© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2014, s. 91-94
Andrzej Wojtowicz1, Małgorzata Hulisz-Secomska1, Małgorzata Kubicka-Pertkiewicz2, *Maciej Jeziorski3, Joanna Grzegrzółka3
Czy promienica nadal stanowi problem terapeutyczny? Analiza kliniczna i histopatologiczna
Do actinomycosis is still a therapeutic problem? Clinical and histopathological analysis
1Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr n. med. Andrzej Wojtowicz
2Zakład Patomorfologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Barbara Górnicka
3Studenckie Koło Naukowe, Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Opiekun Koła: dr n. med lek. dent. Piotr Wesołowski
Summary
Introduction: Actinomycosis is a specific inflammation caused by Gram positive bacteria living as commensal organisms in the oral cavity, respiratory and digestive tracts. Of the five actinomyces species causing actinomycosis infection, Actinomyces Israeli is the most frequently isolated. In the mids of cervicofacial, pulmothoracic and abdominal types the cervicofacial form is treated in The Department of Oral Surgery.
Aim: The aim of the paper is to show the diagnostic difficulties occur in patients with cervical-facial actinomycosis, not treated due to general illness who have experienced chronic inflammation.
Material and methods: Review of medical records from the Department of Oral Surgery, Medical University in 2009-2013. Actinomycosis was diagnosed and histopathologically confirmed in three patients who were not treated for general diseases.
Results: Confirmation by histopathologic examination of biopsy specimens sally performed in patients presenting with extra oral symptoms. The incidence of actinomycosis in patients treated in the Department of Oral Surgery is not possible to determine on the grounds of using synthetic penicillin preparations in thetreatment of inflammatory infiltrates.
Conclusions: Actinomycosis is a chronic disease that still occurs within the Polish population, even in patients without systemic diseases. However, it causes difficulty in diagnosis and is often not diagnosed.
Wstęp
Promienica jest swoistym, przewlekłym zapaleniem wywołanym przez beztlenowe lub mikroaerofilowe bakterie gram dodatnie z rodziny actinomyces. Bakterie z gatunku actinomyces są zwykle niskiej patogenności 2-5). Stanowią one naturalną część flory bakteryjnej występującej w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym i oddechowym. Wspomniane wyżej bakterie mogą wywołać aktinomykozę po wcześniejszym uszkodzeniu naturalnej bariery anatomicznej, jaką jest skóra bądź błona śluzowa. Ten stan zapalny występuje szczególnie w stanach obniżonej odporności (5-7). Obraz histopatologiczny promienicy nie ulega zmianie (ryc. 1).
Ryc. 1. Zdjęcie promienicy spod mikroskopu dzięki uprzejmości lek. J. Marczewskiej (Katedra i Zakład Patomorfologii WUM).
Spośród sześciu gatunków (A. israeli, naeslundi, viscosis, odontolyticus, meyeri i pyogenes) Actinomyces israeli jest najczęstszym patogenem wywołującym zakażenie promienicze (1-5, 7-9). Aktinomykoza występuje w trzech postaciach klinicznych: szyjno-twarzowej, płucnej lub płucno-piersiowej i brzuszno-miedniczej. Najczęściej odnotowywanym, bo aż w około 50% przypadków, jest pierwszy rodzaj (3, 4, 6-8,10).
Materiał i metody
Przegląd dokumentacji medycznej z Zakładu Chirurgii Stomatologicznej WUM w latach 2009-2013. Zdiagnozowano promienicę u trzech pacjentów nieleczonych z powodu chorób ogólnych.
Przypadek 1 (ZD)
45-letni pacjent został skierowany do ZChS przez lekarza stomatologa, ponieważ pojawiła się u niego zmiana na błonie śluzowej lewego policzka, w okolicy ujścia ślinianki przyusznej.
Pacjent skarżył się na twarde wygórowanie na lewym policzku, które było obecne od około trzech miesięcy. Zmiana utrzymywała się pomimo ekstrakcji zęba 27. Po zastosowanej antybiotykoterapii (Augmentin 1 g i Klindamycin MIP 600) obrzęk, wygórowanie i objawy bólowe zmniejszyły się. Natomiast w ostatnim miesiącu zmiana uległa ponownie powiększeniu. U 45-latka nie stwierdzono chorób ogólnoustrojowych.
W badaniu przedmiotowym stwierdzono obecność wygórowania o średnicy 5 centymetrów, niebolesne palpacyjnie. Kliniczne zapalenie jawiło się jako twardy naciek w obrębie policzka i zaczerwienienia skóry. Stan zapalny wywołał u pacjenta szczękościsk.
W celu uzyskania przekrojowego obrazu badanej zmiany, zlecono wykonanie zdjęcia pantomograficznego i badania USG. W osłonie antybiotykowej (Forcid 1,0) nacięto zmianę, uzyskano treść krwisto-ropną, a materiał zabezpieczono do badania histopatologicznego (ryc. 2).
Ryc. 2. Pacjent ZD. Stan po nacięciu, płukanie ropnia.
Na otrzymanym pantomogramie nie zaobserwowano żadnych patologii. Z kolei badanie USG wykazało powiększone węzły chłonne, naciek zapalny i brak płynu w obrębie policzka. Badanie histopatologiczne potwierdziło wstępne przypuszczenia – u pacjenta po zdiagnozowano actinomycosis – fragmenty ropiejącej ziarniny zapalnej z licznymi koloniami promieniowca Actinomyces israeli.
W czasie kilku kolejnych wizyt przeprowadzono toaletę rany. Po dwóch tygodniach wystąpiła znaczna poprawa. Pacjent nie zgłosił się na wizytę kontrolną.
Po trzech miesiącach mężczyzna zgłosił się ponownie, z obecnością twardego, deskowatego nacieku. Wygórowanie było wyczuwalne zewnątrz- i wewnątrzustnie. Ze względu na podejrzenie nawrotu promieniczego zakażenia zalecono Forcid 1.0. Wyznaczono termin kolejnej wizyty, na której zaobserwowano penetrację ropnia w kierunku zewnętrznych powłok twarzy i silne zaczerwienienie skóry, bez objawów ogólnoustrojowych. Wykonano zewnątrzustne nacięcie ropnia. Pobrano materiał do badania histopatologicznego, w którym stwierdzono actinomycosis – fragmenty ropiejącej zmiany zapalnej z licznymi koloniami promieniowca.
Na kolejnych wizytach prowadzono toaletę rany. Po 11 dniach uzyskano czyste popłuczyny i przedłużono antybiotykoterapię, aby zapobiec ponownemu nawrotowi infekcji (Forcid 1.0). Zalecono wizytę kontrolną za dwa tygodnie, jednak pacjent przyszedł dopiero po roku. Podczas tej wizyty nie zgłosił żadnych dolegliwości. Widoczna była niewielka blizna na policzku.
Przypadek 2 (ChW)
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Zyzak K, Kuchar E, Remion J, Szenborn L: Actinomycosis of the neck in 16-year-old boy. Prz Pediatr 2011; 41(2): 94-96. 2. Sudhakar SS, Ross JJ: Short-Term Treatment of Actinomycosis: Two Casesand a Review. Oxf J 2012; 1. 3. Wells LRA, Fullerton JM: Actinomycosis in a Child Aged 6. Br Med J 1951; 2(4722): 30. 4. Tortorici S, Burruano F, Buzzanca ML et al.: Cervico-Facial Actinomycosis: Epidemiological and Clinical Comments. Am J Inf Dis 2008; 4(3): 204-208. 5. Kura MM, Rane VK: Case Report: Cervicofacial actinomycosis mimicking lymphangioma circumscriptum. Indian J Dermatol 2011; 56: 321-323. 6. Hong IS, Mezghebe HM, Gaiter TE, Lofton J: Actinomycosis Of The Neck: Diagnosis By Fine-Needle Aspiration Biopsy. J Natl Med Assoc 1993; 85(2): 145-146. 7. Park JK, Lee HK, Ha HK et al.: Cervicofacial Actinomycosis: CT and MR Imaging Findings in Seven Patients. AJNR Am J Neuroradiol 2003; 24: 331-335. 8. Volante M, Contucci AM, Fantoni M et al.: CervicofacialActinomycosis; Still a difficult differential diagnosis. Acta Otorhinolarynol Ital 2005; 25: 116-119. 9. Baron S, Bowden GHW: Propionibacterium propionicus, and Streptomyce. J Med Microbiol 1996; 34. 10. Allen III HA, Scatarige JC, Kim MH. Actinomycisis: CT Findings in Six Patients. AJR 1987; 149: 1255-1258. 11. Grabowska SZ, Balicki RM: Zapalenia tkanek miękkich i kości części twarzowej czaszki. [W:] Kryst L: Chirurgia szczękowo-twarzowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2011: 159-163. 12. Lancella A, Abbate G, Foscolo AM, Dosdegani R: Two unusual presentations of cervico facialactino mycosis and review of the literature. Acta Otorhinolaryngol Ital 2008; 28(2): 89-89. 13. Frank Sz, Nieckula P, Jodko M: Leczenie pacjentki uczulonej na penicylinę chorej na szyjno-twarzową postać promienicy – opis przypadku. Dent Med Probl 2012; 49(4): 595-599.
