© Borgis - Nowa Medycyna 2/2013, s. 43-48
*Edyta Lipska1, Małgorzata Lewińska1, Grażyna Górnicka2
Realizacja szczepień zalecanych u dzieci i opinie rodziców na temat tych szczepień
Recommended vaccinations among children and parents’ opinions on vaccinations
1Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, Lublin
Opiekun Koła: dr n. med. Grażyna Górnicka
2Klinika Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, Lublin
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Emeryk
Summary
Introduction. Vaccinations are the most effective method for preventing spreading communicable diseases. A vaccination schedule is a series of vaccinations, including basic and recommended vaccinations.
Aim. The aim of this study was to analyse opinions about recommended vaccinations and estimated the coverage of this vaccinations.
Material and methods. Group of 320 patients visited Polyclinic SPSK 4 in Lublin were tested using self-prepared questionnaire in March 2012.
Results. 44% respondents chose recommended vaccinations for their children. The results were statistically significant for the age of children and the most popular vaccination. Among parents of the youngest children, under 10 years old, anti-pneumococci vaccination was the most popular. Parents of children over 11 years old, mostly chose influenza vaccine. The main source of knowledge concerning vaccinations was a doctor (57%). The main reason for decision of resign from recommended vaccination was fear of adverse effects (30%) and high price of vaccination (28%).
Conclusions. Nearly half of children was inoculated with recommended vaccinations. The majority of respondents assessed recommends vaccinations as a good, but this form of protection was not available for part of parents due to high price. The results of the studies conducted shows that parents do not have sufficient knowledge about recommended vaccinations and increasing pro-health awareness is necessary.
Wstęp
Szczepienia ochronne są najbardziej efektywnym działaniem profilaktycznym w walce z chorobami zakaźnymi. Zmniejszają zachorowalność, redukują liczbę powikłań i zgonów, a czasem, jak w przypadku ospy prawdziwej, umożliwiają całkowite wyeliminowanie choroby (1). Dla dzieci w Polsce dostępne są szczepionki bezpłatne (tzw. obowiązkowe), zapewniające najwęższy zakres ochrony, oraz odpłatne (tzw. zalecane), rozszerzające parasol ochronny (2, 3). Realizacja programu szczepień i zakres ochrony zależą od rodziców. Decyzja zakupu szczepień dodatkowych często uwarunkowana jest możliwościami finansowymi, jednak rzetelna informacja o możliwości skorzystania z tych szczepień i o korzyściach, jakie z tego wynikają, mogą ułatwić podjęcie tej decyzji, będącej niewątpliwie inwestycją w zdrowie dziecka (4). Dlatego konieczna jest edukacja rodziców w celu powszechnego zrozumienia znaczenia prowadzonych działań prewencyjnych i uzyskania społecznego wsparcia dla nich.
Zarówno lekarze rodzinni, jak i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej mają obowiązek informowania o dostępnych szczepieniach zalecanych (5, 6).
Cel pracy
Celem pracy była analiza opinii na temat szczepień dodatkowych i ocena realizacji tych szczepień wśród rodziców dzieci i młodzieży objętych Programem Szczepień Ochronnych (PSO).
Materiał i metody
Badanie przeprowadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety w marcu 2012 r. wśród 320 rodziców odbywających wizytę w Poradni Lekarza Rodzinnego w Poliklinice SPSK 4 w Lublinie.
Wyniki
Wśród badanych 320 osób było 259 matek i 61 ojców. W strukturze wykształcenia największa liczba badanych – 133 (42%), to osoby posiadające wykształcenie wyższe. Wykształcenie średnie miało 107 (33%) rodziców, a zawodowe 70 (22%) badanych, natomiast 10 (3%) opiekunów ukończyło edukację na poziomie podstawowym (ryc. 1).
Ryc. 1. Struktura respondentów według wykształcenia.
Spośród ankietowanych 85 osób (27%) zamieszkiwało w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców, podobna liczba – 86 (27%), w miastach do 100 tys. mieszkańców, a 149 (46%) osób to mieszkańcy wsi (ryc. 2).
Ryc. 2. Struktura respondentów według miejsca zamieszkania.
W badaniu uzyskano dane dotyczące 320 dzieci – 159 dziewczynek i 161 chłopców w wieku od 2 miesięcy do 19 lat (średnia 8,6). Najliczniejszą grupą byli rodzice dzieci między 3 a 6 rokiem życia – 82 (25,6%). Na drugim miejscu znaleźli się opiekunowie dzieci w wieku od 11 do 14 lat – 75 (23,4%), na trzecim osoby mające dzieci od 15 do 19 roku życia – 58 (18,1%), a na czwartym rodzice dzieci między 7 a 10 rokiem życia – 54 (16,9%). Najmniej liczną grupę stanowili rodzice dzieci do 2 roku życia – 51 (15,9%) (ryc. 3).
Ryc. 3. Struktura wiekowa dzieci respondentów.
Rodziców zapytano o skorzystanie ze szczepień zalecanych dla dzieci. 141 (44%) ankietowanych poddało swoje dzieci przynajmniej jednemu ze szczepień zalecanych, natomiast 179 (56%) nie skorzystało z żadnego z tych szczepień. W grupie dzieci, u których zastosowano szczepienia dodatkowe, najwięcej, bo 73 (32%) zostało zaszczepionych przeciwko pneumokokom (ryc. 4), przy czym najczęściej stosowano je w grupie dzieci od 3 do 6 roku życia oraz u dzieci do 2 roku życia (ryc. 5). Stwierdzono istotny związek dotyczący korzystania ze szczepień przeciwko pneumokokom w zależności od przedziału wiekowego (p < 0,05) (tab. 1).
Ryc. 4. Szczepienia zalecane.
Ryc. 5. Struktura szczepień przeciwko pneumokokom w poszczególnych grupach wiekowych.
Tabela 1. Rozkład liczbowy i procentowy szczepień przeciwko pneumokokom w poszczególnych grupach wiekowych.
| Przedział wiekowy | Pneumokoki | Razem |
| nie | tak |
| do 2 lat | 33 (64,71%) | 18 (35,29%) | 51 |
| od 3 do 6 lat | 53 (64,63%) | 29 (35,37%) | 82 |
| od 7 do 10 lat | 39 (72,22%) | 15 (27,78%) | 54 |
| od 11 do 14 lat | 67 (89,33%) | 8 (10,67%) | 75 |
| od 15 do 19 lat | 55 (94,83%) | 3 (5,17%) | 58 |
| Ogół | 247 (77,19%) | 73 (22,81%) | 320 |
| Chi2 Pearsona: 29,1400, df = 4, p = 0,000007 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. National, State, and Local Area Vaccination Coverage Among Children Aged 19-35 Months – United States, 2011. Morbidity and Mortality Weekly Report 2012; 61(35): 689-695. 2. Chybicka A, Dobrzańska A, Szczapa J, Wysocki J (red.): Pierwsze 2 lata życia dziecka. Przewodnik dla rodziców. Medycyna Praktyczna 2008; 168-169, 257-259. 3. Jankowski A (red.): Kompendium pediatrii praktyczne. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2010; 485-488. 4. Stefanowicz A, Krajewska M, Kołodziejska A, Wierzba J: Rola pielęgniarki i położnej w wykonywaniu szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży. Zdr Publ 2012; 122(1): 95-99. 5. Mroczek B, Rotter I, Szymoniak I et al.: Realizacja szczepień przeciw grypie wśród mieszkańców województwa zachodniopomorskiego w odniesieniu do wybranych czynników socjodemograficznych. Fam Med Prim Care Rev 2011; 13(3): 456-458. 6. Herzog R, Álvarez-Pasquin J, Díaz C et al.: Are healthcare workers’ intentions to vaccinate related to their knowledge, beliefs and attitudes? A systematic review. BMC Public Health 2013; 13: 154; doi: 10.1186/1471-2458-13-154. 7. Wright P: Miniona dekada w wakcynologii. Med Prakt Pediatr 2008; 4: 14-18. 8. Haverkate M, D’Ancona F, Giambi C et al.: Mandatory and recommended vaccination in the EU, Iceland and Norway: results of the VENICE 2010 survey on the ways of implementing national vaccination programmes. Eurosurveillance 2012; 17(22): 1-6. 9. Blendell RL, Fehr JL: Discussing vaccination with concerned patients: an evidence-based resource for healthcare providers. J Perinat Neonatal Nurs 2012; 26(3): 230-241. 10. Panasiuk B, Prokopowicz D: Czy szczepienia są bezpieczne? Nowa Pediatria 2006; 4: 86-89. 11. Matkowska-Kocjan A, Szenborn L: Bezpieczeństwo szczepień w świetle najnowszej wiedzy medycznej. Przewodnik Lekarza 2010; 13(5): 23-27. 12. Stan sanitarny kraju za rok 2009, www.gis.gov.pl. 13. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26.10.2011 r. w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym w 2012 roku. Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257, poz. 1723. 14. Music T: Protecting patients, protecting healthcare workers: a review of the role of influenza vaccination. International Nursing Review 2012; 59: 161-167. 15. Rainey JJ, Watkins M, Ryman TK et al.: Reasons related to non-vaccination and under-vaccination of children in low and middle income countries: findings from a systematic review of the published literature, 1999-2009. Vaccine 2011; 29(46): 8215-8221.
