© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2012, s. 180-185
*Maciej Zaremba, Maciej R. Czerniuk, Renata Górska
Chirurgiczne leczenie ciężkiego zapalenia przyzębia, jako alternatywa dla leczenia implantologicznego – opis dwóch przypadków
Surgical treatment of severe periodontal disease as an alternative to implantological treatment – case study
Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Summary
Patients with severe chronic periodontitis requires periodontal treatment planned. Deep bone defects, particularly in the molar furcations should be treated using surgical procedures. Good cooperation with the patient may result in long-lasting remission of the disease and allow the preservation of teeth with extensive lesions and the initial uncertain prognosis. The paper presents clinical and radiological 3 and 8-year evaluation of periodontal therapy two patients. Good treatment results show that it may be an alternative to the increasingly popular implantological treatment.
Leczenie periodontologiczne pacjentów z zaawansowaną chorobą przyzębia stanowi poważny problem terapeutyczny w odniesieniu do długoterminowej możliwości przetrwania i prawidłowego funkcjonowania zębów z dużą destrukcją struktur przyzębia. Dzięki rozwojowi technik chirurgicznych, dostępności biomateriałów i coraz większej wiedzy na temat etiopatogenezy zapaleń przyzębia oraz wpływu czynników ryzyka na postęp choroby, efekty terapii są jednak coraz lepsze.
Szczególnym wyzwaniem terapeutycznym są zęby trzonowe ze zmianami w obrębie furkacji, przy których ryzyko postępu destrukcji przyzębia jest znacząco większe, niż w zębach trzonowych bez patologii w furkacji, czy zębach jednokorzeniowych (1-3).
Do czynników mających wpływ na gorsze rokowanie i zwiększoną możliwość nawracających stanów zapalnych, w stosunku do zębów trzonowych objętych patologią przyzębia, należą: budowa anatomiczna tych zębów, morfologia szkliwa w okolicy furkacji, możliwość występowania dodatkowych kanałów miazgi w tej okolicy, jak i trudności z utrzymaniem prawidłowej higieny (4).
W badaniach retrospektywnych Hirschfelda i Wassermana na 600 pacjentach, wyniki wykazały, że na przestrzeni 22 lat pacjenci aktywnie leczący się periodontologicznie utracili z powodu choroby przyzębia ogółem 7,1% zębów. Natomiast aż 31% zębów trzonowych ze zmianami w obrębie furkacji musiało być usuniętych (5). W 19-letniej obserwacji McFalla ogólna liczba utraconych zębów, u pacjentów poddanych terapii periodontalnej, wynosiła 10%, jednak biorąc pod uwagę zęby trzonowe z objęciem furkacji, odsetek ten wynosił aż 57% (6).
W literaturze są opisywane różne modele leczenia zębów trzonowych z patologią w obrębie furkacji. W zależności od stopnia zaawansowania zmian i obecnych czynników ryzyka rozważa się skuteczność: leczenia niechirurgicznego (skaling z wygładzeniem korzenia) (7), technik resekcyjnych (tunelizacja, hemisekcja, amputacja korzenia) (8), sterowanej regeneracji tkanek (9), zabiegów z białkami matrycy szkliwnej (10) oraz zabiegów z wszczepem biomateriałów (11).
Badania Dannewitza i wsp. wykazały, że najczęściej stosowaną terapią zębów górnych trzonowych z najbardziej zaawansowanym – III° objęcia furkacji, są: sterowana regeneracja tkanek oraz zabiegi resekcyjne – amputacja korzenia. Natomiast w obrębie żuchwy zęby trzonowe z III° objęcia furkacji są najczęściej leczone metodą tunelizacji (12). Badania Langera i wsp. potwierdzają skuteczność metod resekcyjnych, ale wykazują również, że w obserwacji długoterminowej, w okresie 5-7 lat, występuje pogorszenie wyników leczenia, z utratą tych zębów na poziomie 38% (13).
Dlatego metody chirurgiczne łączące różne techniki wydają się najlepszym rozwiązaniem w leczeniu zębów trzonowych ze zmianami III° w obrębie furkacji.
Przypadek 1.
Pacjent, mężczyzna, lat 50 zgłosił się do Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia WUM z dolegliwościami bólowymi i obrzmieniem tkanek miękkich w okolicy zęba 16. Pacjent był ogólnie zdrowy. W badaniu klinicznym stwierdzono zwiększoną ruchomość zęba – II stopień, głęboką kieszonkę przyzębną PD (ang. pocket depth) 8 mm z utratą przyczepu łącznotkankowego CAL (ang. clinical attachment loss) 10 mm, na powierzchni mezjalnej zęba 16. Reakcja zęba na bodźce termiczne była osłabiona. Rozpoznano zespół endo-perio i ropień przyzębny. Stwierdzono brak zęba 15. Wykonano zdjęcie rtg zębowe, na którym widoczna była znaczna utrata kości wyrostka zębodołowego obejmująca korzeń policzkowy mezjalny (ryc. 1).
Ryc. 1. Rtg zęba 16 u pacjenta 1. Przed leczeniem chirurgicznym.
W znieczuleniu nasiękowym ewakuowano przez kieszonkę wydzielinę ropną oraz ziarninę zapalną. Kieszonkę przepłukano roztworami antyseptyków. Po kilku dniach pacjent zgłosił się na ponowną wizytę, na której stwierdzono ustąpienie ostrych dolegliwości. Wykonano fazę przyczynową leczenia periodontologicznego, obejmującą motywację, instruktaż higieny oraz skaling z wygładzeniem powierzchni korzeni. Przeprowadzono pełne badanie periodontologiczne, na podstawie którego rozpoznano przewlekłe ciężkie zapalenie przyzębia.
Pacjentowi zlecono wykonanie leczenia endodontycznego zęba 16 i wyznaczono wizyty kontrolne. Po czterech tygodniach przeprowadzono ponowne badanie periodontologiczne, które wykazało poprawę stanu przyzębia i redukcję głębokości kieszonek do max. 3 mm. Wyjątek stanowiła okolica zęba 16, gdzie stwierdzono również objęcie furkacji mezjalno-policzkowej III stopnia. Wynik badania odcinka bocznego I ćwiartki przedstawiono w tabeli 1. Zdecydowano o przeprowadzeniu leczenia resekcyjno-regeneracyjnego, po wcześniejszym unieruchomieniu zęba.
Tabela 1. Pacjent 1. Stan przyzębia przed leczeniem chirurgicznym.
| PD | 1 | 2 | 2 | 2 | 5 | 7 | x | x | x | 3 | 2 | 2 |
| CAL | 2 | 4 | 2 | 5 | 5 | 10 | x | x | x | 4 | 3 | 2 |
| pol | 17 | 16 | 15 | 14 |
| pod |
| CAL | 1 | 1 | 2 | 3 | 2 | 8 | x | x | x | 2 | 1 | 1 |
| PD | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 6 | x | x | x | 1 | 1 | 1 |
Do unieruchomienia zęba zastosowano szynę z włókna szklanego, którą wklejono w wypreparowany na powierzchni żującej rowek, przy użyciu systemu łączącego i płynnego kompozytu. W ten sposób zblokowano zęby 17 i 16, co pozwoliło na zmniejszenie ruchomości zęba 16.
Następnie w znieczuleniu nasiękowym nacięto i odwarstwiono płat śluzówkowo-okostnowy w okolicy 15-17. Uwidoczniono duży ubytek kości wyrostka zębodołowego obejmujący korzeń policzkowy mezjaly i obfitą ziarninę zapalną otaczającą korzeń oraz okolicę międzykorzeniową. Przy użyciu narzędzi rotacyjnych wykonano resekcję korzenia policzkowego mezjalnego, co pozwoliło na dobry dostęp do oczyszczenia z ziarniny zapalnej okolicy międzykorzeniowej. Ranę przepłukano roztworami antyseptyków. Ubytek kostny wypełniono ksenogennym materiałem wszczepowym Bio-oss®. Po zmodyfikowaniu i zmobilizowaniu płata, ranę zaszyto szwami nieresorbowalnymi, monofilament, 5.0.
Udzielono wskazań dotyczących higieny miejsca pooperacyjnego, zalecono stosowanie płukanek antyseptycznych, 0,2% roztworu chlorheksydyny. Przepisano antybiotyk, klindamycynę, tabletki 300 mg, do stosowania trzy razy dziennie przez okres 7 dni. Szwy usunięto po 2 tygodniach.
Wizyty kontrolne po 3 i 6 miesiącach wykazały prawidłowy stan tkanek przyzębia w okolicy zębów bocznych w I ćwiartce. Pacjent zgłasza się na leczenie fazy podtrzymującej co około 6 miesięcy.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Nordland P, Garrett S, Kriger R et al.: The effect of plaque control and root debridement in molar teeth. J Clin Periodontol 1987; 14: 231-236. 2. Loos B, Nylund K, Claffey N, Egelberg J: Clinical effects of root debridement in molar and non-molar teeth. A 2-year follow-up. J Clin Periodontol 1989; 16: 498-504. 3. Wang HL, Burgett FG, Shyr Y, Ramfjord S: The influence of molar furcation involvement and mobility on future clinical periodontal attachment loss. J Periodontol 1994; 65: 25-29. 4. Al-Shammari KF, Kazor CE, Wang HL: Molar root anatomy and management of furcation defects. J Clin Periodontol 2001; 28: 730-740. 5. Hirschfeld L, Wasserman B: A long-therm survey of tooth loss in 600 treated periodontal patients. J Periodontol 1978; 49: 225-237. 6. McFall WT: Tooth loss in 100 treated patients with periodontal disease. A long-term study. J Periodontol 1982; 53: 539-549. 7. Cattabriga M, Pedrazzoli V, Wilson TG: The conservative approach in the treatment of furcation lesions. Periodontol 2000; 22: 133-153. 8. Rüdiger SG: Mandibulary and maxillary furcation tunnel preparations – literature review and case report. J Clin Periodontol 2001; 28: 1-8. 9. Eickholz P, Kim TS, Holle R, Hausmann E: Long-term results of guided tissue regeneration therapy with non-resorbable and bioabsorbable barriers. I. Class II furcations. J Periodontol 2001; 72: 35-42. 10. Jopsen S, Heinz B, Jepsen K et al.: A randomized clinical trial comparing enamel matrix derivates and membrane treatment of buccal class II furcation involvement in mandibular molars. Part I: Study design and results for primary outcomes. J Periodontol 2004; 75: 1150-1160. 11. McClain PK, Schallhorn RG: Focus on furcation defects – guided tissue regeneration in combination with bone grafting. Periodontol 2000; 22: 190-212. 12. Dannewitz B, Krieger JK, Hüsing J, Eickholz P: Loss of molars in periodontally treated patients: a retrospective analysis five years or more after active periodontal treatment. J Clin Periodontol 2006; 33: 53-61. 13. Langer B, SteinSD, Wagenberg B: An evaluation of root resections. A then-year study. J Periodontol 1981; 52: 719-722. 14. Zafiropoulos GG, di Prisco MO, Deli G, Hoffmann O: Maintenance of class III trifurcated molars versus implant placement in regenerated extraction sockets: long-term results of 2 cases. J Oral Implantol 2011; 37: 141-155.
