© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2012, s. 78-80
*Anna Augustynowicz
Tajemnica zawodowa lekarza
Doctor’s professional confindence
Zakład Ekonomiki, Prawa i Zarządzania, Szkoła Zdrowia Publicznego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr hab. Dorota Cianciara
Summary
Article points elementary informations about duty which legislator imposes on doctors: duty of professional confidence. There are also shown the exeptions to analysed rule and possible responsibility in case of disclose this duty.
WSTĘP
W ustawodawstwie polskim obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest sformułowany w regulacjach ustawowych. Mam tu na myśli ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (1), a także tzw. ustawy korporacyjne, czyli ustawę o zawodach lekarza i lekarza dentysty (2), ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej (3), a także ustawę o diagnostyce laboratoryjnej (4). Obowiązek ten jest także regulowany postanowieniami kodeksów deontologii zawodowej, w tym Kodeksu Etyki Lekarskiej (5), Kodeksu Etyki Pielęgniarki i Położnej (6) oraz Kodeksu Etyki Diagnosty Laboratoryjnego (7). Obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej przez personel medyczny odpowiada prawo pacjenta do zachowania w tajemnicy informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego (8).
ZAKRES PRZEDMIOTOWY
Na podstawie art. 13 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty tajemnicą zawodową są objęte „informacje związane z pacjentem, a uzyskane przez lekarza w związku z wykonywaniem zawodu”. Według art. 23 Kodeksu Etyki Lekarskiej tajemnica obejmuje „wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi”.
Aby uznać, że określony fakt objęty jest tajemnicą zawodową, musi on spełnić jednocześnie dwa kryteria. Po pierwsze, musi być to informacja związana z pacjentem, a po drugie, musi być uzyskana w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Tajemnica zawodowa dotyczy podjętych metod leczenia i postępów w leczeniu. Do przedmiotu tajemnicy należy nie tylko fakt, że ktoś cierpi na określoną dolegliwość, ale i to, że jest zdrowy. Lekarz nie ma także prawa informować o tym, że określona osoba jest jego pacjentem. Art. 40 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wyraźnie bowiem stanowi: „Lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody”. Poufne są nie tylko wiadomości ściśle związane ze stanem zdrowia pacjenta, ale również wiadomości niezwiązane bezpośrednio ze stanem zdrowia pacjenta, a dotyczące innych aspektów życia osobistego, z którymi osoba wykonująca zawód medyczny zapoznała się przy wykonywaniu zawodu. Mogą być to informacje dotyczące np. działalności zawodowej pacjenta, stosunków rodzinnych i majątkowych (9). Drugim z kryteriów decydujących o uznaniu informacji za objętą tajemnicą zawodową jest sposób jej uzyskania, a mianowicie – powinno to nastąpić w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Tajemnicą zawodową objęte będą informacje powierzone przez pacjenta czy też osoby opiekujące się nim, a także te, które np. lekarz samodzielnie uzyskał podczas badania.
Tajemnicą zawodową objęte są informacje dotyczące nie tylko samego pacjenta, ale również osób trzecich. Ustawodawca wyraźnie stanowi, że tajemnicą zawodową są objęte informacje związane z pacjentem, nie zaś tylko i wyłącznie informacje o pacjencie. Wiadomości objęte tajemnicą zawodową mogą dotyczyć również życia prywatnego innych osób poza pacjentem. Mogą to być także informacje o sytuacji zawodowej i materialnej rodziny pacjenta (10).
ZWOLNIENIA Z TAJEMNICY LEKARSKIEJ
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej przez lekarza nie ma charakteru absolutnego. Przepisy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 40 ust. 2 przewidują wyjątki od tego obowiązku. Katalog wyjątków od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej ma charakter enumeratywny. Niestety ustawa nie rozstrzyga kiedy lekarz ma prawo, a kiedy obowiązek ujawnienia informacji objętych tajemnicą zawodową. Ujawnienie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. Obowiązek zachowania tajemnicy wiąże lekarza także po śmierci pacjenta.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r., Nr 52, poz. 417 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r., Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 174, poz. 1039) Nr 136, poz. 857 z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r., Nr 144, poz. 1529 z późn. zm.). 5. Uchwała Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich z 14 grudnia 1991 r. z późniejszymi zmianami. 6. Uchwała nr 9 IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych z dnia 9 grudnia 2003 r. 7. Uchwała nr 4/2006 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Diagnostów Laboratoryjnych z 13 stycznia 2006 r. w sprawie uchwalenia Kodeksu Etyki Diagnosty Laboratoryjnego. 8. Kapko M. Zasady wykonywania zawodu lekarza – art. 40. [W:] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, pod red. E. Zielińskiej, Wolters Kluwer Polska – ABC, Warszawa 2008: 565. 9. Zoll A: Tajemnica zawodowa lekarza. [W:] Tajemnica lekarska: materiały z posiedzenia Komisji Etyki Lekarskiej w dniu 15 listopada 1993 r. Posiedzenie Komisji Etyki Medycznej PAU, Kraków 1994 r., 6-7. 10. Kunicka-Michalska B: Ochrona tajemnicy zawodowej w polskim prawie karnym. Warszawa 1972, s. 5. 11. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). 12. Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2011 r., Nr 118, poz. 687). 13. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). 14. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 43, poz. 555 z późn. zm.). 15. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). 16. Filar M: Lekarskie prawo karne. Zakamycze, Kraków 2000, 366, 354-355. 17. Zoll A: Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Zagadnienia ogólne. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1982, 50. 18. Filar M: Odpowiedzialność karna lekarza. [W:] Filar M, Krześ S, Marszałkowska-Krześ E, Zaborowski P: Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, 229-230. 19. Safian M: Problemy prawne tajemnicy lekarskiej. Kwartalnik Prawa Karnego, t. IV, 1996, 38. 20. Kulesza W: AIDS i prawnokarne problemy tajemnicy lekarskiej. [W:] Szwarc AJ (red.) AIDS i prawo karne. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996, 77. 21. Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849 z późn. zm.). 22. Brzeziński T: Etyka lekarska. PZWL, Warszawa 2002, 80-81. 23. Zielińska E: Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008, 584. 24. Safjan M: Kilka refleksji wokół problematyki zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu szkody wyrządzonej pacjentom. Prawo i Medycyna 1/2005; 18, 7: 5-13.
