© Borgis - Nowa Medycyna 3/2013, s. 107-110
Paulina Zych1, *Dorota Szostak-Węgierek2
Ocena zgodności modelu żywienia studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z zasadami diety śródziemnomorskiej
Evaluation of nutritional model compatibility with the principles of the Mediterranean diet in students of the Warsaw Medical University
1Studenckie Koło Naukowe Higieny i Profilaktyki, Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Opiekun Koła: dr hab. n. o zdr. Dorota Szostak-Węgierek
2Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny, Instytut Medycyny Społecznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek
Summary
Introduction. The Mediterranean diet is regarded as the healthiest nutritional model in Europe. Observing the principles of the Mediterranean diet is known to have many advantages, such as the prevention of cardiovascular diseases.
Aim. Evaluation of nutritional model compatibility with the principles of the Mediterranean diet in students of medicine and dietetics of the Warsaw Medical University.
Material and methods. The questionnaire study was performed in 151 students of the Warsaw Medical University, 101 females and 50 males, aged 21 to 23 years. 50 women were 3rd year dietetics students and 51 were 4th year medical students. All men studied were in their 4th academic year of medicine. The Mediterranean Adequacy Index (MAI) was calculated for every participant. The average daily intakes of particular product groups were compared with the data available for the Greek population.
Results. The mean MAI value for all participants was 1.12 ± 0.51 (median 0.98). The mean index for males was 1.03 ± 0.40 (median 0.90), and for females 1.16 ± 0.55 (median 1.05). Among women, the mean MAI value in medical students was 1.2 ± 0.66 (median 1.08), and in students of dietetics 1.11 ± 0.40 (median 0.97). The differences of the MAI values between the student groups were not statistically significant. The average intakes of particular product groups differed from the intakes in the Greek population. The intakes of fruits, potatoes, legumes and added vegetable fats were lower and the intake of added animal fats was higher.
Conclusions. The nutritional model of the Warsaw Medical University students is substantially different from the principles of the Mediterranean diet.
Wstęp
Dieta śródziemnomorska uważana jest za najzdrowszy model żywienia w Europie. Obfituje ona w świeże warzywa i owoce, oliwę z oliwek, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, a także ryby. Cechuje się również małym spożyciem mięsa oraz umiarkowanym mleka i jego przetworów. Taka struktura żywienia pociąga za sobą niskie spożycie nasyconych, a jednocześnie wysokie jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a także antyoksydantów i błonnika. Stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-6/n-3 jest niski. W tradycyjnej diecie śródziemnomorskiej wynosi 1-2 (1).
Badanie Siedmiu Krajów, zainicjowane przez Ancela Keysa w 1954 roku, dostarczyło pierwszych przekonujących dowodów na to, że śródziemnomorski model żywienia chroni przed rozwojem niedokrwiennej choroby serca (2, 3). W późniejszych badaniach udowodniono także, że jego stosowanie może zredukować ryzyko również innych chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, poprawić profil lipidowy, złagodzić przebieg cukrzycy typu 2 oraz reumatoidalnego zapalenia stawów, obniżyć zagrożenie ze strony niektórych nowotworów, spowolnić proces starzenia się organizmu, a także prawdopodobnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera i depresji (4). Dlatego w wielu krajach północnych i zachodnich, zarówno w Europie, jak i Ameryce, zaleca się przestrzeganie zasad diety śródziemnomorskiej, przede wszystkim w profilaktyce kardiologicznej, ale także w szeroko rozumianej promocji zdrowia.
Dieta śródziemnomorska powinna być propagowana wśród pacjentów przez pracowników ochrony zdrowia, zarówno dietetyków, jak i lekarzy. Wydaje się istotne, by nie tylko znali oni zasady tego modelu żywienia, ale też sami ich przestrzegali.
Cel pracy
Celem pracy była ocena zgodności modelu żywienia przyszłych przedstawicieli tych grup zawodowych, a więc studentów medycyny i dietetyki, z zasadami diety śródziemnomorskiej.
Materiał i metody
Badaniem objęto grupę 151 studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – 101 kobiet i 50 mężczyzn, w wieku od 21 do 23 lat. 50 kobiet studiowało dietetykę na III roku studiów licencjackich, a 51 medycynę na IV roku studiów jednolitych na wydziale lekarskim. Wszyscy mężczyźni objęci badaniem byli studentami medycyny na IV roku studiów jednolitych na I i II Wydziale Lekarskim. Badanie prowadzono od listopada 2009 do kwietnia 2010 roku. Studenci medycyny, mężczyźni i kobiety, byli rekrutowani spośród tych, którzy w tym okresie zgłosili się na zajęcia w Zakładzie Medycyny Zapobiegawczej i Higieny i wyrazili zgodę na udział w badaniu. Studentki dietetyki zgłaszały się dobrowolnie do wzięcia udziału w badaniu.
Sposób żywienia oceniono metodą częstotliwości spożycia. Respondenci byli pytani zarówno o rodzaj, częstotliwość, jak i ilość produktów spożywanych w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających badanie. W ankiecie wyszczególniono następujące grupy produktów: zbożowe, produkty mięsne (w tym mięso i przetwory oraz ryby i przetwory), jaja, produkty mleczne, owoce i przetwory, warzywa i przetwory, tłuszcze, słodycze, żywność typu fast food, napoje oraz sosy. Na podstawie uzyskanych danych obliczono średnie tygodniowe spożycie poszczególnych produktów. Przy wykorzystaniu programu komputerowego i tabel wartości odżywczej (5) obliczono ich wartość energetyczną, a następnie odsetek energii dostarczanej przez poszczególne grupy produktów.
Uzyskane dane wykorzystano do obliczenia u każdego uczestnika wartości indeksu zgodności z dietą śródziemnomorską (MAI), stanowiącego stosunek odsetka energii pochodzącej z produktów o charakterze śródziemnomorskim do odsetka energii z pozostałych produktów. Do obliczeń zastosowano poniższy wzór (6):
| MAI = | (%en. z produktów zbożowych + strączkowych + ziemniaków + warzyw + owoców świeżych i suszonych + ryb + wina + oliwy) |
| (%en. z mleka + mięsa + jaj + tłuszczów zwierzęcych + margaryn + słodkich napojów + ciast/placków + ciastek) |
Podany sposób liczenia MAI nieznacznie zmodyfikowano, dostosowując go do polskich realiów. Ze względu na to, że w Polsce częściej używa się olejów roślinnych innych niż oliwa z oliwek, mających jednak zbliżony do oliwy skład kwasów tłuszczowych i witamin, zaliczono je do produktów o charakterze śródziemnomorskim, uwzględnionych w liczniku podanego równania. Modyfikacji uległa także pozycja margaryn. Margaryny miękkie, utwardzane metodą estryfikacji, zawierają bardzo małe ilości kwasów tłuszczowych nasyconych oraz śladowe kwasów tłuszczowych trans. Dlatego zostały one również włączone do produktów o charakterze śródziemnomorskim. Natomiast margaryny stosowane do pieczenia, utwardzane metodą uwodornienia, zawierające duże ilości kwasów tłuszczowych trans, zostały włączone do produktów uwzględnionych w mianowniku. Do grupy produktów niekorzystnie działających na zdrowie włączono wszystkie słodycze, a także dania typu fast food, ze względu na dużą zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych, tłuszczów trans oraz cholesterolu. Ponieważ produkty typu „instant”, tj. zupy i sosy tego typu zawierają znaczące ilości kwasów tłuszczowych trans, zostały zaliczone do produktów stanowiących niekorzystne źródło energii. Napoje słodzone, w tym napoje gazowane, energetyzujące i alkohol inny niż wino także zostały uznane za niekorzystne źródło energii. Natomiast niesłodzone soki lub soki uzyskiwane ze świeżych owoców, bez dodatku cukru, zostały potraktowane jako owoce, czyli produkty korzystne, obecne w śródziemnomorskim modelu żywienia.
Do statystycznej analizy uzyskanych wyników wykorzystano test t-Studenta i nieparametryczny test Manna-Whitneya.
Wyniki
Średnia wartość MAI dla całej badanej grupy 151 respondentów wyniosła 1,12 ± 0,51 (mediana 0,98). Średni indeks dla mężczyzn wyniósł 1,03 ± 0,40 (mediana 0,90), a dla kobiet 1,16 ± 0,55 (mediana 1,05). Wśród kobiet średnia wartość MAI studentek wydziałów lekarskich wyniosła 1,22 ± 0,66 (1,08), a dla studentek dietetyki 1,11 ± 0,40 (mediana 0,97). Różnice wskaźnika MAI między grupami studentów nie były statystycznie istotne. Jednak sposób żywienia kobiet studiujących na wydziałach lekarskich wykazywał tendencję do większej spójności z dietą śródziemnomorską niż sposób żywienia mężczyzn studiujących na tym samym wydziale (p = 0,086).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Szostak WB, Cichocka A: Dieta śródziemnomorska w profilaktyce kardiologicznej. Monografia dla lekarzy. Via Medica, Gdańsk 2009. 2. Keys A, Aravanis C, Blackburn HW et al.: Epidemiological studies related to coronary heart disease: characteristics of men aged 40-59 in seven countries. Acta Med Scand 1967; 460 (suppl.): 1-392. 3. Keys A: Coronary heart disease in seven countries. Circulation 1970; 41 (suppl. 1): 1-211. 4. Pèrez-López FR, Chedraui P, Haya J et al.: Effects of the Mediterranean diet on longevity and age-related morbid conditions. Maturitas 2009; 64: 67-79. 5. Kunachowicz H, Nadolna I, Przygoda B et al.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005. 6. Alberti A, Fruttini D, Fidanza F: The Mediterranean Adequacy index: Further confirming results of validity. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2009; 19: 61-66. 7. Alberti-Fidanza A, Fidanza F: Mediterranean Adequacy Index of Italian Diets. Public Health Nutrition 2004; 7: 937-941. 8. DAFNE Data Food Networking http://www.nut.uoa.gr/dafnesoftweb/Main.aspx?type=singl. 9. Kromhout D, Keys A, Aravanis C et al.: Food consumption patterns in the 1960s in seven countries. Am J Clin Nutr 1989; 49: 889-894.
