Prezentowany Państwu numer „Postępów Nauk Medycznych” poświęcony jest tematyce przeszczepiania nerek w aspekcie internistycznym, artykuły zostały napisane przez nefrologów – transplantologów klinicznych z wiodących polskich ośrodków transplantacyjnych zajmujących się przewlekłą opieką nad biorcą nerki. Prezentujemy prace badawcze i kliniczne, prace oryginalne, przeglądowe oraz opisy przypadków.

Liczba transplantacji nerek w 2013 roku w naszym kraju wyniosła 1076, w Polsce żyje ponad 10 tys. osób z przeszczepioną nerką. Jednym z istotnych problemów transplantologii jest ograniczona przeżywalność przeszczepu nerki. Na skutek oddziaływania czynników immunologicznych i nieimmunologicznych dochodzi do procesu zapalenia, a następnie włóknienia tkanki śródmiąższowej i progresji niewydolności przeszczepu.

Patogenezie przewlekłego uszkodzenia aloprzeszczepu nerki poświęcony jest artykuł prof. Andrzeja Oko. Zwraca on uwagę na złożoność procesu oraz ukazuje, że w świetle nowych badań główną przyczyną przewlekłej dysfunkcji przeszczepu nie jest, jak dotąd sądzono, nefrotok­syczność inhibitorów kalcyneuryny, lecz toczący się w przeszczepie proces immunologiczny przewlekłego odrzucania humoralnego (ABMR, odrzucanie zależne od przeciwciał). W obrazie bioptatu nerki typowa jest obecność rozlanych linijnych złogów C4d w kapilarach okołocewkowych kory i rdzenia nerki, a także stwierdze­nie we krwi biorcy przeciwciał anty-HLA specyficznych dla dawcy (DSA). Główną przyczyną ABMR jest nieadekwatna immunosupresja wynikająca często ze złej współpracy chorego i nieprzestrzegania zaleceń regularnego przyjmowania leków immunosupresyjnych. Zapobieganie i leczenie przewlekłej reakcji humoralnej jest nowym wyzwaniem dla transplantologów.

Również patogenezie przewlekłego uszkodzenia przeszczepu poświęcona jest praca Oktawii Mazanowskiej i Mariana Klingera, którzy koncentrują się na zaburzeniach układu białek enzymatycznych degradujących macierz pozakomórkową: metaloproteinaz i tkankowych inhibitorów mataloproteinaz (MMPs/TIMPs), z przewagą aktywności tkankowych inhibitorów metaloproteinaz (TIMPs), co wskazuje na znaczne upośledzenie degradacji ECM w procesach przewlekłego uszkodzenia aloprzeszczepu nerki. Autorzy uważają, że tkankowe inhibitory metaloproteinazy (TIMPs) są nowymi wskaźnikami zagrożenia postępującym ubytkiem filtracji i mogą być przydatnymi biomarkerami w praktyce klinicznej do monitorowania biorców w późniejszym okresie po przeszczepie nerki, kiedy zaczyna dominować przewlekłe uszkodzenie przeszczepu.