© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 11/2012, s. 855-859
*Wojciech Stefan Zgliczyński
Lekarze specjalizujący się w endokrynologii – charakterystyka grupy
Physicians specializing in endocrinology – characteristics of a group
Zakład Organizacji Opieki Zdrowotnej i Orzecznictwa Lekarskiego, Szkoła Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Zakładu: dr med. Jarosław Pinkas
Streszczenie
Wstęp. Informacje na temat sytuacji zawodowej i planach zawodowych osób specjalizujących się w zakresie endokrynologii w Polsce mogą się przyczynić do lepszego monitorowania stanu zasobów kadrowych, a informacje na temat sytuacji rodzinnej, poglądów i wartości mogą pozwolić samym lekarzom endokrynologom pogłębić znajomość swojego środowiska zawodowego.
Cel pracy. Celem badania było uzyskanie wiedzy na temat lekarzy odbywających specjalizację w endokrynologii – ich sytuacji zawodowej, rodzinnej oraz poglądów i wartości. W efekcie badania miał powstać opis sylwetki lekarza specjalizującego się w endokrynologii.
Materiał i metody. Materiał stanowiły dane rejestru prowadzonego przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP) dotyczące 236 lekarzy odbywających aktualnie specjalizację z endokrynologii na terenie całego kraju oraz dane z 205 ankiet, które zostały przeprowadzone na kursach dla lekarzy specjalizujących się w endokrynologii prowadzonych przez Klinikę Endokrynologii CMKP w latach 2009 i 2012. Analiza materiału miała charakter ilościowy. Analizę danych przeprowadzono przy zastosowaniu SPSS 12.0 PL.
Wnioski. Osoba odbywająca specjalizację w zakresie endokrynologii jest najczęściej kobietą przed czterdziestym rokiem życia mieszkającą w dużym mieście, pozostającą w związku małżeńskim i mającą dwoje dzieci. Posiada specjalizację z chorób wewnętrznych i pracuje w szpitalu klinicznym i przychodni. Po uzyskaniu specjalizacji planuje zmianę miejsca pracy bądź założenie własnej praktyki lekarskiej i raczej wyklucza wyjazd do pracy za granicę. Deklaruje zadowolenie ze swojej sytuacji materialnej i rozwoju swojej kariery zawodowej. Prezentuje poglądy centroprawicowe i jest osobą religijną, a najważniejsze dla niej wartości to: szczęście rodzinne, zachowanie dobrego zdrowia, praca zawodowa i uczciwe życie.
Summary
Introduction. Information about the employment situation, including workload and career satisfaction, as well as general information about the career plans of doctors specializing in endocrinology in Poland can contribute to better planning of human resources. Additional information on family background, attitudes, and values may allow endocrinologists deepen their knowledge of their professional environment.
Aim of the study. The aim of study was to gain a knowledge about doctors during specialization in endocrinology – their employment and family situation, theirs views and values. As a result of the study was to develop a description of the profiles of a doctor specializing in endocrinology.
Materials and methods. The material consisted of data register maintained by The Medical Center for Postgraduate Education (CMKP) about 236 doctors currently specializing in endocrinology across the country, and data from 205 surveys that were conducted on courses for physicians specializing in endocrinology conducted by the Clinic of Endocrinology CMKP in 2009 and 2012. Analysis of the material was quantitative, and was performed using the SPSS 12.0 PL.
Conclusions. Doctor who is specializing in the field of endocrinology usually is married woman in her late thirties, lives in a big city, and has two children. Has specialization in internal medicine and works in the clinical hospital and the outpatient clinic. After obtaining specialization plans to change a job or starts her own medical practice, and rather excludes to work abroad. Declares satisfaction with their financial situation and with the development of her career. Has center-right views and is a religious person, for which the most important values are family happiness, good health, professional work and a decent life.
WSTĘP
Specjalizacja w zakresie endokrynologii jest obecnie jedną z 31 szczegółowych specjalizacji lekarskich. Uprawnieni do jej uzyskania są specjaliści chorób wewnętrznych, pediatrzy, ginekolodzy i chirurdzy ogólni (1). Czas trwania specjalizacji jest nie krótszy niż 3 lata (2). Nowy program specjalizacji opracowywany przez Ministerstwo Zdrowia przewiduje 5-letni czas trwania specjalizacji, na który mają się składać 2-letni moduł podstawowy chorób wewnętrznych lub pediatrii oraz 3-letni moduł specjalistyczny z endokrynologii (3). Wefekcie planowanych zmian czas potrzebny na uzyskanie specjalizacji ulegnie skróceniu o 3 lata.
Zgodnie z informacjami Naczelnej Izby Lekarskiej na dzień 30 września 2012 roku liczba praktykujących lekarzy endokrynologów wynosiła 1103 osoby (4). Przy założeniu, że populacja Polski wynosi 38 511 800 (5) to na 100 tys. mieszkańców przypada 2,86 lekarza endokrynologa. Biorąc pod uwagę zalecenia Unii Europejskiej, na które powołuje się konsultant krajowy ds. endokrynologii prof. Andrzej Lewiński, należy stwierdzić, że Polska nie tylko spełnia, ale też przekracza te zalecenia (6).
Mimo stosunkowo dużej liczby endokrynologów występują różnice w dostępie do tych specjalistów między małymi miastami i dużymi aglomeracjami, nawet w obrębie poszczególnych województw, które wynikają ze skupienia endokrynologów w ośrodkach akademickich (6). Co więcej narastającym problemem staje się coraz bardziej ograniczony dostęp do lekarza endokrynologa w ramach ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ (7, 8).
Brakuje informacji na temat sytuacji zawodowej, w tym obciążenia pracą i zadowolenia z pracy, a także ogólnie informacji na temat planów zawodowych osób specjalizujących się w zakresie endokrynologii. Wiedza na ten temat pozwoliłaby lepiej rozumieć sytuację osób starających się o zdobycie specjalizacji z endokrynologii oraz pomóc w kształtowaniu polityki planowania zasobów kadrowych i kształcenia. Takie dane wraz z dodatkowymi informacjami na temat sytuacji rodzinnej, poglądów i wartości pozwoliłyby lekarzom endokrynologom pogłębić znajomość swojego środowiska zawodowego.
CEL PRACY
Celem badania było uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat lekarzy odbywających specjalizację w endokrynologii – ich sytuacji zawodowej, rodzinnej oraz poglądów i wartości. W efekcie badania miał powstać opis sylwetki lekarza specjalizującego się w endokrynologii.
MATERIAŁ I METODY
Materiał stanowiły wyniki badań przeprowadzonych wśród lekarzy specjalizujących się w endokrynologii, biorących udział w 4 kursach prowadzonych przez Klinikę Endokrynologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) w Warszawie w 2009 i 2012 roku Badanie prowadzone techniką ankiety audytoryjnej było anonimowe i dobrowolne. Narzędzie badawcze – ankieta – składało się z 24 pytań zamkniętych. Cztery pytania umożliwiły respondentom przedstawienie oceny swojej satysfakcji zawodowej i oceny sytuacji materialnej. Sześć pytań dotyczyło poglądów politycznych, religijności oraz cenionych wartości. Dwa pytania dotyczyły planów związanych z pracą po uzyskaniu specjalizacji w tym jedno podjęcia pracy za granicą. Osobną częścią ankiety była tzw. metryczka dotycząca cech demograficznych i zawodowych.
Dodatkowym źródłem danych był rejestr lekarzy odbywających specjalizację na terenie całego kraju prowadzony przez CMKP (1) (dalej: Rejestr). Dane z Rejestru były zgodne ze stanem na 7 maja 2012 roku.
Analiza materiału miała charakter ilościowy. Analizę danych przeprowadzono przy zastosowaniu SPSS 12.0 PL.
WYNIKI
Analizowane dane Rejestru obejmowały 8 pozycji, tj.: płeć, wiek, wynik postępowania kwalifikacyjnego w punktach i procentach, posiadana specjalizacja podstawowa, tryb specjalizacji, województwo oraz komórka organizacyjna, w której odbywana była specjalizacja. W pewnych przypadkach występowały braki danych.
Zgodnie z danymi z Rejestru specjalizację z endokrynologii odbywało 236 osób (182 kobiety i 54 mężczyzn). Wiek lekarzy w trakcie specjalizacji zawierał się w przedziale od 32 do 61 lat (średnia 40 lat).
Osoby te w postępowaniu kwalifikacyjnym do specjalizacji uzyskały średnio 158,4 punktów (SD 35,3), tj. średnio 83,2% (SD 6,1%) (informacje dostępne dla odpowiednio 131 i 139 osób).
Wśród specjalizujących się większość stanowili lekarze ze specjalizacją z chorób wewnętrznych (160 osób, tj. 70,5%), którzy liczebnie zdecydowanie przeważali nad ginekologami (38 osób, tj. 16,7%), pediatrami (27 osób, tj. 11,9%) i chirurgami (2 osoby, tj. 0,9%).
Specjalizację odbywano najczęściej w trybie umowy cywilnoprawnej o szkolenie specjalizacyjne czyli „wolontariatu” (83 osoby, tj. 35,5%), umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony (72 osoby, tj. 30,7%) oraz płatnego urlopu szkoleniowego (70 osób, tj. 29,9%). Pojedyncze osoby odbywały specjalizację w trybie rezydentury (5 osób, tj. 2,1%) oraz w trybie innym niż wymienione (4 osoby, tj. 1,7). Co warto odnotować, żadna osoba nie odbywała specjalizacji z endokrynologii w ramach poszerzenia zajęć programowych dziennych studiów doktoranckich.
Według danych Rejestru, kształcenie specjalizacyjne w zakresie endokrynologii odbywało się w 49 akredytowanych placówkach w 15 województwach (mazowieckim (49 osób, tj. 20,8%); małopolskim (27 osób, tj. 11,4%); śląskim (26 osób, tj. 11%); łódzkim (21 osób, tj. 8,9%); pomorskim (18 osób, tj. 7,6%); lubelskim (17 osób, tj. 7,2%); wielkopolskim (17 osób, tj. 7,2%); dolnośląskim (14 osób, tj. 5,9%); zachodniopomorskim (14 osób, tj. 5,9%); podlaskim (11 osób, tj. 4,7%); opolskim (6 osób, tj. 2,5%); warmińsko-mazurskim (6 osób tj. 2,5%); podkarpackim (5 osób, tj. 2,1%); kujawsko-pomorskim (3 osoby, tj. 1,3%); świętokrzyskim (2 osoby, tj. 0,8%)). W województwie lubuskim ze względu na brak placówek posiadających akredytację nie było żadnego lekarza specjalizującego się w tej dziedzinie.
Dane uzyskane w badaniu ankietowym (205 ankiet) w części dotyczącej płci, wieku, i posiadanej specjalizacji są zbieżne z danymi Rejestru.
Wśród respondentów było 164 kobiet (80%) i 39 mężczyzn. Wiek badanych lekarzy zawierał się w przedziale od 32 do 56 lat i wynosił średnio 37 lat.
Biorący udział w badaniu najczęściej pozostawali w związkach małżeńskich (82,4%). Stanu wolnego był co dziesiąty (13,2%) i tylko nieliczni deklarowali się jako osoby rozwiedzione (2,0%) lub żyjące w wolnym związku (2,5%).
Najczęściej (38,2%) ankietowani deklarowali wychowywanie dwójki dzieci. Jedno dziecko miała co trzecia osoba biorąca udział w badaniu (31,4%), co dziesiąta (11,3%) miała troje i więcej dzieci, a co piąta (19,1%) była bezdzietna.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 213, poz. 1779 ze zm.).
2. Program specjalizacji w endokrynologii. Program dla lekarzy posiadających specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w chorobach wewnętrznych, pediatrii, położnictwie i ginekologii lub chirurgii ogólnej, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2002.
3. Projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów z dnia 13 grudnia 2011 r. http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/prmz_slild_13122011.pdf [dostęp 9 października 2012 r.].
4. Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji z uwzględnieniem podziału na lekarzy wykonujących i nie wykonujących zawodu – stan na 30.09.2012, http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0006/64374/Zestawienie-nr-04.pdf [dostęp 9 października 2012 r.].
5. Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012.
6. Opracowanie przygotowane przez prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewińskiego w ramach programu Ministerstwa Zdrowia w 2009 r., Specjalizacje lekarskie w Polsce. Stan obecny, perspektywy rozwoju w latach 2010-2015 http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/48_endokrynologia_13072011.pdf [dostęp 1 października 2012 r.].
7. http://wyborcza.pl/leczyc/1,102641,7541503,Endokrynologow_jak_na_lekarstwo.html [dostęp 9 października 2012 r.].
8. http://www.rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/Poznan-XX-Zjazd-Polskiego-Towarzystwa-Endokrynologicznego,123664,8.html [dostęp 9 października 2012 r.].
9. Liczby zaświadczeń wydanych lekarzom ubiegającym się o uznanie kwalifikacji w innych krajach UE, http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0008/64376/Zestawienie-nr-06a.pdf [dostęp 9 października 2012 r.].