© Borgis - Nowa Medycyna 4/2010, s. 119-124
*Daria Sawaryn, Dorota Krukar
Wiedza młodych kobiet na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi
Knowledge of Young woman concerning risk’s factors and prevention of breast cancer
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Katedra Fizjoterapii
Kierownik Katedry: dr Helena Bartyzel-Lechforowicz
Summary
Breast cancer is the most of ten cancer amongst women in high developed countries. It belongs to the most dangerous women’ diseases. Breast cancer’s development depends on many risks – cancer factors. The basic priority in present medicine should be focused on the importance of prevention tests amongst women.
The aim of the thesis is to describe the awareness of young women concerning breast cancer and preventive activity against this cancer. Research material concerned women between 23-30 years old and 41. 30 women took part in research form the city and suburbs.
The aim of research is to estimate awareness of young women concerning prevention of breast cancer.
The researches presented that small number of women think of prevention tests and take part in control tests.
Wstęp
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet i zarazem najgroźniejszym z nowotworów ze względu na diagnozowanie w zaawansowanym stadium oraz wysoki stopień umieralności kobiet na całym świecie. W Polsce, co roku 12 tysięcy Polek zaczyna chorować na raka piersi, czyli codziennie 30 Polek dowiaduje się, że ma raka. Ich leczenie jest uzależnione od stopnia złośliwości oraz zaawansowania raka.
W Polsce na raka piersi co roku umiera ok. 5000 chorych kobiet. Największy współczynnik zachorowalności jest wśród kobiet mieszkających w dużych aglomeracjach miejskich, gdzie występuje kumulacja szkodliwych czynników. Im bardziej na wschód Polski i we wsiach, wskaźnik zachorowalności na raka piersi jest o wiele niższy niż w pozostałych częściach Polski. Badania epidemiologiczne potwierdzają, że wskaźnik zachorowalności nie tylko na nowotwór piersi, ale także na inne nowotwory, z biegiem czasu będzie rosnąć1.Na zachorowalność na raka nie tylko piersi, ale także pozostałych jego odmian, ma także wpływ regionświata, w którym mieszkamy, ma to związek z naszą dietą, środowiskiem przyrodniczym i zachowaniami społecznymi. Przeprowadzono badania porównujące stopień zachorowania kobiet mieszkających w Japonii a kobiet mieszkających np. w StanaZjednoczonych. Badania pokazują, że Japonki dużo rzadziej zapadają na raka sutka niż kobiety ze Stanów Zjednoczonych bądź Europy. Zmienia się to w momencie, gdy kobieta z Japonii zdecyduje się zamieszkać np. w Stanach Zjednoczonych. W tym momencie w związku ze zmianą środowiska, diety i sposobu życia staje się bardziej podatna na ten typ raka niż kobieta mieszkająca już w Stanach Zjednoczonych.
Cel pracy
Celem pracy jest ocena wiedzy młodych kobiet na temat znajomości czynników ryzyka i metod profilaktycznych raka piersi.
Materiał i metoda badawcza
Do potrzeb napisania pracy wykorzystano kwestionariusz ankiety opracowany na bazie literatury związanej z tematem nowotworów, raka sutka oraz materiałów związanych z profilaktyką.
Materiał badawczy stanowiły kobiety z przedziału wiekowego: 23, 24-30 oraz 41 lat. W badaniu brało udział 30 kobiet mieszkających w mieście i na wsi.
Wyniki badań
Z udzielonych odpowiedzi wynika, że większość kobiet mieszka w mieście. W obecnych czasach ma to duże znaczenie na stopień zachorowalności. Wiąże się to z większym zanieczyszczeniem środowiska miejskiego, brakiem kontaktu z przyrodą. Życie w mieście różni się także pod względem ilości rodzonych dzieci, co też jest ważne w profilaktyce. Kobiety na wsi znaczenie wcześniej zaczynają macierzyństwo i mają większą liczbę posiadanych dzieci. Życie w mieście to nie tylko hałas, spaliny samochodów i wiele innych trujących substancji, to także życie w większym stresie i presji (wyk. 1).
Wykres 1. Miejsce zamieszkania badanej.
Źródło: Badania własne
Kobiety, które były badane ankietowo, należały do kobiet młodych, tylko jedna z nich była stosunkowo starsza. Najwięcej kobiet było w wieku 25 lat, a następnie 24 (wyk. 2). Te kobiety zostały wybrane z takiego przedziału wiekowego ze względu na to, iż mogą już teraz zacząć działania profilaktyczne w kierunku raka piersi. Teoretycznie do tej grupy kobiet powinno być kierowane jak najwięcej informacji na temat profilaktyki raka piersi. Przede wszystkim powinny być już na pierwszej wizycie u ginekologa, który profilaktycznie powinien przebadać piersi pacjentki i pokazać jej, jak powinna prawidłowo wykonać samobadanie piersi.
Wykres 2. Wiek badanych kobiet.
Źródło: Badania własne
Wiek, w którym kobieta miała pierwszy okres, jest ważny nie tylko ze względów prawidłowego rozwoju fizycznego, ale również, jak pokazały badania, ma wpływ na ryzyko zachorowania. Im kobieta wcześniej zaczęła miesiączkować, tym dłużej jest narażona na niekorzystne działanie estrogenu. Im więcej cykli miesiączkowych kobieta przejdzie w swoim życiu, tym większe istnieje ryzyko zachorowania na raka piersi w wieku menopauzalnym. Z przebadanych kobiet żadna nie miesiączkowała wcześniej niż przed 12 rokiem życia. Największy procent badanych kobiet zaczęło miesiączkować w przedziale wiekowym od 12 do 14 lat (wyk. 3). Jest to prawidłowy czas, kiedy dziewczyna powinna zacząć miesiączkować. Wiadomo, że dziewczyny w obecnych czasach zaczynają dużo wcześniej dojrzewać, jednak ze względów związanych z rakiem piersi im później, tym lepiej. 16% kobiet badanych zaczęła późno miesiączkować, bo po 15 roku życia. Przez ten fakt są w mniejszym stopniu narażone na dłuższe działanie estrogenu, głównego czynnika wywołującego raka piersi.
Wykres 3. Wiek pierwszej miesiączki.
Źródło: Badania własne
Pytanie czwarte dotyczyło wieku, w którym kobieta po raz pierwszy rodziła. Jeszcze parę lat temu, wiek pierwszego porodu był dużo niższy, bo ok. 21 lat. Obecnie kobiety decydują się na dziecko znacznie później. Jest to zwiane ze zmianą stylu życia, z wykonywaną pracą czy rodzajem środowiska, w którym żyją. Jeśli chodzi o badane kobiety, to dużo z nich jeszcze nie rodziła dzieci, mimo że są już w wieku, który zaliczany jest do najlepszego momentu w życiu kobiety do rodzenia dzieci (wyk. 4). Z kobiet, które rodziły, to największa liczba odnosi się do 21 lat, zaraz po niej jest wskaźnik kobiet rodzących w wieku 22 czy 23 lat. Wynika z tego, że kobiety, które jeszcze nie rodziły będą mieć dziecko już w późniejszym wieku. Jeślibyśmy przeprowadzili tego typu badania za parę lat, to wskaźnik porodu w wieku późniejszym byłby o wiele większy.
Wykres 4. Wiek pierwszego porodu.
Źródło: Opracowanie własne
Piąte pytanie dotyczyło kobiet, które rodziły dzieci i miały możliwość karmienia piersią. Karmienie dziecka piersią jest uwarunkowane fizycznie. Piersi kobiety wykształciły się właśnie w tym celu. Zaburzenie tego procesu poprzez wiele czynników może prowadzić do raka piersi. Lekarze jak najbardziej zalecają karmienie piersią i to jak najdłużej. Jest to korzystne dla kobiety, a w szczególności dla dziecka. Im kobieta dłużej odwleka posiadanie dziecka, oraz wiążące się z tym karmienie piersią, tym bardziej wzrasta u niej zagrożenie rakiem piersi. Wśród kobiet ankietowanych była duża liczba kobiet, które nie rodziły dzieci, czyli jeszcze niekarmiących. 16% kobiet karmiło swoje dzieci i mam nadzieję, że będzie karmić przyszłe (wyk. 5). Odznaczył się niewielki procent kobiet, które rodziły dzieci, ale nie karmiły ich z jakichś im znanych przyczyn.
Wykres 5. Kobiety karmiące piersią.
Źródło: Opracowanie własne
Większa część nie stosuje antykoncepcji. Na rynku istnieje wiele sposobów antykoncepcji, która nie wiąże się z wizytą u lekarza. Duża liczba kobiet, która zadeklarowała, że nie stosuje doustnej antykoncepcji, nie świadczy o tym, że nie stosuje żadnej innej (wyk. 6). W stosowaniu antykoncepcji może odstraszać fakt, że pigułki przypisuje lekarz i żeby je otrzymać trzeba się do niego wybrać i poddać badaniu. Ze względu na brak czasu, może i w jakimś stopniu lęku, wiele kobiet stosuje antykoncepcję, którą w łatwy sposób można otrzymać. Na tego typu rozwiązania decydują się kobiety regularnie współżyjące i mające za sobą ciążę.
Wykres 6. Stosowanie antykoncepcji doustnej.
Źródło: Opracowanie własne
Jak widać na wykresie, kobiety nie przywiązują wagi do samobadania piersi. Każda z kobiet, która ukończyła 18 lat i miesiączkuje, powinna co miesiąc badać sobie piersi. Z badanych kobiet żadna nie zadeklarowała, że co miesiąc sprawdza ich stan (wyk. 7). Nie świadczy to najlepiej. Może to wynika z faktu, że jednak mało się mówi o konieczności regularnego badania albo z nieumiejętności wykonania badania, czy może ze wstydu albo skrępowania. Duża jest liczba kobiet, która nie przygląda się swoim piersiom, może nawet nie wiedzą do końca, jak w czasie cyklu miesięcznego zmienia się ich pierś. Duży odsetek zachorowalności wiąże się z późnym wykryciem guza. Czasami wykonywane badanie to jest jednak za mało. Kobiety żyjące w XXI wieku uświadomione i walczące o swoje prawa jednak za mało walczą o swoje zdrowie.
Wykres 7. Częstość samobadania piersi.
Źródło: Opracowanie własne
Przy niskim wskaźniku samobadania piersi przez kobiety jeszcze gorzej wygląda wskaźnik wizyt profilaktycznych u lekarza i przeprowadzenie przez niego badań piersi. Tylko 23% kobiet było w ostatnim roku na badaniu piersi u specjalisty (wyk. 8). W połączeniu z brakiem wykonywanych przez nie samobadań piersi ryzyko późnego wykrycia guza jest wysokie. Kobiety powinny mieć tę świadomość, że dla ich własnego dobra powinny znaleźć chwilę czasu na wizytę kontrolną. To nie jest nic strasznego, a może niektórym z nich uratować życie. W ich młodym wieku jest to najbardziej skuteczna metoda wykrywania zmian w piersiach.
Wykres 8. Liczba kobiet badanych w ostatnim roku przez lekarza.
Źródło: Opracowanie własne
Bardzo niewiele kobiet uczestniczyło w zajęciach, które organizowane były w celu nauki podstawowych zasad samobadania piersi (wyk. 9). Może to wynikać z tego, że niewiele takich zajęć jest przeprowadzanych, a jeśli już to nie są odpowiednio reklamowane. W badaniach piersi nie chodzi o samo dotykanie, trzeba umieć odróżnić prawidłową zmianę zachodzącą w naszej piersi w czasie cyklu i przede wszystkim najważniejsza jest znajomość budowy swoich piersi.
Wykres 9. Czy ankietowana uczestniczyła kiedykolwiek w zajęciach nauki samobadania piersi?
Źródło: Badania własne
Procent kobiet, które brały udział w jakichkolwiek badaniach profilaktycznych w kierunku raka piersi jest bardzo niewielki. Na 30 osobową grupę badanych tylko jedna z nich poddała się tego typu badaniom (wyk. 10).
Wykres 10. Liczba kobiet, które brały udział w jakichkolwiek badaniach profilaktycznych.
Źródło: Badania własne
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Anders A, Altheide H. – J: Rak. Powstawanie i zapobieganie, PZWL, Warszawa 1990. 2. Ball S: Naturalne substancje przeciwnowotworowe. Medyk, Warszawa 2000. 3. Cohen AD, Gelfand RM: Jak walczyć z rakiem piersi. Bellona, Warszawa 2007. 4. Czekanowski R: Choroby gruczołu sutkowego, menopauza, hormonalna terapia zastępcza. Borgis, Warszawa 2003. 5. Bartoszek A, Domżał-Drzewicka R, Kochaniuk H: Samobadanie piersi. Badania pielęgniarskie. Magazyn pielęgniarki i położnej 2005; (11), 11-13. 6. Del Pozzo E, Dilts J: Kiedy to przydarzy się Tobie, poradnik dla kobiet chorych na raka piersi. Świat Książki, Warszawa 2009. 7. Holford P: Rakowi powiedz nie. Filar, Warszawa 2006. 8. Mohr P, Patlewicz S: Choroby nowotworowe. PWN, Warszawa 2005. 9. Piekarski L: Środowiskowe czynniki ryzyka chorób nowotworowych. PZWL, Warszawa 1981;. 10. Izdebski P: Psychologiczne aspekty przebiegu choroby nowotworowej piersi. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2002. 11. Holtedahl K: Wczesne wykrywanie choroby nowotworowej, PWN, Warszawa 1995. 12. Dux M, Chorąży M: Wstęp do biologii nowotworów. PZWL, Warszawa 1973. 13. Mathe G: Rak. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1980. 14. Klimek R: Rak. Przyczyna, uwarunkowania, samoobrona. PWN, Warszawa 1985. 15. Wieczorek-Chełmińska Z: Żywienie w chorobach nowotworowych. PZWL, Warszawa 2006. 16. Kopacz A: Zarys chirurgii onkologicznej. AM Gdańsk 2000. 17. Lambley P: Psychologia raka: jak zapobiegać, jak leczyć. PZWL, Warszawa 1995. 18. Jassem J: Rak sutka. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Sprinter PWN, Warszawa 1998. 19. Lewiński T: Choroby nowotworowe. PZWL, Warszawa 1988. 20. Mika A. K: Po odjęciu piersi, PZWL, Warszawa 2005. 21. Servan-Schreiber D: Antyrak. Nowy styl życia. Albatros, Warszawa 2008.
