© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2014, s. 112-120
Sylwia Merkiel, Wojciech Chalcarz, Dagmara Mielczarek
Zwykła i dodatkowa aktywność fizyczna oraz ulubione formy spędzania czasu wolnego dzieci przedszkolnych z Turku
Ordinary and additional physical activity and favourite ways of spending leisure time in preschool children from Turek
Zakład Żywności i Żywienia, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
Summary
Introduction. Physical activity plays an important role in the daily life and therefore it should be monitored constantly.
Aim. The aim was to analyse ordinary and additional physical activity in preschool children from Turek and to investigate their favourite ways of spending leisure time.
Material and methods. Parents of 110 preschoolers filled in questionnaires on general information, ordinary and additional physical activity, and favourite ways of spending leisure time during sunny and rainy weather. Statistical analysis was carried out by means of the IBM SPSS Statistics 21 computer programme. The studied population was divided according to gender.
Results. Gender had statistically significant influence on parents’ answers to nine questions concerning: the number of children in the family, children’s attendance to dance classes in the preschool, children’s attendance to football training and riding a bicycle outside preschool, daily time spent in front of a computer, playing with a ball and rollerblading as favourite ways of spending leisure time during sunny weather, as well as drawing/painting, playing with dolls and games involving physical exercise at home as favourite ways of spending leisure time during rainy weather.
Conclusions. The studied children’s low physical activity shows the need to provide funds for obligatory but free of charge physical exercise classes for children in the preschool and voluntary but also free of charge physical exercise classes outside preschool. It is also necessary to educate preschoolers’ parents, preschool staff and local authorities about the possibilities of increasing physical activity in children and reducing their sedentary time.
Wprowadzenie
Wiedza odnośnie znaczenia aktywności fizycznej dla rozwoju dziecka przedszkolnego jest bardzo dobrze udokumentowana. Podkreśla się, że regularna aktywność fizyczna daje wiele korzyści zdrowotnych zarówno dla dziecka (1), jak i dla rodziców (2). Natomiast siedzący tryb życia wpływa niekorzystnie na zdrowie i przyczynia się do zachorowania na choroby dietozależne (1-4). Dlatego okres przedszkolny trzeba traktować jako bardzo ważny w rozwoju dziecka. Szczególna rola powinna spoczywać na rodzicach (5) i nauczycielach wychowania przedszkolnego (6).
Niestety badania prowadzone na dzieciach przedszkolnych zarówno w Polsce (7-14), jak i w innych krajach (15-19) wykazują obniżenie aktywności fizycznej dzieci przedszkolnych i jednoczesny wzrost epidemii otyłości wśród dzieci i młodzieży szkolnej (20-23). Niezbędne jest monitorowanie aktywności fizycznej dzieci przedszkolnych z różnych regionów Polski i jak najszybsze podjęcie programów interwencyjnych w tym zakresie.
Cel pracy
Celem niniejszej pracy była analiza zwykłej i dodatkowej aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Turku oraz poznanie ich ulubionych form spędzania czasu wolnego.
Materiał i metody
Ankietę dotyczącą informacji ogólnych oraz zwykłej i dodatkowej aktywności fizycznej z uwzględnieniem sposobu pokonywania drogi do i z przedszkola, aktywnych form spędzania czasu wolnego w przedszkolu i poza przedszkolem oraz biernych form spędzania czasu wolnego w domu, a także ulubionych form spędzania czasu wolnego podczas ładnej i podczas deszczowej pogody wypełnili rodzice 110 dzieci w wieku od 3 do 6 lat uczęszczających do przedszkola w Turku, w tym 44 dziewczynek i 66 chłopców. Ponadto, rodzice odpowiedzieli na pytania dotyczące stanu zdrowia swoich dzieci i ich rodzin oraz wyrazili swoją opinię odnośnie masy ciała i stanu zdrowia dzieci. W ankiecie wykorzystano pytania uwzględnione w naszych wcześniejszych pracach (7-11).
Badania wykonano we wrześniu 2010 roku. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Przed rozpoczęciem badań zorganizowano zebranie z rodzicami w celu przekazania informacji na temat metod badań oraz uzyskania zgody rodziców na udział ich dzieci w badaniach.
Statystyczną analizę wyników przeprowadzono przy pomocy programu komputerowego IBM SPSS Statistics 21. Przyjęto podział badanej grupy dzieci w zależności od płci. Analizę zmiennych ilościowych rozpoczęto od zbadania normalności rozkładu w poszczególnych podgrupach, stosując test Shapiro-Wilka. Przyjęto, iż przy p ≤ 0,05 rozkład badanej zmiennej odbiega od normalnego. Dla analizowanych zmiennych ilościowych obliczono średnią i odchylenie standardowe. W przypadku zmiennych o rozkładzie normalnym, uzyskane średnie porównano testem t-Studenta dla dwóch prób niezależnych. Jeśli rozkład badanej zmiennej odbiegał od normalnego dla co najmniej jednej podgrupy, stosowano test U Manna-Whitneya dla dwóch prób niezależnych. Za istotne uznano różnice na poziomie istotności p ≤ 0,05. Zmienne jakościowe przedstawiono w tabelach kontyngencji. W celu określenia różnic istotnych pomiędzy cechami jakościowymi zastosowano test χ2 niezależności Pearsona. Jeśli odsetek populacji był mniejszy niż 20% w przynajmniej jednej z podgrup dla przynajmniej jednej odpowiedzi, stosowano test U Manna-Whitneya. Za istotne uznano różnice na poziomie istotności p ≤ 0,05.
Wyniki
Charakterystyka grupy
W tabelach od 1 do 3 przedstawiono w zależności od płci, odpowiednio, informacje ogólne, informacje o stanie zdrowia badanych dzieci w wieku przedszkolnym z Turku i ich rodzin, a także opinię rodziców o masie ciała i stanie zdrowia badanych dzieci. Stwierdzono statystycznie istotne zróżnicowanie odpowiedzi rodziców badanych dziewczynek i chłopców na pytanie dotyczące liczby dzieci w rodzinie. Statystycznie istotnie większy odsetek dziewczynek niż chłopców był jedynym dzieckiem w rodzinie, 45,5% vs 27,3%, a statystycznie istotnie większy odsetek chłopców niż dziewczynek wychowywał się w rodzinie z dwojgiem, 57,6% vs 47,7%, trojgiem, 12,1% vs 6,8%, czworgiem, 1,5% vs 0,0%, lub pięciorgiem, 1,5% vs 0,0%, dzieci.
Tabela 1. Informacje ogólne o badanych dzieciach i ich rodzinach.
| Lp. | Wskaźnik | Dziewczynki
(n = 44) | Chłopcy
(n = 66) | Ogółem
(n = 110) |
| 1. | Wiek dziecka (lata) | x– ± sd | 5,3 ± 1,2 | 5,3 ± 1,0 | 5,3 ± 1,1 |
| 2. | Wiek matki (lata) | x– ± sd | 32,3 ± 4,1 | 32,9 ± 4,6 | 32,7 ± 4,4 |
| 3. | Wiek ojca (lata) | x– ± sd | 34,8 ± 4,6 | 35,1 ± 5,0 | 35,0 ± 4,8 |
| 4. | Wykształcenie matki (%) | Zawodowe | 9,1 | 12,1 | 10,9 |
| Średnie | 36,4 | 28,8 | 31,8 |
| Wyższe | 54,5 | 59,1 | 57,3 |
| 5. | Wykształcenie ojca (%) | Zawodowe | 23,3 | 29,2 | 26,9 |
| Średnie | 37,2 | 24,6 | 29,6 |
| Wyższe | 39,5 | 46,2 | 43,5 |
| 6. | Samoocena sytuacji materialnej w rodzinie (%) | Bardzo dobra | 9,1 | 7,7 | 8,3 |
| Dobra | 52,3 | 55,4 | 54,1 |
| Przeciętna | 36,4 | 36,9 | 36,7 |
| Zła | 2,3 | 0,0 | 0,9 |
| 7. | Liczba dzieci w rodzinie (%) | Jedno | 45,5 | 27,3 | 34,5 |
| Dwoje | 47,7 | 57,6 | 53,6 |
| Troje | 6,8 | 12,1 | 10,0 |
| Czworo | 0,0 | 1,5 | 0,9 |
| Pięcioro | 0,0 | 1,5 | 0,9 |
| 8. | Kolejność dziecka pod względem starszeństwa (%) | Pierwsze | 70,5 | 55,4 | 61,5 |
| Drugie | 29,5 | 35,4 | 33,0 |
| Trzecie | 0,0 | 6,2 | 3,7 |
| Czwarte | 0,0 | 1,5 | 0,9 |
| Piąte | 0,0 | 1,5 | 0,9 |
x ± sd – średnia ± odchylenie standardowe
Pogrubionym drukiem oznaczono istotność przy p ≤ 0,05.
Tabela 2. Informacje o stanie zdrowia badanych dzieci i ich rodzin.
| Lp. | Wskaźnik | Dziewczynki
(n = 44) | Chłopcy
(n = 66) | Ogółem
(n = 110) |
| 1. | Masa urodzeniowa dziecka (kg)* | 3,3 ± 0,5 | 3,5 ± 0,5 | 3,4 ± 0,5 |
| 2. | Uczulenie dziecka na produkty spożywcze (%) | 11,4 | 7,7 | 9,2 |
| 3. | Inne uczulenia dziecka (%) | 6,8 | 16,7 | 12,7 |
| 4. | Korzystanie z lekarstw przez dziecko (%) | 6,8 | 19,7 | 14,5 |
| 5. | Stosowanie diety ze względu na stan zdrowia dziecka (%) | 2,3 | 3,0 | 2,7 |
| 6. | Występowanie nadciśnienia tętniczego w rodzinie (%) | 51,2 | 58,5 | 55,6 |
| 7. | Występowanie nowotworów w rodzinie (%) | 27,9 | 36,9 | 33,3 |
| 8. | Występowanie cukrzycy w rodzinie (%) | 41,9 | 44,6 | 43,5 |
| 9. | Występowanie zawałów serca w rodzinie (%) | 20,9 | 10,8 | 14,8 |
| 10. | Występowanie otyłości w rodzinie (%) | 18,6 | 16,9 | 17,6 |
| 11. | Występowanie osteoporozy w rodzinie (%) | 7,0 | 7,7 | 7,4 |
| 12. | Występowanie hiperlipidemii w rodzinie (%) | 7,0 | 3,1 | 4,6 |
*x ± sd – średnia ± odchylenie standardowe
Tabela 3. Opinia rodziców o masie ciała oraz stanie zdrowia badanych dzieci (%).
| Lp. | Wskaźnik | Dziewczynki
(n = 44) | Chłopcy
(n = 66) | Ogółem
(n = 110) |
| 1. | Masa ciała dziecka w opinii rodziców | Niedowaga | 9,1 | 4,6 | 6,4 |
| Prawidłowa masa ciała | 88,6 | 95,4 | 92,7 |
| Otyłość | 2,3 | 0,0 | 0,9 |
| 2. | Stan zdrowia dziecka w opinii rodziców | Jest dobry | 97,7 | 92,4 | 94,5 |
| Nie jest dobry | 0,0 | 3,0 | 1,8 |
| Nie wiem | 2,3 | 4,5 | 3,6 |
Zwykła i dodatkowa aktywność fizyczna
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Timmons BW, LeBlanc AG, Carson V et al.: Systematic review of physical activity and health in the early years (aged 0-4 years). Appl Physiol Nutr Metab 2012; 37(4): 773-792. 2. Warburton DE, Charlesworth S, Ivey A et al.: A systematic review of the evidence for Canada’s physical activity guidelines for adults. Int J Behav Nutr Phys Act 2010; 7: 39. doi: 10.1186/1479-5868-7-39. 3. LeBlanc AG, Spence JC, Carson V et al.: Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in the early years (aged 0-4 years). Appl Physiol Nutr Metab 2012; 37(4): 753-772. 4. Williams DM, Raynor HA, Ciccolo JT: A review of TV viewing and its associations with health outcomes in adults. Am J Lifestyle Med 2008; 2(3): 250-259. 5. Carson V, Janssen I: Associations between factors within the home setting and screen time among children aged 0-5 years: a cross-sectional study. BMC Public Health 2012; 12: 539. doi:10.1186/1471-2458-12-539. 6. Ward DS: Physical activity in young children: the role of child care. Med Sci Sports Exerc 2010; 42: 499-501. 7. Chalcarz W, Merkiel S: Charakterystyka aktywności ruchowej nowosądeckich dzieci w wieku przedszkolnym. Med Sport 2005; 21(6): 425-431. 8. Chalcarz W, Merkiel S, Pach D, Lasak Ż: Charakterystyka aktywności fizycznej poznańskich dzieci w wieku przedszkolnym. Med Sport 2008; 24(5): 318-329. 9. Merkiel S, Chalcarz W, Deptuła M: Porównanie aktywności fizycznej oraz ulubionych form spędzania czasu wolnego dziewczynek i chłopców w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego. Rocz Panstw Zakl Hig 2011; 62(1): 93-99. 10. Merkiel S, Chalcarz W, Roszak M: Analiza aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa. Część I. Zwykła i dodatkowa aktywność fizyczna oraz ulubione formy spędzania czasu wolnego. Med Rodz 2014; 17(1): 3-11. 11. Chalcarz W, Merkiel S: Analysis of physical activity in preschool children from Piła. Part 1. Ordinary and additional physical activity and favourite ways of spending leisure time. New Med (Wars) 2014; 18(1): 3-11. 12. Merkiel S, Chalcarz W, Roszak M: Analiza aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa. Część II. Umiejętności ruchowe, sprzęt sportowo-rekreacyjny oraz postawy rodziców wobec aktywności fizycznej. Med Rodz 2014; 17(1): 12-18. 13. Merkiel S, Chalcarz W: Analysis of physical activity in preschool children from Piła. Part 2. Motor skills, sports equipment and parents’ attitude towards physical activity. New Med (Wars) 2014; 18(1): 12-18. 14. Merkiel S, Chalcarz W, Deptuła M: Umiejętności ruchowe i sprzęt sportowo-rekreacyjny dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego oraz postawy ich rodziców wobec aktywności fizycznej. Med Rodz 2014; 17(2): 46-53. 15. Benjamin SE, Haines J, Ball SC, Ward DS: Improving nutrition and physical activity in child care: What parents recommend. J Am Diet Assoc 2008; 108(11): 1907-1911. doi: 10.1016/j.jada.2008.08.018. 16. Jones R, Wells M, Okely A et al.: Is an online healthy lifestyles program acceptable for parents of preschool children? Nutr Diet 2011; 68(2): 149-154. doi: 10.1111/j.1747-0080.2011.01514.x. 17. Sharma S, Ru-Jye C, Hedberg AM: Pilot-testing CATCH Early Childhood: A Preschool-based Healthy Nutrition and Physical Activity Program. Am J Health Educ 2011; 42(1): 12-23. 18. Kordi R, Nourian R, Ghayour M et al.: Development and evaluation of a basic physical and sports activity program for preschool children in nursery schools in Iran: an interventional study. Iran J Pediatr 2012; 22(3): 357-363. 19. Tremblay L, Boudreau-Larivière C, Cimon-Lambert K: Promoting Physical Activity in Preschoolers: A Review of the Guidelines, Barriers, and Facilitators for Implementation of Policies and Practices. Can Psychol 2012; 53(4): 280-290. 20. Kułaga Z: Epidemiologia nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Dostępne na stronie: http://www.pzh.gov.pl/page/fileadmin/user_upload/aktualnosci/24.10.2012/Zbigniew%20Ku%B3aga%20nadwaga%20i%20oty%B3o%9Cc%20w%9Cr%F3d%20dzieci_CZD_24.10.2012.pdf. Stan z dnia 5 stycznia 2014 roku. 21. Brown RE, Willis TA, Aspinall N et al.: Preventing child obesity: a long-term evaluation of the HENRY approach. Community Pract 2013; 86(7): 23-27. 22. Carter D: U.S. Obesity: some good news, some bad: a more comprehensive approach is called for. Am J Nurs 2013; 113(11): 17. doi: 10.1097/01.NAJ.0000437100.38114.9b. 23. Silveira JA, Colugnati FA, Cocetti M, Taddei JA: Secular trends and factors associated with overweight among Brazilian preschool children: PNSN-1989, PNDS-1996, and 2006/07. J Pediatr (Rio J) 2014; 90(3): 258-266. doi: 10.1016/j.jped.2013.09.003. 24. Główny Urząd Statystyczny: Rocznik demograficzny Polski. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2012. 25. Waddell L: Living with food allergy. J Fam Health Care 2011; 21(4): 21-28. 26. Crowley ET, Williams LT, Brown LJ: How do mothers juggle the special dietary needs of one child while feeding the family? A qualitative exploration. Nutr Diet 2012; 69(4): 272-277. doi: 10.1111/j.1747-0080.2012.01604.x. 27. Chalcarz W: Koncepcja nauczania zasad żywienia w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Nowa Szkoła 1991; 47: 330-332. 28. Chalcarz W, Romańska I, Ziętkiewicz E: Konieczność uwzględnienia zasad żywienia w profilaktyce chorób cywilizacyjnych w nauczaniu początkowym. Nauczanie Początkowe 1991/1992; 15(1): 47-50. 29. van der Ploeg HP, Merom D, Corpuz G, Bauman AE: Trends in Australian children traveling to school 1971-2003: burning petrol or carbohydrates? Prev Med 2008; 46(1): 60-62. Epub 2007 Jun 7. 30. Cooper AR, Andersen LB, Wedderkopp N et al.: Physical activity levels of children who walk, cycle, or are driven to school. Am J Prev Med 2005; 29(3): 179-184. 31. Beggs S, Foong YC, Le HC et al.: Swimming training for asthma in children and adolescents aged 18 years and under. Cochrane Database Syst Rev 2013; 4: 1-66. doi: 10.1002/14651858.CD009607.pub2. 32. Bfro M, Fugedi B, Revesz L: The role of teaching swimming in the formation of a conscious healthy lifestyle. IJARE 2007; 1: 269-284. 33. Evans AB, Sleap M: “Swim for Health”: Program Evaluation of a Multiagency Aquatic Activity Intervention in the United Kingdom. IJARE 2013; 7: 24-38. 34. Božanić A, Bešlija T: Relations between fundamental motor skills and specific karate technique in 5-7 year old begginers. Sport Sci 2010; 3(1): 79?83. 35. Owens J, Maxim R, McGuinn M et al.: Television-viewing habits and sleep disturbance in school children. Pediatrics 1999; 104(3): 1-8. 36. Manios Y, Kourlaba G, Kondaki K et al.: Obesity and television watching in preschoolers in Greece: The GENESIS study. Obes 2009; 17(11): 2047-2053. doi: 10.1038/oby.2009.50. 37. Zimmerman FJ, Bell JF: Associations of television content type and obesity in children. Am J Public Health 2010; 100(2): 334-340. doi: 10.2105/AJPH.2008.155119. 38. Cox R, Skouteris H, Rutherford L et al.: Television viewing, television content, food intake, physical activity and body mass index: a cross-sectional study of preschool children aged 2-6 years. Health Promot J Austr 2012; 23(1): 58-62. 39. Pagani LS, Fitzpatrick C, Barnett TA, Dubow E: Prospective associations between early childhood television exposure and academic, psychosocial, and physical well-being by middle childhood. Arch Pediatr Adolesc Med 2010; 164(5): 425-431. doi: 10.1001/archpediatrics.2010.50. 40. Janz KF, Burns TL, Levy SM: Tracking of activity and sedentary behaviors in childhood: The Iowa Bone Development Study. Am J Prev Med 2005; 29(3): 171-178. doi:10.1016/j.amepre.2005.06.001. 41. Tremblay MS, Leblanc AG, Carson V et al.: Canadian Society for Exercise Physiology: Canadian Sedentary Behaviour Guidelines for the Early Years (aged 0-4 years). Appl Physiol Nutr Metab 2012; 37(2): 370-391. doi: 10.1139/h2012-019. 42. Canadian Society for Exercise Physiology. Canadian sedentary behaviors guidelines for children (aged 5–11 years). Dostępne na stronie: http://www.csep.ca/guidelines. Stan z dnia 31 lipca 2014 roku. 43. Walsh NP, Gleeson M, Shephard RJ et al.: Position statement. Part one: Immune function and exercise. Exerc Immunol Rev 2011; 17: 6-63. 44. Walsh NP, Gleeson M, Pyne DB et al.: Position statement part two: maintaining immune health. Exerc Immunol Rev 2011; 17: 64-103. 45. Thorne B: Gender Play: Girls and Boys in School. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press 1993. 46. Nielsen G, Pfister G, Andersen LB: Gender differences in the daily physical activities of Danish school children. EPER 2011; 17(1): 69-90. doi: 10.1177/1356336X11402267. 47. Goleman D: Inteligencja emocjonalna. Sukces w życiu zależy nie tylko od intelektu, lecz od umiejętności kierowania emocjami. Wydanie jubileuszowe światowego bestselleru. Media Rodzina, Poznań 2012. 48. Van Cauwenberghe E, Labarque V, Gubbels J et al.: Preschooler’s physical activity levels and associations with lesson context, teacher’s behavior, and environment during preschool physical education. Early Child Res Q 2012; 27(2): 221-230. 49. Ożdziński J, Chalcarz W: Zdrowie przez wychowanie fizyczne i sport. Wychow Fiz Zdr 1994; 4: 193-197. 50. Physical Activity Guidelines for Americans Midcourse Report Subcommittee of the President’s Council on Fitness, Sports & Nutrition. Physical Activity Guidelines for Americans Midcourse Report: Strategies to Increase Physical Activity Among Youth. Washington, DC: U.S. Department of Health and Human Services, 2012. 51. The British Heart Foundation National Centre for Physical Activity and Health (BHFNC). Physical activity guidelines for the early years. Dostępne na stronie: http://www.bhfactive.org.uk/earlyyearsguidelines/index.html. Stan z dnia 3 stycznia 2014 roku. 52. Canadian Physical Activity Guidelines and Canadian Sedentary Behaviour Guidelines. Your Plan to Get Active Every Day. Canadian Society for Exercise Physiology. Dostępne na stronie: www.csep.ca/guidelines. Stan z dnia 3 stycznia 2014 roku.
