© Borgis - Nowa Pediatria 3/2013, s. 79-83
*Beata Całyniuk, Agata Kiciak, Katarzyna Chmiel, Agata Kulpok
Skuteczność stosowania diety ubogoenergetycznej u dzieci i młodzieży z nadwagą lub otyłością
The effectiveness of low-energy diet in overweight or obese children and adolescents
Zakład Żywienia Człowieka, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice
Kierownik Zakładu: dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska–Niedworok
Summary
Introduction. Obesity and overweight are an epidemiological problem all over the world with rapidly increasing rates of incidence, mortality and social and economic burden. In recent years, dozens of different types of weight loss diets have become popular. Following alternative weight oss diets can cause serious health and social consequences, especially for children.
Aim. The aim of the studies was to evaluate the effectiveness of a weight-loss diet followed for 5 months by children treated for overweight or obesity in a dietary counselling clinic.
Material and methods. 56 overweight or obese children recommended to follow low energy diet were included in the study. At the first visit to a dietary counselling clinic, body weight and height were measured in all patients and their body composition analysis was performed (percentage of body fat and percentage of water were determined). Measurements of weight and body composition were performed every month, at a visit to the dietary counselling clinic.
Results. Average weight loss in children after 5 months of weight loss treatment was 12.12 kg, whereby the girls ost on average 11.82 kg, while in the case of the boys this ratio was 12.41 kg. BMI decreased on average by 6.0 kg/m2 – 5.81 kg/m2 in the girls and 6.18 kg/m2 in the boys. The body fat percentage in the children also decreased on average by 10.27% – 10.62% in the girls and 9.92% in the boys.
Conclusions. Dietary treatment consisting in owering energy content of the diet resulted in weight oss, a decrease in BMI, as well as a decrease in the body fat percentage and an increase in water content, irrespective of sex and age.
Wstęp
Konieczność zwalczania nadwagi i otyłości współcześnie nie budzi wątpliwości. Od dawna wiadomo, że nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka jest czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób sercowo- -naczyniowych, chorób endokrynologicznych, na które rzadziej chorują osoby szczupłe (1-4). Dzieci otyłe są dyskryminowane przez rówieśników, mają niską samoocenę, niekiedy objawy depresyjne, tym silniej wyrażaną, im wyższy jest wskaźnik BMI (ang. Body Mass Index) (5). Zaburzenia te sprzyjają powstawaniu jadłowstrętu psychicznego i bulimii (6).
Otyłość i nadwaga to ogromny problem epidemiologiczny na świecie o szybko zwiększających się wskaźnikach zapadalności, śmiertelności, obciążeniach społecznych i ekonomicznych (7-10). W krajach europejskich chorobowość będąca wynikiem otyłości wynosi 10-20% u mężczyzn oraz 10-25% u kobiet (11). WHO szacuje, że około miliard osób dorosłych ma nadwagę, z czego u co najmniej 300 mln występuje otyłość kliniczna (12). Z danych opublikowanych przez Haslama i Jamesa w 2005 r. wynika, że około 10% światowej populacji do 18 roku życia ma nadwagę lub otyłość (13). Według danych ogólnoświatowych szacuje się, że ponad 22 miliony dzieci poniżej 5 roku życia jest otyła (14). Badania europejskie szacują, że około 20% dzieci ma nadmiar masy ciała, z czego u około 5% stwierdza się otyłość (15, 16).
W ostatnim czasie upowszechniło się kilkadziesiąt różnych rodzajów diet odchudzających. Stosowanie alternatywnych diet odchudzających może spowodować poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne, szczególnie w przypadku dzieci (17):
– pojawienie się niedoborów pokarmowych, skutkiem czego będzie: ogólne pogorszenie rozwoju fizycznego, zagrożenie anemią, zmniejszenie możliwości intelektualnych,
– zwiększone ryzyko powstawania zaburzeń odżywiania, szczególnie wśród dziewcząt i młodych kobiet.
Konieczne jest prowadzenie długotrwałych badań, których zadaniem powinna być ocena efektywności metod leczenia nadwagi i otyłości głównie pod względem poprawy stanu zdrowia (18).
Cel pracy
Celem badań była ocena skuteczności diety odchudzającej stosowanej w okresie 5 miesięcy przez dzieci leczone z powodu nadwagi lub otyłości w poradni dietetycznej z uwzględnieniem płci dziecka.
Materiał i metoda
Badaniem objęto 56 dzieci (30 dziewczynek i 26 chłopców) w wieku od 6 do 17 lat, z nadwagą lub otyłością, leczonych w poradni dietetycznej. Dzieci zostały skierowane na konsultacje do dietetyka przez lekarza pierwszego kontaktu.
Badanym zlecono dietę ubogoenergetyczną, w której 20% energii pochodziło z białka, 30% z tłuszczów, 50% z węglowodanów. Wartość energetyczną diety uzależniono od indywidualnego dziennego zapotrzebowania, zgodnie z aktywnością fizyczną każdej z osób badanych. Wartość energetyczna zaleconej diety była o 300 kcal niższa od ustalonych norm dla każdego dziecka. Pacjenci stosowali dietę redukcyjną przez 5 miesięcy.
U wszystkich badanych na pierwszej wizycie w poradni dietetycznej oznaczono masę ciała, wysokość ciała oraz przeprowadzono analizę składu ciała (oznaczono procentową zawartość tkanki tłuszczowej, procentową zawartość wody). Na podstawie masy i wysokości ciała obliczono wartość wskaźnika masy ciała BMI (masa ciała [kg]/wzrost [m]2) (5).
Pomiar masy ciała był wykonywany z dokładnością do 0,1 kg (odejmowano masę ubrania) przy wykorzystaniu wagi elektronicznej.
Pomiar wzrostu wykonano z dokładnością do 1 cm. Analiza składu ciała została wykonana metodą bioimpedancji elektrycznej, przy wykorzystaniu aparatu TANITA SC-330 (prąd stały o częstotliwości 50 kHz i oporze 500 mA).
Dla wiarygodnego wyniku badania metodą bioimpedancji pacjenci byli proszeni o powstrzymanie się od picia jakichkolwiek płynów i jedzenia 3 godziny przed badaniem.
Pomiary masy oraz składu ciała były wykonywane co miesiąc, na wizycie w poradni dietetycznej. Celem sprawdzenia realizacji zaleceń dietetycznych pacjentom (opiekunom) zlecono prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym zapisywali jadłospis z ostatniego tygodnia przed umówioną wizytą.
W badaniu nie mogły uczestniczyć osoby z przeciwwskazaniami do przeprowadzenia analizy składu ciała metodą bioimpedacji elektrycznej (osoby z wszczepionym rozrusznikiem serca), pacjenci przyjmujący suplementy wspomagające odchudzanie (leki zmniejszające łaknienie lub zmniejszające wchłanianie tłuszczu z przewodu pokarmowego).
Pacjenci biorący udział w badaniu nie stosowali dodatkowych form aktywności fizycznej, w trakcie stosowania kuracji odchudzającej w badanej grupie aktywność fizyczna nie uległa zmianie.
Wszystkie uzyskane dane zgromadzono w arkuszu kalkulacyjnym Microsoft Office Exel 2007. Zebrane, w toku przeprowadzonego badania, dane poddano analizie statystycznej przy użyciu pakietu SPSS Statistics 17.0 PL.
Dokonano analiz statystycznych – jednoczynnikowe oraz wieloczynnikowe (post hoc) analizy wariancji. Istotność statystyczną uzyskanych wyników oceniono testem t-Studenta. Występowanie istotnych zależności pomiędzy cechami oceniono na podstawie wartości współczynnika korelacji Pearsona. Przyjęto poziom istotności p < 0,05.
Wyniki
Wyniki wartości średnich masy ciała (kg), BMI (kg/m2), zawartości tkanki tłuszczowej (%) oraz wody (%) w organizmie na początku kuracji po 1, 2, 3, 4 i 5 miesiącu prezentują ryciny 1-4.
Ryc. 1. Średnia wartość masy ciała [kg] w grupie dziewcząt i chłopców po 1, 2, 3, 4, 5 miesiącu stosowania diety ubogoenergetycznej (N = 56).
Ryc. 2. Średnia wartość wskaźnika BMI [kg/m2] w grupie dziewcząt i chłopców po 1, 2, 3, 4, 5 miesiącu stosowania diety ubogoenergetycznej (N = 56).
Ryc. 3. Średnia zawartość tłuszczu w organizmie [%] w grupie dziewcząt i chłopców po 1, 2, 3, 4, 5 miesiącu stosowania diety ubogoenergetycznej (N = 56).
Ryc. 4. Średnia wartość zawartości wody [%] w organizmie dziewcząt i chłopców po 1, 2, 3, 4, 5 miesiącu stosowania diety ubogoenergetycznej (N = 56).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Wipler I: Kalorie na wodzy. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2003. 2. Jago R, Harrell JS, McMurray RG et al.: Prevalence of abnormal lipid and blood pressure values among an ethnically diverse population of eighth-grade adolescents and screening implications. Pediatrics 2006; 117: 2065-2073. 3. Dezner C, Weibel A, Muche R et al.: Pubertal development in obese children and adolescents. Int J Obes 2007; 31: 1509-1519. 4. Pinhas-Hamiel O, Dolan M, Daniels SR et al.: Increased incidence of non-insulin dependent diabetes mellitus among adolescents. J Pediatr 1996; 128: 608-615. 5. Goodman E, Whitaker RC: A prospective study of the role of depression in the development and persistence of adolescent obesity. Pediatrics 2002; 110: 912-921. 6. Szajewska H: Otyłość u dzieci. Nowa Pediatr 2002; 3: 209-211. 7. Bibbins-Domingo K, Coxson P, Pletcher MJ et al.: Adolescent overweight and future adult coronary heart disease. N Eng J Med 2007; 357: 2371-2379. 8. Wolf AM, Colditz GA: Current estimates of the economic cost of obesity in the United States. Obes Res 1998; 6: 97-106. 9. Allison DB, Zannolli R, Narayan KM: The direct heath care costs of obesity in the United States. Am J Public Health 1999; 89: 1194-1199. 10. Freedman DS, Khan K, Dietz WH et al.: Relationship of childhood obesity to coronary heart disease risk factors in adulthood. The Bogalusa Heart Study Pediatrics 2001; 108: 712-718. 11. Tatoń J, Czech A, Berens M: Otyłość, zespół metaboliczny. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2007. 12. Jarosz M, Rychlik E: Otyłość epidemią XXI wieku. [W:] Jarosz M, Dzieniszewski J (red.): Otyłość. Zapobieganie i leczenie. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2009: 16-24. 13. Haslam DW, James WP: Obesity. Lancet 2005; 366: 1197-1209. 14. Kosti RI, Panagiotakos DB: The epidemic of obesity in children and adolescents in the world. Cent Eur J Public Health 2006; 14: 151-159. 15. Mlekowa I: Spotkanie ze specjalistą. [W:] Fronczak J (red.): Gruba księga nie tylko o odchudzaniu. Reader’s Digest, Warszawa 2010: 26-32. 16. International Obesity Task Force. European Union Platform Briefing Paper. Brussels, 15 March 2005. 17. Jeszka J, Woźniewicz M, Gawęcki J: Diety alternatywne w świetle nauki o żywieniu. [W:] Gawęcki J, Roszkowski W (red.): Żywienie człowieka a zdrowie publiczne. PWN, wyd. III, Warszawa 2009: 270-295. 18. Pachocka L: Algorytm postępowania w leczeniu otyłości. Dietetyka 2008; 2: 13-15. 19. Buczek S: Zmiana wskaźników nadwagi u dzieci z otyłością prostą leczonych dietą redukcyjną w krótkim okresie obserwacji. Pediatr Pol 2002: 403-409. 20. Drzewicka M, Piątkowska M: Wpływ diety o obniżonej wartości energetycznej na skład kwasów tłuszczowych w fosfolipidach surowicy u młodzieży otyłej. Post Żyw Klin 2010: 8-11. 21. Gajewska J, Klemarczyk W, Ambroszkiewicz J et al.: Wpływ postępowania terapeutycznego na stężenie c-peptydu i wybranych parametrów lipidowych u dzieci otyłych w wieku 4-10 lat. Med Wieku Rozwoj 2010; 4: 357-364. 22. Jabłoński E: Zmiana stopnia nadwagi u dzieci stosujących zalecenia dietetyczne. Prz Pediatr 1997: 142-146. 23. Jabłoński E, Buczek S: Wpływ diety niskoenergetycznej na obniżenie stopnia nadwagi u dzieci i młodzieży. Pediatr Pol 1999: 999-1005. 24. Dyląg H, Weker H, Barańska M et al.: Interwencja żywieniowa w grupie otyłych dzieci w wieku przedpokwitaniowym. Probl Hig Epidemiol 2011; 92(3): 569-572. 25. Weker H, Dyląg H, Barańska M et al.: Czynniki sprzyjające efektywnemu postępowaniu żywieniowemu u dzieci w wieku przedpokwitaniowym z otyłością prostą. Bromat Chem Toksykol 2009; 42(3): 658-665.
