© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2013, s. 75-78
*Dominik Olejniczak1, Karolina Sawicka2
Ocena jakości życia u chorych po usunięciu krtani w oparciu o badania własne
Quality of life in patients after laryngectomy based on own research
1Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Janusz Ślusarczyk
2Oddział Otolaryngologii, Szpital Bielański, Warszawa
Ordynator Oddziału: dr n. med. Jan Bardadin
Summary
Introduction. Cancer of the larynx and hypopharynx is a serious clinical problem. Patients often seek medical care to a large extent of the disease. Therefore, the primary method of treatment is total laryngectomy.
Aim. Evaluation of adaptation to the constraints posed by the laryngectomy surgery, including assessment of opportunities to communicate with others and to assess the impact of surgical treatment of the disease and the social determinants of health and family.
Material and methods. The material consisted of 50 patients grouped under Mazovian Association of People Without Larynx “Szansa”. Method was used diagnostic survey carried out directly by an anonymous questionnaire consisting of 17 questions.
Results. Most people (52%) after surgery declares that a change in physical appearance contributed to the difficulties in everyday functioning. 64% indicates a significant reduction in contacts with friends, and 25% of family. 52% of respondents feel the discomfort associated with the external signs of the disease. At the same time 48% of respondents did not have difficulty adjusting to the limitations caused by the disease.
Conclusions. Cancer larynx and hypopharynx, and used primarily surgical definitely reduces quality of life. More patients with this disease should be accorded special care and possibly correct the factors that lower the quality. Based on the results, you can also say that it is necessary to create conditions for the improvement of communication skills. The conclusion is the fact that it is necessary to provide patients with the opportunity to participate in these support group.
Wstęp
Rak krtani i gardła dolnego stanowi poważny problem kliniczny. Pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza w znacznym stopniu zaawansowania choroby. Dlatego też podstawową metodą leczenia jest całkowita laryngektomia.
Cel pracy
Celem niniejszej pracy była obiektywna ocena przystosowania się do ograniczeń, jakie niesie ze sobą zabieg laryngektomii. Kolejnym celem była ocena możliwości porozumiewania się z innymi osobami oraz ocena wpływu choroby i leczenia chirurgicznego na uwarunkowania społeczne i rodzinne.
Materiał i metody
Badaniem zostało objętych 50 chorych zrzeszonych w ramach Mazowieckiego Stowarzyszenia Osób Bez Krtani „Szansa”. Badanie zostało przeprowadzone w lutym 2012 roku za zgodą przewodniczącego Stowarzyszenia w sali przy kościele św. Andrzeja Boboli w Warszawie. Pacjenci zostali poinformowani o anonimowości badania oraz otrzymali wskazówki, jak należy wypełnić ankietę.
Zastosowaną metodą był sondaż diagnostyczny przeprowadzony w sposób bezpośredni za pomocą anonimowego kwestionariusza ankiety, składającego się z 17 pytań.
Wyniki
Pośród grupy badanej 80% (40 osób) stanowili mężczyźni, 20% (10 osób) kobiety (pyt. 1).
Struktura wiekowa grupy kształtuje się następująco: najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku 60+ – 56% (28 osób), oraz osoby w przedziale wiekowym 50-59 lat – 34% (17 osób). Pięć osób mieściło się w przedziale wiekowym 40-49 lat (pyt. 2).
Struktura wykształcenia grupy badanej to: 6% (3 osoby) z wykształceniem podstawowym, 32% (16 osób) z wykształceniem zawodowym, 56% (28 osób) z wykształceniem średnim oraz 8% (4 osoby) z wykształceniem wyższym (pyt. 3).
Kolejne pytanie dotyczyło aktywności zawodowej: 14% (7 osób) badanych pracuje zawodowo, 22% (11 osób) nie pracuje, 32% (16 osób) jest na rencie, a 36% (18 osób) to emeryci (pyt. 4).
W odpowiedzi na pytanie: „Czy wygląd zewnętrzny spowodowany chorobą/leczeniem jest dla Pana(i) utrudnieniem w życiu codziennym?” 52% (26 osób) udzieliło odpowiedzi twierdzącej („tak” lub „raczej tak”). Dla 48% (24 osoby) respondentów wygląd zewnętrzny nie stanowi utrudnienia w życiu codziennym („nie”, „raczej nie”) (pyt. 5).
Kolejne pytanie brzmiało: „Czy zmiana wyglądu spowodowana chorobą/leczeniem przyczyniła się do ograniczenia kontaktów z rodziną?”. Suma odpowiedzi „tak” i „raczej tak” daje wynik 50% (25 osób), druga połowa (50%) stanowi odpowiedzi „nie” i „raczej nie” (pyt. 6).
W odpowiedzi na pytanie: „Czy zmiana wyglądu spowodowana chorobą/leczeniem przyczyniła się do ograniczenia kontaktów z przyjaciółmi, znajomymi?”, odpowiedzi twierdzących („tak”, „raczej tak”) jest 64% (32 osoby). Natomiast odpowiedzi „nie” i „raczej nie” stanowią 36% (pyt. 7).
W odpowiedzi na pytanie dotyczące skrępowania w porozumiewaniu się z bliskimi, 52% (26 osób) ankietowanych odpowiedziało, iż odczuwa takie skrępowanie. 48% (24 osoby) respondentów nie odczuwa skrępowania podczas rozmowy z bliskimi osobami (pyt. 8).
Porozumiewanie się z innymi osobami po wykonanym zabiegu laryngektomii stwarzało trudność oraz było krępujące dla 56% (28 osób) pytanych. Pozostałe 46% (22 osoby) nie odczuły takich trudności (pyt. 9).
Kolejne pytanie dotyczyło trudności w porozumiewaniu się przez telefon. Odpowiedzi „tak” lub „raczej tak” udzieliło odpowiednio 58% (29 osób) i 8% (4 osoby) badanych. Ta forma komunikowania się nie stwarza problemów 34% (17 osób) – „nie” i „raczej nie” odpowiednio 30 i 4% (pyt. 10).
Usunięcie krtani powoduje utratę prawidłowego funkcjonowania tzw. tłoczni brzusznej, co skutkuje zaburzeniami czynności zależnych od parcia, jak np. podnoszenie ciężkich przedmiotów (1). Dlatego też mogą występować trudności w wykonywaniu niektórych prac domowych (46% – 23 osoby). 54% (27 osób) respondentów odpowiedziało, iż nie mają trudności w wykonywaniu prac domowych (pyt. 11).
W odpowiedzi na pytanie: „Czy ma pan(i) kłopoty z przystosowaniem się do ograniczeń narzuconych przez chorobę?”, 52% ankietowanych odpowiedziało, iż ma trudności z przystosowaniem się do ograniczeń, jakie narzuca choroba. Natomiast 48% nie ma z tym problemu (pyt. 12).
Kolejne pytanie dotyczyło ograniczenia lub braku możliwości wykonywania czynności, które do tej pory sprawiały pacjentom najwięcej przyjemności. 58% (29 osób) ankietowanych odpowiedziało, iż nie może wykonywać takich czynności. 42% (21 osób) badanych odpowiedziało przecząco (pyt. 13).
Respondenci na pytanie dotyczące odczuwania większej zależności od innych osób udzielili następujących odpowiedzi: 46% (23 osoby) ankietowanych odpowiedziało, iż jest bardziej zależna od innych osób, natomiast 54% (27 osób) stwierdziło, iż nie odczuwają, aby byli bardziej zależni od innych (pyt. 14).
W pytaniu następnym 60% (30 osób) badanych odpowiedziało, iż nie odczuwają, aby byli ciężarem dla swojej rodziny. Natomiast 40% (20 osób) czuje, że z powodu choroby jest ciężarem dla rodziny (pyt. 15).
Większość ankietowanych – 58% (29 osób), uważa, iż nie jest samowystarczalna w takim stopniu, jakby tego oczekiwała (odpowiednio „nie” – 18 osób, i „raczej nie” – 11 osób). Swoją samowystarczalność deklaruje 21 osób (pyt. 16).
Większość respondentów – 54% (27 osób), zadeklarowała, iż ludzie przebywający w ich otoczeniu są zakłopotani z powodu ich choroby (odpowiednio „tak” – 34%, „raczej tak” – 20%). Pozostali (15 osób) nie odczuwają lub raczej nie odczuwają (6 osób) zakłopotania. Dwie osoby wybrały odpowiedź „nie mam zdania”.
Omówienie wyników
Większa liczba ankietowanych to mężczyźni – członkowie Mazowieckiego Stowarzyszenia Osób Bez Krtani „Szansa”. Wynik ten potwierdzają dane epidemiologiczne, iż częściej na raka krtani chorują mężczyźni.
Również analiza odpowiedzi na pytanie o wiek potwierdza dane epidemiologiczne: największą zachorowalność na raka krtani obserwuje się w grupie wiekowej 50+. Niewielką grupę, około 10%, stanowią osoby w przedziale wiekowym 40-49 lat.
Analizując odpowiedzi na pytanie 5, można założyć, iż wynik taki może być spowodowany tym, iż zalecane jest osłanianie tracheostomy np. apaszkami, chustkami przed pyłem, kurzem, owadami czy zmianami temperatur, dzięki czemu nie jest aż tak widoczna, a stanowi to komfort dla chorego.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Okła S: Chirurgiczna rehabilitacja głosu po całkowitej laryngektomii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007: 1, 7, 22. 2. Rzewnicki I, Jackiewicz M: Jakość życia po operacji nowotworu krtani lub gardła dolnego. Polski Merkuriusz Lekarski – Organ Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Warszawa 2009; 151: 40-42. 3. Starska K, Ciechomska E, Łukomski M: Ocena jakości życia u chorych z rakiem krtani po radykalnej operacji węzłów chłonnych szyi. Otolaryngologia Polska 2003; LVII: 667-672. 4. De Walden-Gałuszko K, Majkowicz M (red.): Jakość życia w chorobie nowotworowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 1994. 5. Kuśnierkiewicz M, Wierzbicka M, Wójtowicz J: Psychologiczne aspekty leczenia chorych z nowotworami głowy i szyi. Otolaryngolog Polski 2001; 2: 169. 6. Garganisz J, Kurnatowski P, Michalczyk C: Wybrane aspekty psychologicznego i społecznego funkcjonowania osób po leczeniu operacyjnym raka krtani. Otolaryngolog Polski 1998; 4: 278. 7. Tobiasz-Adamczyk B, Zapała J, Zawisza K, Bronicki T: Wiek a zachowania w chorobie wśród osób z nowotworami głowy i szyi. Gerontologia Polska, Via Medica 2007; 15(3): 82-89. 8. Kosztyła-Hojna B, Rogowski M, Łuczaj J, Kasperuk J: Jakość głosu i mowy u chorych po całkowitym usunięciu krtani, rehabilitowanych chirurgicznie z zastosowaniem protez głosowych drugiej generacji. Polski Merkuriusz Lekarski 2008; XXV(147): 230.
