© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2014, s. 152-155
Waldemar Gniadek
Mieczysław Michałowicz – życie i działalność
Mieczyslaw Michalowicz – life and work
Wydział Historyczny, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk
Summary
This paper presents live and work of prof. Mieczyslaw Michalowicz – distinguished scholar, pediatrician, polish medical doctor, freemason, currently not known young generation polish doctors. Was born in Petersburg in 1876 year. Studied on Imperial Military Medical Academy in Petersburg. When was a student he joined to the Socjalist Party. Was a friend of marshal Josef Pilsudski and doctor of his daughters. Before the second war he was very active in policy. In these difficult times, where in Germany development Nazism, he promoted growth democracy in Poland. Frequently in the public occurrence against anti-Semitism on the polish University. In 1935 year he becomed senator of IV term of office polish Parliament. Prof. Michalowicz was leader and organizer radical polish intelligence and founder in 1937 year Democratic Club in Warsaw. Along twenty years he was activity freemason in Grand National Lodge in Poland. Since 1942 to 1945 was in german concentration camps. After the second world war not ceased political activity and next times worked for the community. Prof. Michalowicz was decorated many high polish medals and French the Legion of Honour. He was died ninety years old.
Mieczysław Jan Michałowicz urodził się 10 września 1876 roku w Petersburgu, jego ojcem był Tytus Edward Michałowicz, który po ukończeniu studiów matematycznych otrzymał posadę urzędnika państwowego i pracował jako sekretarz gubernialny. Matka Zofia de domo Hryckiewicz pochodziła z Litwy i była skoligacona z Mickiewiczami.
Michałowicz był synem pierworodnym, miał młodszego brata Bolesława, który zmarł we wczesnym dzieciństwie, co mogło w przyszłości wpłynąć na wybór zawodu przez Mieczysława. Dostatnie dzieciństwo i młodość spędził z rodzicami w stolicy Imperium Romanowów. W wieku dwunastu lat rozpoczął naukę w niemieckim gimnazjum klasycznym św. Piotra w Petersburgu, które ukończył po siedmiu latach, w 1895 roku, otrzymując świadectwo dojrzałości. W tym samym roku, jako dziewiętnastolatek po złożeniu egzaminów rozpoczął studia na Cesarskiej Wojskowej Akademii Medycznej – najstarszej medycznej uczelni w Rosji, powstałej w myśl dekretu ogłoszonego przez cara Pawła I w 1789 roku. Do nauki wykorzystywał podręczniki lekarza materialisty prof. Botkina, bliskiego współpracownika Pawłowa, propagatora nowatorskich teorii w medycynie. Profesor Botkin stworzył przyrodniczo-historyczną i patogenetyczną metodę w diagnostyce i leczeniu, pozostającą w opozycji do dominującej w tamtym czasie w środowisku medycznym koncepcji Virchowa, głoszącego, że organizm ludzki jest federacją organizmów komórkowych niezależnych od środowiska zewnętrznego (1).
W czasie studiów Michałowicz został członkiem uniwersyteckiego koła samokształceniowego. Od najmłodszych lat interesował się polityką, w efekcie czego w 1896 roku wstąpił do Koła Oświaty Ludowej i Petersburskiego Komitetu Okręgowego Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1898 roku został powołany do zarządu organizacji petersburskiej PPS.
W 1901 roku ukończył studia i odebrał dyplom lekarski cum exima laude (łac. z najwyższą pochwałą). Niemal w tym samym czasie poślubił Stanisławę Jaczynowską, a dwa lata później na świat przyszedł ich jedyny syn Jerzy Władysław, który jak się później miało okazać, podzielał nie tylko zawodowe zainteresowania swojego ojca – ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego ze specjalnością pediatryczną, podobnie jak ojciec wspierał i rozwijał sport wśród klasy robotniczej i jako Lufton (syn wolnomularza, któremu ze względu na wychowanie domowe obniżono dolną granicę wieku wymaganą przy inicjacji) został przyjęty do Wielkiej Loży Narodowej Polski, której członkiem był do końca życia (2). Niestety Jerzy Władysław zmarł przedwcześnie, mając zaledwie trzydzieści trzy lata, kiedy to w trakcie zaznajamiania się z pracą oddziału zakaźnego w szpitalu dziecięcym zaraził się szkarlatyną i po kilkudniowej chorobie zmarł w nocy z 28 na 29 października 1936 roku w Warszawie.
Mieczysław Michałowicz jako organizator socjalistycznych kółek uczniowskich i studenckich oraz działacz tajnej organizacji oświatowej wielokrotnie był sprawdzany w pracy konspiracyjnej i dlatego 13 października 1901 roku brał udział wraz z Jerzym Iwanowskim i starszym o pięć lat kolegą z czasów studiów – Władysławem Mazurkiewiczem w zorganizowaniu ucieczki Józefa Piłsudskiego ze szpitala psychiatrycznego św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu gdzie Piłsudski został przewieziony na obserwację z X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Należy nadmienić, że trzej organizatorzy ucieczki należeli do wolnomularstwa. Rafał Radziwiłłowicz posiadał 33. stopień wtajemniczenia i w latach 1920-1921 pełnił funkcję wielkiego mistrza Wielkiej Loży Narodowej „Polacy Zjednoczeni”, natomiast o Władysławie Mazurkiewiczu wiemy tylko tyle, że był inicjowany do masonerii i należał do warszawskiej loży „Kopernik”(3).
Po ukończeniu studiów Michałowicz pracował do 1905 roku jako lekarz w dziecięcych szpitalach nad Newą, jednocześnie pełnił odpowiedzialne funkcje w Centralnym Komitecie Robotniczym PPS.
W latach 1906-1908 odbył uzupełniające studia pediatryczne w Paryżu. W 1910 roku w Petersburgu złożył egzaminy i otrzymał tytuł doktora medycyny, który nostryfikował we Lwowie w 1912 roku. Wiosną 1905 roku opuścił miasto nad Newą i przeniósł się z rodziną do Rakowa niedaleko Częstochowy, gdzie przez trzy lata pełnił funkcję kierownika szpitala fabrycznego huty „Handtke”. Poznał tam znanego z działalności naukowej i społeczno-lekarskiej dra Władysława Biegańskiego i podjął z nim bliską współpracę. W tym czasie brał też aktywny udział w powstaniu Towarzystwa Kultury Polskiej i został przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Częstochowie (następnie PPS – Frakcja Rewolucyjna), używał pseudonimu organizacyjnego „Leonard”. Jako lekarz społecznik często odwiedzał osiedla robotnicze, gdzie w salach szkolnych wygłaszał odczyty, tym samym rozbudzając w słuchaczach potrzebę pogłębiania wiedzy.
W 1908 roku był jednym z założycieli kwartalnika „Przegląd Pediatryczny”. Pierwszy numer tego czasopisma zredagowali: dr Ludwik Anders (Warszawa), dr Józef Polikarp Brudziński (Łódź), dr Bolesław Krysiewicz (Poznań), prof. Ksawery Lewkowicz (Kraków) i prof. Jan Rudolf Raczyński (Lwów). Niestety, ale nie było Michałowiczowi dane dalsze uczestniczenie w rozwijaniu tytułu, który później ukazywał się w Warszawie jako „Pediatria Polska” (4).
20 maja 1908 roku w wyniku akcji przeprowadzonej przez agentów carskiej ochrany Michałowicz został aresztowany, a następnie uwięziony w Piotrkowie. Decyzją sądu wydaną w trybie administracyjnym skazano go na pięć lat zesłania na Sybir, po czym wyrok został zamieniony na dwa lata wygnania poza granice Imperium Rosyjskiego. Przebywając za granicą, odbył praktykę zawodową w szpitalach Wiednia, Strasburga i Berlina. Po powrocie w 1910 roku w granice Imperium Rosyjskiego osiadł na krótko w Petersburgu, gdzie został wolontariuszem w jednej z klinik dziecięcych. Korzystając z doświadczeń edytorskich, jakie nabył przy redakcji „Przeglądu Pediatrycznego”, powołał do życia rosyjskie czasopismo „Pediatria”. Patronował również powstałej z inicjatywy PPS – Frakcji Rewolucyjnej i Związku Walki Czynnej organizacji skupiającej w swoich szeregach młodzież gimnazjalną i akademicką, w kraju i za granicą, założoną w Liège – Związkowi Stowarzyszeń Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej, potocznie nazywanej Filarecją. Po wybuchu I wojny światowej organizacja ta uległa likwidacji, a zdecydowana większość jej członków wstąpiła do Związku Strzeleckiego.
Doktor Michałowicz zagrożony ponownym aresztowaniem w 1912 roku opuścił granice Cesarstwa Rosyjskiego i wyjechał do Lwowa. Tam otrzymał pracę w Gimnazjum Żeńskim im. Narcyzy Żmichowskiej, gdzie prowadził lekcje z higieny i ratownictwa. Był także wolontariuszem w Klinice Dziecięcej na Uniwersytecie Lwowskim. Idąc w ślady Boya-Żeleńskiego w Krakowie, doktorów Serkowskiego w Łodzi i Starkiewicza w Busku-Zdroju, stał się współzałożycielem Towarzystwa „Kropla Mleka”, systematycznie dożywiającego dzieci pochodzące z niezamożnych, robotniczych rodzin. Natomiast w założonym przez siebie później towarzystwie „Trzeźwość” prowadził aktywną walkę z alkoholizmem.
Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku został zmobilizowany do służby sanitarnej w armii austriackiej, gdzie jako lekarz wojskowy pełnił funkcję ordynatora szpitali garnizonowych kolejno w Krakowie i Ołomuńcu na Morawach, gdzie zżył się z miejscową ludnością, o czym niekiedy lubił opowiadać w gronie bliskich znajomych.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Jabłoński T: Człowiek – lekarz – działacz. [W:] Jaszczukowa M: Mieczysław Michałowicz: człowiek-działacz-polityk. Cz. I, Wydawnictwo Epoka, Warszawa 1972: 14-82. 2. Wójtowicz N: Masoneria. Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, Warszawa 2006: 217-218, 228. 3. Hass L: Masoneria polska XX wieku. Oficyna Wydawnicza Polskiego Czerwonego Krzyża POLCZEK, Warszawa 1993: 254-255. 4. Górnicki B: Przeżyte lata... [W:] Jaszczukowa M: Mieczysław Michałowicz: człowiek-działacz-polityk. Cz. I, Wydawnictwo Epoka, Warszawa 1972: 155. 5. Rzepecki T, Rzepecki K: Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej 1922-1927. Podręcznik dla wyborców zawierający wyniki wyborów w powiatach, okręgach, województwach, podobizny senatorów i posłów sejmowych oraz mapy poglądowe. Poznań 1923: 385. 6. Hass L: Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999. Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 1999: 315-316. 7. Oświadczenie prof. Michałowicza. Robotnik z dn. 21.X.1937, nr 317 (7199): 2. 8. Wspomnienie pośmiertne. Kurier Polski 22 XI 1965, nr 273: 1. 9. Barcikowski W: Polityk i społecznik. [W:] Jaszczukowa M: Mieczysław Michałowicz: człowiek-działacz-polityk. Cz. I, Wydawnictwo Epoka, Warszawa 1972: 96-126. 10. Bardach J, Grodziski S, Gwiźdź A et al.: Dzieje Sejmu Polskiego. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993: 220. 11. Wspomnienie pośmiertne. Kurier Polski 23 XI 1965, nr 274: 2. 12. Hass L, Ostrowska T: Hasło: Michałowicz Mieczysław Jan. Polski Słownik Biograficzny. T. XX. Kraków 1975: 638-644.
