© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2011, s. 243-247
*Anna Nowak
Hamujące działanie olejków eterycznych na wirusa HSV-1 i HSV-2
The inhibitory effect of essential oil on HSV-1 and HSV-2 virus
Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Dermatologicznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Kierownik Pracowni: prof. dr hab. Adam Klimowicz
Summary
Herpes simplex virus (HSV) is differentiated into two antigenic of types 1 (HSV-1) and type 2 (HSV-2) and is an important pathogen for human. HSV is human pathogens which cause epidermal lesions in and around the oral cavity, the eye and in the mucous membrane of the genitals. Infections in immunocompromised patient are more severe. A problem is the emergence of resistant in acyclovir-treated immunocompromised patient. Consequently there is need for effective antiviral therapy. Essential oils are complex natural mixtures, e.g. monoterpenes, sesquiterpenes and phenylpropanoids and have been widely used in traditional medicine. Essential oil have inhibitory effect against HSV-1 i HSV-2. The topical use of essential oils for the treatment of HSV infections seems promising especially for those patients who experience frequent recurrences.
Wprowadzenie
Wirusy opryszczki pospolitej (herpes sipmlex virus) należą do rodziny herpesvirusów (HSV) i są bardzo rozpowszechnionymi drobnoustrojami chorobotwórczymi dla człowieka. Obecnie spośród 100 zidentyfikowanych gatunków, co najmniej 8 wywołuje zakażenia u ludzi. Herpesvirusy mają wymiary od 150-200 μm. Replikacja wirusowego DNA ma miejsce w jądrze zakażonej komórki gospodarza (1, 2). Herpes simplex typu 1 (HSV-1) jest przyczyną zmian najczęściej wokół ust, oczu, w gardle oraz przełyku, natomiast herpes simplex typu 2 (HSV-2) na narządach płciowych i w ich okolicy. Źródłem zakażenia jest człowiek, zarówno z opryszczkowymi wykwitami, ale także w stanie bezobjawowym. Po pierwszym zakażeniu wirus przechodzi w fazę zakażenia latentnego, gdzie w takiej postaci może pozostać do końca życia w ciele gospodarza. HSV w zwojach nerwowych zakażonego organizmu może przetrwać bardzo długo, zaś jego uaktywnienie następuje pod wpływem różnych czynników, m.in. stresu, menstruacji, przeziębienia, osłabienia organizmu.
Oznakami okresowej, nawracającej infekcji jest najczęściej ból, mrowienie oraz pieczenie, które wyprzedzają klasyczny rozwój wirusa, charakteryzującego się formowaniem pęcherzyków, tworzących następnie nadżerkę na błonie śluzowej lub skórze (3). Nawroty wirusa HSV mogą wystąpić z różną częstotliwością, co uzależnione jest indywidualną reakcją zakażonego organizmu, jednak nawroty HSV-2 są częstsze i bardziej dokuczliwe, niż nawroty HSV-1. Ponadto duża częstotliwość występowania wirusa HSV-2 jest znaczącym czynnikiem transmisji wirusa HIV, co zwiększa ryzyko zakażenia (4).
Szacuje się, że około 85% populacji ludzkiej jest nosicielami wirusa HSV-1. Pomimo, że herpes jest najczęściej kojarzony z opryszczką wargową, zapadalność na opryszczkę narządów płciowych (genital herpes) może być również spowodowana przez wirusa HSV-1 (3). Infekcja u pacjentów z obniżoną odpornością jest zwykle bardziej uciążliwa niż u pacjentów zdrowych.
Obecnie stosowanych jest kilka dostępnych leków przeciwwirusowych, najczęściej acyklowir i jego pochodne, które blokują jeden z enzymów wirusa, hamując przy tym replikację DNA. Leki te zmniejszają częstotliwość nawrotów oraz łagodzą uciążliwe dolegliwości przy zakażeniu pierwotnym (5). U osób z obniżoną odpornością przebieg infekcji może być ciężki, tym bardziej, że wystąpić może zjawisko oporności na preparaty przeciwwirusowe. Leczenie w takim przypadku jest poważnym problemem. Szacuje się, że powszechna oporność na kurację acyklowirem u pacjentów z obniżoną opornością wynosi około 6% (6). Dlatego też w ostatnich latach poszukuje się alternatywnej terapii antywirusowej o szerokim zakresie skuteczności. Obiecujące wydają się prowadzone badania z wykorzystaniem ekstraktów roślinnych i olejków eterycznych pozyskiwanych z roślin. Zainteresowanie olejkami eterycznymi w terapii antywirusowej może być alternatywą do stosowanych często syntetycznych leków, zwłaszcza, iż poszukuje się substancji leczniczych o niskiej toksyczności.
Działanie przeciwwirusowe olejków eterycznych
Olejki eteryczne to lotne, zapachowe substancje, należące do wtórnych metabolitów roślinnych. Izolowane są one głównie z owoców, liści, nasion oraz korzeni, najczęściej poprzez destylację z parą wodną. Charakterystyczną cechą olejków eterycznych jest intensywny zapach i wielokierunkowa aktywność biologiczna. Znajdują one zastosowanie jako naturalne substancje zapachowe w kompozycjach perfumeryjnych i aromatach spożywczych, ale również często wykorzystywane są do celów leczniczych (7). W medycynie olejki eteryczne stosowane są głównie do inhalacji przy leczeniu chorób układu oddechowego, tj. zapalenia gardła i zapalenia zatok, ze względu na silne działanie antyseptyczne (8). Do głównych właściwości większości olejków eterycznych można zaliczyć działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe (9-11). Kombinacja wszystkich czynnych składników olejku eterycznego wykazuje określoną aktywność biologiczną (12). Ich antyseptyczne działanie spowodowane jest obecnością mono- i seskwiterpenów.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Jakubowicz O, Żaba R, Czarnecka-Operacz M. Leczenie zakażeń wywołanych przez herpes simplex virus typu 1 i 2 oraz Varicella-zoster virus. Post Dermatol Alergol 2010; 4:303-7. 2. Preiser W, Doerr HW, Vogel J. Virology and epidemiology of oral herpes virus infections. Med Microbiol Immunol 2003; 192:133-6. 3. Yeung-Yue KA, Brentjens MH, Lee PC i wsp. The management of herpes simplex virus infections. Curr Opin Infect Dis 2002; 15:115-22. 4. Wald A, Zeh J, Selke S i wsp. Virological characteristics of subclinical and symptomatic genital herpes infections. N Engl J Med 1995; 333:770-5. 5. Schuhmacher A, Reichling J, Schnitzler P. Virucidal effect of peppermint oil on the enveloped viruses herpes simplex virus type 1 and type 2 in vitro. Phytomed 2003; 10:504-10. 6. Christophers J, Clayton J, Craske J i wsp. Survey of resistance of herpes simplex virus to acyclovir in Northwest England. Antimicrob Agents Chemother 1998; 42:868-72. 7. Gora J, Lis A. Najcenniejsze olejki eteryczne. Wyd Uniw M. Kopernika, Toruń, 2007; 5:81-8, 106-11, 241-51. 8. Fabio A, Cermelli C, Fabio G i wsp. Screening of the antibacterial effects of a variety of essentials oil on microorganisms responsible for respiratory infections. Phytother Res 2007; 21:374-7. 9. Messager S, Hammer KA, Carson CF i wsp. Assessment of the antibacterial activity of tea tree oil using the European EN 1276 and EN 12054 standard suspension tests. J Hosp Infect 2005; 59:113-25. 10. Carson CF, Hammer KA, Riley TV. Melaleuca alternifolia (tea tree) oil: a review of antimicrobial and other medicinal properties. Clin Microbiol Rev 2006; 19:50-62. 11. Caelli M, Porteous J, Carson CF i wsp: Tea tree oil as an alternative topical decolonization agent for methicillin-resistant Staphylococcus aureus. J Hosp Infect 2000; 46:236-7. 12. Koch C, Reichling J, Schneele J i wsp. Inhibitory effect of essential oils against herpes simplex virus type 2. Phytomed 2008; 15:71-8. 13. Wyk BE, Wink M. Przegląd metabolitów wtórnych i działań przez nie wywieranych. W: Rośliny lecznicze świata (red. I Fack). MedPharm Polska, Wrocław 2008; 386. 14. Harrmann EC, Kucera LS. Antiviral substances in plants of the mint family (Labiateae). 3. Peppermint (Mentha piperita) and other mint plants. Proc Soc Exp Biol Med 1967; 124:874-8. 15. Schnitzler P, Nolkemper S, Stintzing FC i wsp. Comparative in vitro study on the anti-herpetic effect of phytochemically characterized aqueous and ethanolic extracts of Salvia officinalis grown at two different locations. Phytomed 2008; 15:62-70. 16. Schnitzler P, Schneider S, Stintzing FC i wsp. Efficacy of an aqueous Pelargonium sidoides extract against herpesvirus. Phytomed 2008; 15:1108-16. 17. Siddiqui YM, Ettayebi M, Haddad AM i wsp. Effect of essential oil on the enveloped viruses: antiviral activity of oregano and glove oils on herpes simplex virus type 1 and Newcastle disease virus. Med Sci Res 1996; 24:185-6. 18. Astani A, Reichling J, Schnitzler P. Comparative study on the antiviral activity of selected monoterpenes derived from essential oils. Phytother Res 2010; 24:673-9. 19. Schnitzler P, Schön K, Reichling J. Antiviral activitity of Australian tea tree oil and against herpes simplex virus in cell culture. Pharmazie 2001; 56:343-7. 20. Schnitzler P, Schuhmacher A, Astani A i wsp. Melissa officinalis oil affects infectivity of enveloped herpesviruses. Phytomed 2008; 15:734-40. 21. Rapp F, Wrzos H. Synergistic effect of human leukocyte interferon and nonoxynol-9 against Herpes simplex virus type 2. Antimicrob Agents Chemother 1985; 28:449-51. 22. Armaka M, Papanikolaou E i wsp. Antiviral properties of isoborneol, a potent inhibitor of herpes simplex virus type 1. Antiviral Res 1999; 43:79-92. 23. Benecia F, Courreges MC. In vitro and in vivo activity of eugenol on human herpesvirus. Phytoter Res 2000; 14:495-500. 24. Schnitzler P, Koch C, Reichling J. Susceptibility of drug–resistant clinical herpes simplex virus type 1 strains to essential oils of ginger, thyme, hyssop and sandalwood. Antimicrob Agents Chemother 2007; 5:1859-62. 25. Matławska I. Farmakognozja. Wyd AM, Poznań 2005; 314-66. 26. Allahverdivey A, Duran N, Ozguven M i wsp. Antiviral activity of volatile oils of Melissa officinalis L. against Herpes simplex virus type-2. Phytomed 2004; 11:657-61. 27. Kędzia B, Alkiewicz J, Han S. Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. I. Skład olejku i jego właściwości biologiczne. Post Fitoter 2000; 2: 36-40. 28. Schnitzler P, Schön K, Reichling J. Antiviral activity of Australian tea tree oil and eucalyptus oil against herpes simplex virus in cell culture. Pharmazie 2001; 56:343-7.
