© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2012, s. 108-112
*Mariola Kozłowska1, Małgorzata Ziarno2
Kolendra – skład i zastosowanie
Coriander – the composition and application
1Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Kierownik Katedry: dr hab. Ewa Białecka-Florjańczyk, prof. SGGW
2 Katedra Biotechnologii, Mikrobiologii i Oceny Żywności, Wydział Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Małgorzata Gniewosz
Summary
Coriander is a popular herb used for years by humans. Its fresh leaves are an essential component of South-Asian cuisine and additives to garnish dishes. The dried fully ripe fruits (seeds) are major components of curry spice. Coriander fruits have a pleasant smell and spicy taste. Apart from proteins, fat, starch they contain an essential oil that counteract bloating, regulate digestion and exhibit antimicrobial activity. The main component of essential oil is linalool. The composition of coriander essential oil is quite variable, depending on origin and chemical races. In addition, fruits and above-ground parts of plant contain flavonoids and phytosterols.
Wstęp
Kolendra (Coriandrum L.) jest rośliną z rodziny baldaszkowatych (Apiaceae Lindl.). Obejmuje ona dwa gatunki, z których najbardziej popularnym jest gatunek rośliny uprawnej – Coriandrum sativum L. Kolendra wywodzi się z krajów Bliskiego Wschodu i Morza Śródziemnego. Obecnie jest uprawiana, m.in. w Chinach, Indiach, Pakistanie, Gruzji, Rosji, Argentynie, Europie Środkowej, Maroko, Etiopii i Syrii (1). Indie są jej największym producentem i potencjalnym eksporterem do USA oraz do krajów Unii Europejskiej (2).
Kolendra jest jednoroczną rośliną zielną osiągającą w okresie kwitnienia wysokość 20-140 cm. Ma cienki, słabo rozgałęziony korzeń, wzniesioną, rozgałęzioną, ale nagą do wysokości 70 cm łodygę oraz jasnoróżowe lub białe, drobne kwiaty, zebrane w złożone baldachy wyrastające na końcach rozgałęzień (3).
Kolendra jest uprawiana ze względu na jej zielone części mające w czasie wegetacji intensywny aromat oraz owoce (nasiona), z których otrzymuje się olejek eteryczny. O wydajności tego olejku decyduje czas zbioru owoców. Powinien on odbywać się po osiągnięciu przez nie dojrzałości, o czym świadczy zmiana ich zabarwienia na kolor rdzawoczerwony (niedojrzałe owoce nie mają przyjemnego zapachu). W zależności od kraju, w którym kolendra jest uprawiana, jej owoce różnią się rozmiarem i kształtem, a zielone liście smakiem. Przykładowo, liście kolendry pochodzące z Gruzji są ostre w smaku, z Syrii bardziej łagodne, zaś z Etiopii bardziej aromatyczne. Kolendra jest zaliczana do tzw. roślin miododajnych, pozwalających na zebranie przez pszczoły około 500 kg miodu z jednego hektara uprawy (4).
Skład chemiczny
W nadziemnych częściach kolendry zebranych podczas kwitnienia, a następnie wysuszonych bez dostępu powietrza i poddanych ekstrakcji z użyciem rozpuszczalników różniących się polarnością, stwierdzono obecność polifenoli, kwasów organicznych i aminokwasów. Kumaryny były obecne w ekstrakcie eterowym, zaś flawonoidy w ekstrakcie uzyskanym przy pomocy octanu etylu i butanolu. Z kolei we frakcji uzyskanej za pomocą 96% etanolu odnotowano obecność 38 substancji, z czego 21 stanowiły związki fenolowe. We frakcji ekstrahowanej 40% etanolem wykryto obecność 43 substancji, wśród których zidentyfikowano flawonoidy, kumaryny oraz kwasy fenylokarboksylowe. Wśród kumaryn dominowała 4-hydroksykumaryna, eskulina, eskuletyna, skopoletyna i 7-hydroksykumaryna. W grupie flawonoidów wykryto orientinę, witeksynę, diosminę, chrysoeriol, hesperydynę, zaś kwasy fenylokarboksylowe były reprezentowane przez kwas galusowy i ferulowy. Używając absorpcyjnej spektrometrii atomowej zidentyfikowano 24 składniki mineralne, wśród których największy udział miały potas (30%) i wapń (10%). W obrębie 15 zidentyfikowanych aminokwasów w największej ilości występowały asparagina, glutamina i arginina (5). Z kolei inne badanie pokazało, że najwyższą zawartość związków fenolowych stwierdzono zarówno w ekstraktach z nasion, jak i świeżych liści kolendry otrzymanych z użyciem octanu etylu. Największą zdolność wyłapywania rodnika DPPH wykazał etanolowy ekstrakt z nasion kolendry, a w przypadku świeżych liści był to ekstrakt z użyciem octanu etylu. Ten sam rozpuszczalnik okazał się istotny w badaniu zdolności inhibicyjnych otrzymanych ekstraktów w kierunku lipooksygenaz (6).
Nasiona kolendry w swoim składzie chemicznym zawierają przede wszystkim wodę (ok. 34%), tłuszcze (ok. 21%), związki białkowe (ok. 14%), celulozę (ok. 22%), sole mineralne (ok. 7%) i olejek eteryczny (ok. 2%). Zawartość procentowa poszczególnych składników zależy od pochodzenia i gatunku rośliny (3). Nasiona kolendry są również źródłem witamin C, A i B2 oraz oleju, w tym kwasów tłuszczowych. Czołowe miejsce zajmuje kwas petroselinowy (ok. 76,6%), który ma wiele przemysłowych zastosowań. Kwas ten może być używany jako prekursor kwasu laurynowego, który jest składnikiem detergentów i środków powierzchniowo czynnych (7) oraz kwasu adypinowego – monomerycznego komponentu nylonu 66. Pozostałe kwasy tłuszczowe, to kwas linolowy, kwas oleinowy, kwas palmitynowy i kwas stearynowy. Nasycone kwasy tłuszczowe stanowią około 4,4%, a jednonienasycone 82,3% całkowitej zawartości kwasów tłuszczowych. Główną frakcję składników niezmydlających stanowią sterole. Są one interesujące ze względu na swoje przeciwutleniające właściwości, jak i korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Całkowita zawartość steroli w oleju ekstrahowanym z tunezyjskich nasion kolendry wyniosła 36,93 mg/g oleju. W porównaniu z innymi olejami roślinnymi, takimi jak olej kukurydziany (23 mg/g oleju), olej sojowy (9 mg/g oleju), czy olej rzepakowy (0,05 mg/g oleju), olej z nasion kolendry jest istotnym źródłem steroli. Stigmasterol (29,5%) i β-sitosterol (28,2%) są głównymi przedstawicielami tej grupy. Z kolei całkowita zawartość tokoferoli i tokotrienoli w tym oleju wyniosła 327,47 μg/g nasion, z czego γ-tokoferol stanowił około 26,40 μg/g nasion, zaś γ-tokotrienol 238,40 μg/g nasion (8). Olej z kolendry może wyłapywać wolne rodniki. Jego aktywność przeciwrodnikową z wykorzystaniem rodnika DPPH· badali Ramadan i Moersel (9). Kolejność w wygaszaniu tego rodnika z użyciem innych olejów roślinnych była następująca: olej z kolendry > olej z kminku > olej z nasion bawełny > olej z orzecha arachidowego > olej ze słonecznika > olej z orzecha ziemnego > olej z nasion konopi > olej z nasion lnu.
Olejek eteryczny z kolendry otrzymywany jest na drodze destylacji z parą wodną, najczęściej z odmian o małych nasionach. Można go również otrzymać za pomocą ekstrakcji rozpuszczalnikami w aparacie Soxhleta oraz ekstrakcji wodą w stanie podkrytycznym (10). Olejek ten jest głównie produkowany w Europie Wschodniej. Jednym z wiodących producentów jest Rosja. Olejek z kolendry jest bezbarwną lub jasnożółtą cieczą o słodkim, ciepłym, aromatycznym zapachu. Próg wyczuwalności aromatu znajduje się przy poziomie 37 μg/ml, a słodkiego, świeżego, ziołowego smaku przy poziomie 50 μg/ml. Organoleptyczna charakterystyka olejku eterycznego z kolendry zmienia się podczas przechowywania, szczególnie, jeżeli jest on eksponowany na światło. Jego przechowywanie w ciemności przez rok nie zmienia ani smaku, ani zapachu.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bhuiyan NI, Begum J, Sultana M. Chemical composition of leaf and seed essential oil of Coriandrum sativum L. from Bangladesh. Bangladesh J Pharmacol 2009; 4:150-3. 2. Anwar F, Sulman M, Hussain AI i wsp. Physicochemical composition of hydro-distilled essential oil from coriander (Coriandrum sativum L.) seeds cultivated in Pakistan. J Med Plant Res 2011; 5:3537-44. 3. Diederichsen A. Coriander, Coriandrum sativum L. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome 1996; 3:1-82. 4. Mengesha B, Alemaw G. Variability in Ethiopian coriander accessions from agronomic and quality traits. Afr Crop Sci J 2010; 18:43-9. 5. Oganesyan ET, Nersesyan ZM, Parkhomenko AY. Chemical composition of the above-ground part of Coriandrum sativum. Pharm Chem J 2007; 41:149-53. 6. Wangesteen H, Samuelsen AB, Malterud KE. Antioxidant activity in extracts from coriander. Food Chem 2004; 88:293-7. 7. Sriti J, Wannes WA, Talou T i wsp. Lipid, fatty acid and tocol distribution of coriander fruit’s different parts. Ind Crop Prod 2010; 31: 294-300. 8. Sriti J, Wannes WA, Talou T i wsp. Lipid profiles of Tunisian Coriander (Coriandrum sativum) seed. J Am Oil Chem Soc 2010; 87:395-400. 9. Ramadan MF, Moersel JT. Screening of the antiradical action of vegetable oils. J Food Comp Anal 2006; 19:838-42. 10. Eikani MH, Golmohammad F, Rowshanzamir S. Subcritical water extraction of essential oils from coriander seeds (Coriander sativum L.) J Food Eng 2007; 80:735-40. 11. Misharina TA. Influence of the duration and conditions of storage on the composition of the essential oil from coriander seeds. Appl Biochem Microbiol 2001; 37:622-8. 12. Burdock GA, Carabin IG. Safety assessment of coriander (Coriandrum sativum L.) essential oil as a food ingredient. Food Chem Toxicol 2009; 47:22-34. 13. Pande KK, Pande L, Pande B i wsp. Gas chromatographic investigation of Coriandrum sativum L. from Indian Himalayas. New York Sci J 2010; 3:43-7. 14. Gil A, De La Fuente EB, Lenardis AE i wsp. Coriander essential oil composition from two genotypes grown in different environmental conditions. J Agric Food Chem 2002; 50:2870-7. 15. Msaada K, Hosni K, Taarit MB i wsp. Changes on essential oil composition of coriander (Coriandrum sativum L.) fruits during three stages of maturity. Food Chem 2007; 102:1131-4. 16. El-Kady IA, El-Maraghy SS, Eman Mostafa M. Natural occurrence of mycotoxins in different spices in Egypt. Folia Microbiol 1995; 40:297-300. 17. Devi KT, Mayo MA, Reddy G i wsp. Occurrence of ochratoxin A in black pepper, coriander, ginger and turmeric in India. Food Addit Contam A 2001; 18:830-5. 18. Ravi R, Prakash M, Bhat KK. Aroma characterization of coriander (Coriandrum sativum L.) oil samples. Eur Food Res Technol 2007; 225:367-74. 19. Sharma V, Kansal L, Sharma A. Prophylactic efficacy of Coriandrum sativum (Coriander) on testis of lead-exposed mice. Biol Trace Elem Res 2010; 136:337-54. 20. www.ap-foodtechnology.com 21. Singh G, Kapoor IP, Pandey SK i wsp. Studies on essential oils: Part 10. Antibacterial activity of volatile oils of some spices. Phytother Res 2002; 26:680-2. 22. Tajkarimi MM, Ibrahim SA, Cliver DO. Antimicrobial herb and spice compounds in food. Food Control 2010; 21:1199-218. 23. Saeed S, Tariq P. Antimicrobial activities of Emblica officinalis and Coriandrum sativum against Gram positive bacteria and Candida albicans. Pak J Bot 2007; 39:913-7. 24. Misharina TA, Polshkov AN. Antioxidant properties of essential oils: autooxidation of essential oils from laurel and fennel and of their mixtures with essential oil from coriander. Appl Biochem Microbiol 2005; 41:610-8. 25. Misharina TA, Samusenko AL. Antioxidant properties of essential oils from lemon, grapefruit, coriander, clove and their mixture. Appl Biochem Microbiol 2008; 45:438-42. 26. Angelo PM, Jorge N. Antioxidant evaluation of coriander extract and ascorbyl palmitate in sunflower oil under thermoxidation. J Am Oil Chem Soc 2008; 85:1045-9. 27. Chithara V, Leelamma S. Hypolipidemic effect of coriander seeds (Coriandrum sativum): mechanism action. Plant Food Hum Nutr 1997; 51:167-72. 28. Chithra V, Leelamma S. Coriandrum sativum changes the levels of lipid peroxides and activity of antioxidant enzymes in experimental animals. Indian J Biochem Biophys 1999; 36:59-61. 29. Emamghoreishi M, Heidari-Hamedani G. Sedative-hypnotic activity of extracts and essential oil of coriander seeds. Iran J Med Sci 2006; 31:22-7.
