Prezbiopia (starczowzroczność) jest naturalnym procesem związanym z wiekiem, w czasie którego dochodzi do utraty elastyczności soczewki. U młodych osób soczewka jest bardzo elastyczna, co pozwala na zmianę jej kształtu na bardziej kulistą i tym samym zwiększenie jej mocy łamiącej. Z wiekiem ulega ona stopniowemu stwardnieniu, traci zdolność odkształcenia swojej powierzchni, co powoduje postępującą utratę akomodacji. Dodatkowo proces ten nasila zmniejszenie napięcia mięśnia rzęskowego. Opisane zmiany skutkują tym, że nie dochodzi do prawidłowego zogniskowania przedmiotu widzianego z bliskiej odległości, co określamy oddaleniem się punktu bliży. Utrata elastyczności soczewki postępuje stopniowo już od około 20 roku życia, staje się problemem klinicznym około 40 roku życia, aż do całkowitej utraty zdolności akomodacyjnych około 60 roku życia. Pacjent z prezbiopią skarży się na trudności podczas czytania, wykonywania czynności z bliskiej odległości, zaczyna coraz dalej odsuwać od siebie czytany tekst (1, 2).

Postępujący proces starzenia się społeczeństwa i jednocześnie wzrost oczekiwań co do jakości życia pacjentów staje się powodem coraz większego zainteresowania rozwojem technik terapeutycznych prezbiopii. Dysponujemy obecnie szeregiem metod leczenia starczowzroczności. Żadna z nich nie jest jednak doskonała, każda ma swoje zalety i ograniczenia. Nie istnieje jednorodny algorytm postępowania w przypadku wyboru leczenia. Zawsze należy indywidualnie przeprowadzić kwalifikację pacjenta w zależności od jego oczekiwań pooperacyjnych, aktywności życiowych czy wieku. Pacjent powinien być świadomy progresji wady, co może się wiązać z koniecznością przeprowadzenia ponownego zabiegu.

Chirurgiczne metody leczenia starczowzroczności dzielimy na zabiegi na soczewce, rogówce i twardówce.

Jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia starczowzroczności jest chirurgia soczewki. Zabieg ten jest stosowany głównie u pacjentów, u których schorzeniem współistniejącym jest zaćma. Może być również wykorzystany jako zabieg refrakcyjny w przypadku przeziernej soczewki (ang. refractive lens exchange – RLE). Bardzo intensywny postęp technologii w zakresie chirurgii soczewki umożliwia tworzenie coraz nowszych i doskonalszych modeli soczewek wewnątrzgałowych. Rozszerzający się w tym zakresie asortyment pozwala na indywidualny dobór odpowiedniego wszczepu dla danego pacjenta w zależności od jego oczekiwań pooperacyjnych.

Obecnie wewnątrzgałkowe wszczepy korygujące starczowzroczność możemy podzielić na dwie podstawowe grupy:

– soczewki wieloogniskowe,

– soczewki akomodacyjne.

Założenia producentów soczewek multifokalnych są takie, aby pacjent mógł dobrze widzieć z każdej odległości bez konieczności stosowania okularów.

W grupie tej znajdują się soczewki AcrySof ReSTOR, Tenis Multifocal czy AcriLISA. Budowa tego rodzaju soczewek opiera się na koncentrycznie ułożonych pierścieniach o różnej mocy optycznej. Taki model wszczepu pozwala na odpowiednie załamywanie promieni świetlnych – dyfrakcję, odpowiednie oddzielenie i zogniskowanie na siatkówce, co pozwala wyraźnie dostrzegać przedmioty położone w bliskiej i dalekiej odległości (3). Soczewka AcrySof ReSTOR została skonstruowana w oparciu o technologie apodyzacji, dyfrakcji i refrakcji. Posiada ona 12 koncentrycznie ułożonych sfer dyfrakcyjnych ze stopniowo zmniejszającą się wysokością (apodyzacja). Zmiana stref dyfrakcji od środka do zewnątrz zapewnia łagodne przejście światła pomiędzy punktami położonymi w dalekiej, pośredniej i bliskiej odległości. Centralna część soczewki zapewnia dobre widzenie do bliży przy węższej źrenicy. Zewnętrzna strefa stanowi część refrakcyjną i zapewnia prawidłowe widzenie przy szerszej źrenicy. Soczewki mogą być alternatywą w leczeniu prezbiopii u osób, które nie tolerują okularów, bez wcześniejszych laserowych zabiegów refrakcyjnych. Należy też poinformować pacjenta o możliwym wystąpieniu objawów fotooptycznych. Nie należy wszczepiać tej soczewki osobom z astygmatyzmem rogówkowym powyżej 1 dioptrii oraz dysfunkcją źrenicy. Informacje podawane przez producenta wskazują na powodzenie terapii u 80-90% pacjentów, którzy po zabiegu nie wymagali korekcji okularowej. Objawy niepożądane, które odnotowano, dotyczyły pojawienia się rozbłysków, efektu halo – występowania poświaty wokół źródła światła, lub promienistych linii wokół punktowych źródeł światła w nocy, zmniejszonej wrażliwości na kontrast, szczególnie przy słabym oświetleniu.

W soczewkach refrakcyjnych wykorzystywane jest zjawisko załamania światła na kilku strefach refrakcyjnych zlokalizowanych na przedniej powierzchni implantu. Przykładem jest soczewka ReZoom, w jej budowie wyróżnia się pięć stref refrakcyjnych. Ważna jest też w tym przypadku prawidłowa wielkość źrenicy. Przy zbyt wąskiej źrenicy promienie świetlne będą przenikały tylko przez centralną część optyczną przeznaczoną tylko do dali (4).