katedry: dr hab. Anna Kędzia prof. ndzw.
2Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Barbara Kochańska
3Katedra i Zakład Periodontologii i Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Zakładu: dr hab. Aida Kusiak
Summary
This study was aiming to evaluate activity of eucalyptus oil on 31 aerobic bacteria isolated from patients with infections of oral cavity, respiratory tract, gastrointestinal tract and derma. Susceptibility (MIC) was determined two fold dilution method in Mueller-Hinton agar. The suspension of test organisms were 106 CFU per spot and was seeded with Steers replicator upon the surface of agar containing various concentrations as well as upon that with no oil added (bacterial strains growth control). Incubation was performed in aerobic conditions at 37°C for 24 hours. MICs values were determined as the lowest concentrations that inhibited visible growth of the tested aerobic bacteria. The data show that the most susceptible to eucalyptus oil was Gram-positive cocci and rods. MIC for these strains was to the concentrations from ≤ 3.1 to 6.2 mg/ml. The Gram-negative rods were less sensitive (MIC=6.2 – ≥ 50.0 mg/ml). The strains from the genera of Pseudomonas were the lowest sensitive to eucalyptus oil (MIC in ranges 12.5 – ≥ 50.0 mg/ml). Gram-negative bacteria were more resistant to the tested essential oil than Gram-positive bacteria.
Eukaliptus był od dawna stosowany w Australii przez Aborygenów w tradycyjnej medycynie. Eukaliptus gałkowy (Eucalyptus globulus), drzewo z rodziny Myrtaceae, pochodzi z Australii i Tasmanii. Obecnie rośnie w strefie umiarkowanej i podzwrotnikowej. Jest uprawiany lub rośnie dziko w Indonezji, Nowej Zelandii, Brazylii, Chinach, Indiach, Hiszpanii, Portugalii i Kalifornii.
Drzewo eukaliptusowe osiąga wysokość 25-30 m, jest wiecznie zielone o charakterystycznych lancetowatych, ciemnozielonych liściach. Wytwarza kremowobiałe kwiaty zebrane w główki. Spośród kilkuset gatunków eukaliptusów tylko kilka jest wykorzystywanych do wyrobu olejków eterycznych. Drewno eukaliptusa gałkowego i niektórych innych gatunków służy jako materiał budulcowy. Ponadto jest uprawiany na terenach bagnistych w celu ich osuszania, dzięki niezwykłym właściwościom liści, które ustawiają się tylko krawędzią w stronę słońca, nie dając cienia, co umożliwia szybkie parowanie gruntu. Olejek eukaliptusowy uzyskuje się z liści i świeżych wierzchołków gałęzi drzew Eucalyptus globulus na drodze destylacji z parą wodną. Jest bezbarwny, ma charakterystyczny zapach.
Olejek wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym do wyrobu orzeźwiających cukierków, gum do żucia i napojów, a także do wyrobu perfum i kosmetyków. Ponadto olejek eukaliptusowy jest dodawany do preparatów stosowanych do codziennej higieny jamy ustnej, tj. płynów do płukania i past do szczotkowania zębów. Wykazuje szereg właściwości, dzięki którym znalazł zastosowanie w lecznictwie (1-11). Preparaty zawierające olejek eukaliptusowy stosowane są zewnętrznie i wewnętrznie. Ze względu na działanie przeciwzapalne używane są w terapii zapaleń dróg oddechowych (kaszel, katar, grypa, zapalenie zatok obocznych nosa, krtani i gardła). Stwierdzono, że zmniejsza on wydzielanie śluzu w drogach oddechowych (4-6). Ponadto powoduje rozrzedzenie wydzieliny oskrzelowej, działa wykrztuśnie i ułatwia oddychanie. Olejek eukaliptusowy stosowany jest do inhalacji w nieżytach oskrzeli. Wykazano też, że wzmaga on czynność wydzielniczą dróg oddechowych, przez co przyczynia się do przywrócenia prawidłowych czynności nabłonka migawkowego. Ponadto stwierdzono, że olejek eukaliptusowy zwiększa aktywność fagocytów oraz liczbę monocytów/makrofagów (4). Wyniki doświadczeń przeprowadzonych na zwierzętach wskazują też na działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe zawartego w olejku 1,8-cyneolu, które jest porównywalne do działania morfiny (7-9).
Olejek eukaliptusowy jest stosowany w niektórych chorobach skóry (trądzik, łuszczyca) oraz w reumatyzmie (1-10) i fizjoterapii (11). Z doświadczeń przeprowadzonych przez Karpanena i wsp. (12) wynika, że olejek eukaliptusowy może zwiększać przenikanie glukonianu chlorheksydyny w 70% roztworze alkoholu izopropylowego do naskórka i skóry, co przyczynia się do zwiększenia przeciwdrobnoustrojowego działania antyseptyku. Autorzy uważają, że połączenie glukonianu chlorheksydyny z olejkiem eukaliptusowym działa synergistycznie. Wykazano też przeciwutleniające właściwości olejku (4, 13).
Głównym składnikiem olejku jest eugenol (1,8-cyneol), którego zawartość zwykle przekracza 70%. Ponadto zawiera on triterpeny, monoterpeny (α- i β-pinen, p-cymen, α-felandren, α-terpineol, kamfen), seskwiterpeny (aromadendren, globulol), aldehydy (myrtenal) i ketony (karwon, pinokarwon) (1-4). Eugenol i monoterpeny działają przeciwdrobnoustrojowo. Szereg badań potwierdza aktywność olejku eukaliptusowego wobec bakterii (14-28), grzybów drożdżopodobnych i pleśniowych (14-16, 19, 23, 24, 29-35), wirusów (18, 36, 37) i pierwotniaków (38). Jednak nie wszystkie badania potwierdzają skuteczne działanie przeciwdrobnoustrojowe olejku (14, 39, 40).
Celem pracy była ocena działania olejku eukaliptusowego na bakterie tlenowe wyizolowane z różnych zakażeń.
Materiały i metody
Drobnoustroje tlenowe zostały wyizolowane z materiałów pobranych od pacjentów z zakażeniami w obrębie jamy ustnej, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego lub skóry. Badaniami objęto łącznie 36 szczepów, z których 31 zostało wyhodowanych od pacjentów: Staphylococcus aureus (5 szczepów), S. epidermidis (3), Enterococcus faecalis (4), Corynebacterium spp. (2), Klebsiella pneumoniae (2), Acinetobacter baumannii (3), Escherichia coli (4), Pseudomonas aeruginosa (3), P. stutzeri (2), Serratia marcescens (2), Citrobacter freundii (2) oraz 5 szczepów wzorcowych z następujących gatunków: Staphylococcus aureus ATCC 25923, Enterococcus faecalis ATCC 191212, Klebsiella pneumoniae ATCC 13883, Acinetobacter baumannii ATCC 19606 i Escherichia coli ATCC 25922. Badanie wrażliwości (MIC) wymienionych wyżej bakterii tlenowych na olejek eukaliptusowy (Semifarm, Gdańsk) przeprowadzono metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze Muellera-Hintona (41). Olejek rozpuszczano w DMSO (Serva) w celu otrzymania stężenia 100 mg/ml. Do dalszych rozcieńczeń użyto jałowej wody destylowanej, uzyskując stężenia w zakresie od 3,1 do 50,0 mg/ml. Zawiesinę, zawierającą 106 drobnoustrojów (CFU) na kroplę, nanoszono aparatem Steersa na podłoża zawierające odpowiednie rozcieńczenia olejku i podłoże bez olejku, które służyło jako kontrola wzrostu szczepów. Podłoża z posiewami oraz kontrolne inkubowano w warunkach tlenowych w temp. 37°C przez 24 godziny. Za najmniejsze stężenie hamujące wzrost (MIC) uznano takie rozcieńczenie olejku eukaliptusowego, które całkowicie hamowało wzrost badanych bakterii.
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Backlir RG, Bengali M. Antibacterial activity of leaf essentials oils of Eucalyptus globulus and Eucalyptus camaldulensis. Afr J Pharm Pharmacol 2008; 2(10):211-5. 2. Balacs T. Cineole-rich-eucalyptus. Int J Aromather 1997; 8(2):15-21. 3. Juergens UR, Stober M, Vetter H. Inhibition of cytokine production and arachidonic acid metabolism by eucalyptol (1,8-cineole) in human blood monocytes in vitro. Eur J Med Res 1998; 3:508-10. 4. Sadlon AE, Lamson DW. Immune-modifing and antimicrobial effects of eucalyptus oil and simple inhalation devices. Altern Med Rev 2010; 15(1):33-46. 5. Salari MH, Amine G, Shirazi MH i wsp. Antibacterial effects of Eucalyptus globulus leaf extract on pathogenic bacteria isolated from specimens of patients with respiratory tract disorders. Clin Microbiol Infect 2006; 12:194-6. 6. Lu XQ, Tang FD, Wang Y i wsp. Effect of Eucalyptus globulus oil on hypopolisaccharide-induced chronic bronchitis and mucin hypersecretion in rats 2004; 29:168-71. 7. Santos FA, Rao VS. Antiinflammatory abd antinociceptive effects of 1,8-cineole a terpenoid oxide present in many plant essential oils. Phytother Res 2000; 12:240-4. 8. Liapi C, Anifandis G, Chinon I i wsp. Antinonciceptive properties of 1,8-cineole and beta-pinene, from the essential oil of Eucalyptus camaldulensis leaves in rodents. Planta Med 2007; 73:1247-54. 9. Silva J, Abebe W, Sausa SM i wsp. Analgesic and anti-inflammatory effects of essential oils of Eucalyptus. J Ethnopharm 2003; 89:277-83. 10. Fit IN, Rapuntean G, Rapuntean S i wsp. Antibacterial effect of essential vegetal extracts on Staphylococcus aureus compared to antibiotics. Not Bot Hort Agrobot Cluj 2009; 37(2):117-23. 11. Le Faon M, Beghe T, Bourguignon E i wsp. The effects of application of Dermasport® plus Solution Cryo® in physiotherapy. Int J Aromather 2005; 15:123-8. 12. Karpanen T, Conway BR, Worthington T i wsp. Enhanced chlorhexidine skin penetration with eucalyptus oil. BMC Infect Dis 2010; 10:278-84. 13. Lee KG, Shibamoto T. Antioxidant activities of volatile components isolated from Eucalyptus species. J Sci Food Agric 2001; 81:1573-9. 14. Morris JA, Khettry A, Seitz EW. Antimicrobial activity of aroma chemicals and essential oils. J Am Oil Chem Soc 1979; 56:595-603. 15. Kalemba D, Kunicka A. Antibacterial and antifungal properties of essential oils. Curr Med Chem 2003; 10:813-29. 16. Yousef RT, Tawil GG. Antimicrobial activity of volatile oils. Pharmazie 1980; 35:698-701. 17. Karpanen TJ, Worthington T, Hendry ER i wsp. Antimicrobial efficacy of chlorhexidine alone and with combination with eucalyptus oil, tea tree oil and thymol against planctonic and biofilm cultures of Staphylococcus epidermidis. J Antimicrobial Chemother 2008; 62:1031-6. 18. Cermelli C, Fabio A, Fabio G i wsp. Effect of eucalyptus essential oil on respiratory bacteria and viruses. Curr Microbiol 2008; 56:89-92. 19. Delaquis PJ, Stanich K, Girard B i wsp. Antimicrobial activity of individual and mixed fractions of dill, cilantro, coriander and eucalyptus essential oils. Int J Food Microbiol 2002; 74:101-9. 20. Trivedi NA, Hotchandani SC. A study of the antimicrobial activity of oil of Eucalyptus. Ind J Pharmacol 2004; 36(2):93-5. 21. Ghalem BR, Mohamed B. Antibacterial activity of leaf essential oils of Eucalyptus globulus and Eucalyptus camaldulensis. Afric J Pharm Pharmacol 2008; 2(10):211-5. 22. Kumar A, Sharma VD, Sing AK i wsp. Antibacterial properties of different eucalyptus oils. Fititer 1988; 59:141-44. 23. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Badanie wpływu olejków eterycznych na bakterie, grzyby i dermatofity chorobotwórcze dla człowieka. Post Fitoter 2007; 2:71-7. 24. Vidya TJ, Vidya P. Antimicrobial activity of Scan Vet Cream. Veterinary 2000; 16(24):115-20. 25. Arnal-Schnebelen B, Hadji-Minaglou F, Perotean J-F i wsp. Essential oils in infections gynaecological disease: a statistical study of 658 cases. Int J Aromather 2004; 14:192-7. 26. Kędzia A. Działanie olejku eukaliptusowego na bakterie beztlenowe. Post Fitoter 2006; 4:183-7. 27. Hendry ER, Worthing T, Conway BR i wsp. Antimicrobial efficacy of eucalyptus oil and 1,8-cineole alone and in combination with chlorhexidine against microorganisms grow in planctonic and biofilm cultures. J Antimicrob Chemother 2009; 64(6):1219-25. 28. Chaibi A, Ababouch LH, Belasri K i wsp. Inhibition of germination and vegetative growth of Bacillus cereus T and Clostridium botulinum 62A spores by essential oils. Food Microbiol 1997; 14:161-74. 29. Williams L. Ranking antimicrobial activity. Int J Aromather 1996; 7(4):32-5. 30. Maruzzella JC, Liguori L. The in vitro antifungal activity of essential oil. J Am Pharm Assoc 1956; 47(4):250-54. 31. Inouye S, Uchida K, Abe S. Vapor activity of 72 essential oils against a Trichophyton mentagrophytes. J Infect Chemother 2006; 12:210-16. 32. Yousef RT, Aggag ME, Tawil GG. Evaluation of antifungal activity of some components of volatile oils against dermatophytes. Mycosen 1978; 21(6):190-3. 33. Rai MK, Qureshi S, Pandey AK. In vitro susceptibility of opportunistic Fusarium spp. to essential oils. Mycoses 1999; 42(1-2):97-102. 34. Bansod S, Rai M. Antifungal activity of essential oils from Indian medicinal plants against human pathogenic Aspergillus fumigatus and A. niger. World J Med Sci 2008; 3(2):81-8. 35. Agarwal V, Lal P, Pruthi V. Prevention of Candida albicans biofilm by olant oils. Mycopathol 2008; 165:13-9. 36. Schnitzler P, Schou K, Reichling J. Antiviral activity of Australian tea tree oil and eucalyptus oil against herpes simplex virus in cell culture. Pharmazie 2001; 56:343-7. 37. Astani A, Reichling J, Schnitzler P. Comparative study on the viral activity of selected monoterpenes derived from essential oils. Phythoter Res 2009; 23: 150-4. 38. Su V, King D, Woodrow I i wsp. Plasmodium falciparum growth is arrested by monoterpenes from eucalyptus oil. Flavour Fragr J 2008; 23:315-18. 39. Prabuseenivasan S, Jayakumar M, Ignacimuthu S. In vitro antibacterial activity of some plant essential oils. BMC Compl Alter Med 2006; 6(39):1-8. 40. Maruzzella JC, Sicurella N. Antibacterial activity of essential oil vapors. J Am Pharm Assoc 1960; 49:692-94. 41. National Committee for Clinical Laboratory Standards: M7-M6. Methods for dilution antimicrobial susceptibility tests for bacteria that grow aerobically: approved standard. 6th Ed. Wayne. PA. NCCLS 2003. 42. Rosato A, Vitali C, De Laurentis N i wsp. Antibacterial effect of some essential oils administrated alone or in combination with Norfloxacin. Phytomed 2007; 14:727-32. 43. Kalemba D. Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybowe właściwości olejków eterycznych. Post Mikrobiol 1998; 38(2):185-203. 44. Cimanga K, Kambu K, Tona L i wsp. Correlation between chemical composition and antibacterial activity of essential oils of some aromatic medical plants growing in the Democratic Republic of Congo. J Ethnopharmacol 2002; 2(79):213-20. 45. Inouye S, Takizawa T, Yamaguchi H. Antibacterial activity of essential oils and their major constituents against respiratory tract pathogens by gaseous contact. J Antimicrob Chemother 2001; 47:565-73. 46. Bakkali F, Averbeck S, Averbeck D i wsp. Biological effects of essential oils – A review. Food Chem Toxicol 2008; 46:446-75.
