© Borgis - Nowa Medycyna 4/2014, s. 149-155
Dorota Torbè1, *Andrzej Torbè2, Konrad Kregiel1, Dorota Ćwiek3, Zbigniew Szych4
Ocena wiedzy kobiet ciężarnych na temat aktywności fizycznej w ciąży
Evaluation of the knowledge of pregnant women about physical activity in pregnancy
1Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej TW, Szczecin
Dyrektor Zakładu: mgr Wiesława Torbè
2Klinika Położnictwa i Ginekologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Torbè
3Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin
Kierownik Pracowni: dr n. med. Dorota Ćwiek
4Samodzielna Pracownia Informatyki Medycznej i Badań Jakości Kształcenia, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin
Kierownik Pracowni: dr n. tech. inż. Janusz Paweł Kowalski
Summary
Introduction. The significance of regular gymnastics, as well as of other physical exercises during pregnancy is already commonly recognized. Pregnant women waiting for a baby should have such awareness, gaining simultaneously the motivation to this activity.
Aim. The aim of this study was to evaluate women’s knowledge about physical activity during pregnancy.
Material and methods. One hundred pregnant women were being polled on their knowledge about: meaning of physical activity in pregnancy, the sources of its recruiting, time of beginning the exercises, their frequency and the kind, contraindications and the assessment of their own knowledge in this field. The analysis was performed according to the age, education level, parity, marital status, physical activity before pregnancy and the attendance at prenatal classes.
Results. Pregnant women more frequently thought that physical exercises should begin before pregnancy and that they should be repeated 2-3 times weekly. They declared the knowledge of contraindications against exercises and significantly more often recognized physical activity in pregnancy as much-needed. The internet was the main source of information, then in further order books, guides, women’s press and the experiences of other women. According to respondents particularly and equally appropriate for pregnants are home gymnastics, fitness and swimming.
Only women of primary education more often than those of high education, considered the commencement of exercises in the third trimester of pregnancy as appropriate, while participants of prenatal classes considered the second trimester as optimal. Women of primary education more frequently than those of higher education level negated the need for physical activity in pregnancy. The similar opinion was presented by women who did not participate in prenatal classes. Women at age 26-29 years in relation to younger, women of high education in comparison to those of primary education and participants of prenatal classes in comparison to those without such courses significantly more often thought that physical exercises in pregnancy should be repeated 2-3 times weekly. On the other hand, pregnants who did not participate in prenatal education and women of primary education had not knowledge about the frequency of exercises. The knowledge about contraindications for exercises was better among participants of prenatal classes and among over 30 years old women, while ignorance in this subject was more common in women of primary education.
The status of knowledge about physical activity in pregnancy was unsatisfied in unmarried women, women of primary education and in women who were not too much active before pregnancy, but it was assessed as good by women who delivered twice in comparison to primiparas.
Conclusions. The status of women’s knowledge about the need and possibilities of physical exercises in pregnancy is unsatisfactory. Particularly low level of this knowledge is represented by women younger than 25 years old, primiparas, unmarried and those of only primary level of education. There is need to create an educational program to encourage women to undertake regular physical activity in pregnancy, including simultaneously activation of medical services in this process.
Wstęp
Regularna aktywność fizyczna stanowi jeden z podstawowych elementów zdrowego stylu życia. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia około 6% zgonów na świecie wynika z braku aktywności fizycznej (1). Charakterystyczna dla wieku dziecięcego i młodzieńczego ruchliwość na ogół systematycznie obniża się wraz z wiekiem, co przyczynia się do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.
Ciąża jest szczególnym okresem w życiu kobiety, a wiadomość o rozwijającym się w jej łonie dziecku na ogół skłania do refleksji i zmiany różnych niekorzystnych nawyków życia codziennego (2). Wraz z rozwojem medycyny oraz poszerzaniem zakresu wiedzy na temat fizjologii ciąży zmieniają się rekomendacje dotyczące bezpiecznego postępowania w czasie jej trwania. Odchodzi się od asekuracyjnego podejścia, sugerującego kobiecie ograniczenie wszelkiej aktywności związanej z wysiłkiem. Znaczenie regularnej gimnastyki oraz innych ćwiczeń fizycznych, jako elementów pielęgnacji ciąży o niepowikłanym przebiegu, zyskało już powszechne uznanie. Ważne jest, aby taką świadomość posiadały również kobiety oczekujące dziecka, zyskując przez to motywację do ćwiczeń (3, 4).
Analiza wielu doniesień naukowych pozwala jednak na stwierdzenie, że kobiety ciężarne niechętnie podejmują aktywność ruchową w czasie ciąży, preferując raczej bierny wypoczynek, co w świetle współczesnych poglądów uznać należy za zjawisko niekorzystne.
Dodatkowo często wręcz ograniczają swoją dotychczasową aktywność fizyczną w obawie o potencjalne zagrożenia dla przebiegu ciąży (5, 6).
Cel pracy
Celem pracy była ocena wiedzy ciężarnych kobiet na temat aktywności fizycznej w czasie trwania ciąży.
Materiał i metody
Analizą objęto grupę stu kobiet ciężarnychw trzecim trymestrze ciąży, które podczas pobytu w szpitalu lub w czasie zajęć w szkole rodzenia, zgodziły się na wypełnienie ankiety stworzonej na potrzeby badań. Kwestionariusz ankiety zawierał siedem pytań dotyczących wiedzy na temat znaczenia aktywności fizycznej w ciąży, źródeł jej pozyskiwania, czasu rozpoczęcia ćwiczeń, ich częstości i rodzaju, znajomości przeciwwskazań oraz oceny własnej wiedzy w tym zakresie. Analizę przeprowadzono w zależności od zmiennych takich jak wiek, wykształcenie, rodność, stan cywilny, aktywność fizyczna przed ciążą oraz uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia.
Rozkład zmiennych jakościowych w badanych grupach przedstawiono badając liczebność grupy (n) oraz częstość (%) występowania poszczególnych kategorii. Porównania częstości występowania kategorii zmiennych jakościowych dokonano przy zastosowaniu testu niezależności Chi2 z poprawką Yatesa lub testu dokładnego Fishera (test dwustronny). Za dopuszczalne prawdopodobieństwo błędu pierwszego rodzaju (p) przyjęto wartość < 0,05.
Wyniki
Analiza całej badanej populacji kobiet wykazała, że znamiennie częściej uważały one, że ćwiczenia fizyczne powinny zostać rozpoczęte juz przed planowaną ciążą, z częstością 2-3 razy w tygodniu. Podejmowanie aktywności fizycznej istotnie częściej uznawano za bardzo potrzebne, deklarując jednocześnie znajomość przeciwwskazań do ćwiczeń. Nie stwierdzono natomiast różnic w zakresie częstości poszczególnych odpowiedzi udzielonych na pytanie dotyczące oceny własnej wiedzy na temat aktywności ruchowej w ciąży (tab. 1).
Tabela 1. Wiedza ankietowanych kobiet na temat ćwiczeń fizycznych w ciąży.
| Pytanie | Odpowiedź | n = 100 | Poziom istotności |
| Kiedy rozpocząć ćwiczenia fizyczne? | Przed ciążą | 70 | 0,001
|
| I trymestr | 12 |
| II trymestr | 15 |
| III trymestr | 3 |
| Znaczenie aktywności fizycznej w ciąży | Bardzo potrzebna | 63 | 0,001
|
| Wskazana | 30 |
| Niepotrzebna | 7 |
| Jak często ćwiczyć? | > 3 razy na tydzień | 18 | 0,001
|
| 2-3 razy na tydzień | 47 |
| 1 raz na tydzień | 14 |
| Nie wiem | 21 |
| Znajomość przeciwwskazań do ćwiczeń | Tak | 72 | 0,001 |
| Nie | 28 |
| Ocena własnej wiedzy na temat aktywności ruchowej w ciąży | Dobra | 36 | 0,53 |
| Zadowalająca | 36 |
| Niewystarczająca | 28 |
Najczęstszym źródłem informacji na temat aktywności fizycznej w ciąży był internet, w dalszej kolejności poradniki i książki, czasopisma dla kobiet oraz doświadczenia innych kobiet. Tylko 2% ankietowanych jako źródło informacji wskazało lekarzy sprawujących kontrolę nad przebiegiem ciąży (ryc. 1). Za najwłaściwsze formy aktywności ruchowej dla okresu ciąży ankietowane kobiety w równym stopniu uznały gimnastykę w domu, fitness dla ciężarnych oraz pływanie. Natomiast najrzadziej wskazywaną formą aktywności było bieganie (ryc. 2).
Ryc. 1. Źródła informacji respondentek na temat aktywności fizycznej w ciąży (z możliwością wielokrotnego wyboru).
Ryc. 2. Preferowana aktywność fizyczna w ciąży (z możliwością wielokrotnego wyboru).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health. http://www.who.int/dietphysicalactivity/pa/en/. 2. Nawrot-Borowska M: Przed narodzinami. Powinności kobiety brzemiennej w świetle poradników z końca XIX i początków XX wieku. Studia Gdańskie 2011; 28: 277-300. 3. Kozłowska J: Ćwiczenia fizyczne kobiet w ciąży. Aktualne (2006 r.) stanowisko Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Med Prakt Gin Poł 2007; 5: 13-18. 4. Torbè D, Torbè A, Ćwiek D: Aktywność fizyczna kobiet w ciąży o fizjologicznym przebiegu. Nowa Med 2013; 4: 174-179. 5. Wojtyła A, Kapka-Skrzypczak L, Paprzycki P, Skrzypczak M: Epidemiological studies in Poland on effect of physical activity of pregnant women on the health of offspring and future generations – adaptation of the hypothesis Development Origin of Health and Diseases. Ann Agric Environ Med 2012; 19(2): 315-326. 6. Wojtyła A, Kapka-Skrzypczak L, Biliński P, Paprzycki P: Physical activity among women at reproductive age and during pregnancy (Youth Behavioural Polish Survey – YBPS and Pregnancy-related Assessment Monitoring Survey – PrAMS) – epidemiological population studies in Poland during the period 2010-2011. Ann Agric Environ Med 2011; 18(2): 365-374. 7. Pilch D, Szwala A: Ocena aktywności fizycznej w ciąży i w okresie połogu wśród ciężarnych województwa zachodniopomorskiego. [W:] Środowisko człowieka a jego zdrowie. Dni Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Kielce 14-16 września 2007: 103. 8. Rycyk M, Marczewski K: Aktywność fizyczna kobiet ciężarnych w opinii mężczyzn. Zamojskie Studia i Materiały 2010; 1(35): 55-62. 9. Johansson M, Rubertsson C, Rådestad I, Hildingsson I: The internet: one important source for pregnancy and childbirth information among prospective fathers. J Men’s Health 2010; 7(3): 249-258. 10. Ćwiek D, Szczęsna M, Malinowski W et al.: Analiza aktywności fizycznej podejmowanej przez kobiety w czasie ciąży. Klin Perinatol Ginekol 2012; 5(1): 51-54. 11. Wójtowicz K, Krekora M, Krekora K et al.: Wpływ aktywności fizycznej ciężarnych na przebieg porodu. Kwart Ortop 2011; 2: 188-196. 12. Waleśkiewicz K, Kolesińska-Janowczyk N, Rajewski P et al.: Aktywność fizyczna kobiet w ciąży. [W:] Muszkieta R, Żukow W, Napierała M, Saks E (red.): Stan i rozwój regionalnego sportu i rekreacji. WSG, Bydgoszcz 2010: 192-197. 13. Godala M, Pietrzak K, Gawron-Skarbek A et al.: Zachowania zdrowotne łódzkich kobiet w ciąży. Cz. II. Aktywność fizyczna i stosowanie używek. Probl Hig Epidemiol 2012; 93(1): 43-47. 14. Gacek M: Niektóre zachowania zdrowotne oraz wybrane wskaźniki stanu zdrowia grupy kobiet ciężarnych. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(1): 48-53. 15. Davies GA, Wolfe LA, Mottola MF et al.: Exercise in pregnancy and postparum period. J Obstet Gynaecol Can 2003; 25(6): 516-522. 16. Fijałkowski W: Rodzi się człowiek. Wyd. IV, Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne, Włocławek 2006: 135. 17. Żukiewicz-Sobczak W, Paprzycki P: Raport „Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży”. Część I: Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych. Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki, Lublin 2013. 18. Stangret A, Cendrowska A, Szukiewicz D: Wpływ szkoły rodzenia na subiektywną ocenę przygotowania teoretycznego i sprawnościowego do porodu. Nowa Med 2008; 1: 2-6. 19. Niemiec T: Macierzyństwo u młodocianych. Nowa Med 2004; 1: 21-23. 20. Amezcua-Prieto C, Lardelli-Claret P, Olmedo-Requena R et al.: Compliance with leisure-time physical activity recommendations in pregnant women. Acta Obstet Gynecol Scand 2011; 90: 245-252. 21. Artal R, O’Toole M: The American College Of Obstetricians and Gynecologists: Guidelines for exercise during pregnancy 2011. 22. Dumith Samuel C, Domingues Marlos R, Mendoza-Sassi Raul A, Cesar Juraci A: Physical activity during pregnancy and its association with maternal and child health indicators. Rev Saúde Pública 2012; 46(2): 327-333. 23. Domingues MR, Barros AJ: Leisure-time physical activity during pregnancy in the 2004 Pelotas Birth Cohort Study. Rev Saúde Pública 2007; 41(2): 173-180. 24. Ning Y, Williams MA, Dempsey JC et al.: Correlates of recreational physical activity in early pregnancy. J Matern Fetal Neonatal Med 2003; 13(6): 385-393. 25. Jukic AMZ, Evenson KR, Herring AH et al.: Correlates of Physical Activity at Two Time Points During Pregnancy. J Phys Act Health 2012; 9(3): 325-335.
