© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2014, s. 200-204
*Elżbieta Hołderna-Kędzia1, Tadeusz Wolski2,3, Bogdan Kędzia1
Działanie ekstraktów i zespołów roślinnych na grzyby chorobotwórcze w świetle badań własnych
The activity of extracts and plant complexes on pathogenic fungi on the base of own studies
1Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Grzegorz Spychalski
2Katedra i Zakład Farmakognozji, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik Katedry i Zakładu: dr hab. n. farm. Grażyna Zgórka
3Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jan Dyduch
Summary
The aim of studies was the activity assessment of selected extracts and plant substances complexes on human pathogenic fungi as a potential medicines designed for use in dermatology. The studies shown that extracts and plant substance complexes have a significantly less potent against clinical yeasts as against dermatophytes. The conducted studies show the possibility of use of ethanol extract obtained from rhizome of Asarum europaeum, roots of Glycyrrhiza glabra, herbs of Hedera helix, roots of Inula helenium also leaves of Rosmarinus officinalis. From investigated plant substance complexes the strong activity (≤ 1000 μg/ml) against clinical yeasts and dermatophytes show the furanocumarins obtained from fruits of Heracleum sosnowskyi and Archangelica officinalis, but their practical use is problematic because of allergenic reaction possibility.
Częstość pojawiania się zakażeń dermatologicznych wywoływanych przez grzyby drożdżoidalne i dermatofity stale wzrasta. Jest to poważny problem terapeutyczny. Pomimo dużego postępu w leczeniu grzybic, jaki obserwuje się w ostatnich latach, liczba preparatów stosowanych w terapii tego rodzaju zakażeń jest dość ograniczona. Przyczyną takiego stanu jest wiele czynników, m.in. zróżnicowana budowa i inwazyjność grzybów patogennych dla człowieka oraz narastanie ich oporności na stosowane leki. Dlatego uzasadnione jest poszukiwanie nowych, skutecznych i dobrze tolerowanych preparatów zwalczających grzyby drożdżoidalne i dermatofity. Do takich środków leczniczych należą w większości preparaty pochodzenia roślinnego.
Cel pracy
Celem badań była ocena działania wybranych ekstraktów i zespołów substancji roślinnych na grzyby chorobotwórcze dla człowieka, jako potencjalnych leków przeznaczonych do wykorzystania w praktyce dermatologicznej.
Materiały i metody
Surowce i ekstrakty roślinne
W badaniach prowadzonych na przestrzeni ostatnich 25 lat wykorzystano 68 surowców roślinnych, z których sporządzono 78 ekstraktów i 12 zespołów substancji roślinnych. Najczęściej do sporządzania ekstraktów stosowano etanol. Ponadto ekstrakcję prowadzono za pomocą metanolu, butanolu, acetonu, heksanu, octanu metylu, eteru etylowego, wody, oleju roślinnego i ciekłego CO2 w stanie nadkrytycznym (tab. 1). Do otrzymywania ekstraktów i zespołów substancji roślinnych stosowano opisaną wcześniej metodykę (1-4).
Tabela 1. Działanie ekstraktów roślinnych na wzorcowe szczepy grzybów drożdżoidalnych i dermatofitów.
| Rośliny użyte do sporządzania ekstraktów | Część rośliny | Rozpuszczalnik użyty do ekstrakcji | C. albicans PCM 1409 PZH (μg/ml) | M. gypseum ATCC 24102 (μg/ml) |
Aesculus hippocastanum L.
Allium cepa L.
Arctium lappa L.
Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng
Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng
Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng
Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng
Asarum europaeum L.
Bergenia crassifolia (L.) Fritsch
Camelia sinensis (L.) O. Kuntze
Camptotheca acuminata L.
Cetraria islandica (L.) Ach.
Chelidonium majus L.
Chrysanthemum parthenium (L.) Bernh.
Cimicifuga europaea Schipez.
Cladonia uncialis (L.) F. H. Wigg
Cladonia gracilis (L.) Willd.
Curcuma longa L.
Diospyros kaki L.
Echinacea purpurea (L.) Moench
Eryngium maritimum L.
Galinsoga parviflora Car.
Glycyrrhiza glabra L.
Harpagophytom procumbens DC.
Hedera helix L.
Helichrysum arenarium L.
Humulus lupulus L.
Hypericum perforatum L.
Hypogymnia physodes (L.) Nyl.
Hypogymnia physodes (L.) Nyl.
Inula helenium L.
Kalanchoe gastonis Bonnieri
Kalanchoe longiflora Schltr. Ex J.M. Wood
Lepidium sativum L.
Lithospermum canescens (Michx.) Lehm
Mahonia aquifolium Nutt.
Melissa officinalis L.
Melissa officinalis L.
Nigella sativa L.
Nigella sativa L
Nigella sativa L.
Panax quinquefolium L.
Panax quinquefolium L.
Panax vietnamensis Ha et Grushr.
Parmelia sulcata Taylor
Pinus sylvestris L.
Pinus sylvestris L.
Platismatia glauca (L.) W.L. Culb.
Polyscias fruticosa (L.) Harms
Prunus spinosa L.
Prunus spinosa L.
Pyrus communis L. | nasienie
cebula
korzeń
owoc
owoc
liść
liść
kłącze
liść
liść
ziele
plecha
korzeń
koszyczek
ziele
plecha
plecha
kłącze
owoc
korzeń
korzeń
ziele
korzeń
korzeń
ziele
kwiat
szyszki
ziele
plecha
plecha
korzeń
ziele
ziele
ziele
korzeń
ziele
liść
liść
nasienie nasienie nasienie
liść
korzeń
korzeń
plecha
igliwie
igliwie
plecha
owoc
owoc
kwiat
liść | E
M
E
E
W
M
W
E
E
W
E
E
E
E
E
M
M
E
E
E
E
E
E
E
E
E
CC
H
A
M
E
E
E
E
E
E
E
W
M
EE
O
CC
CC
M
EE
OM
W
EE
E
EE
OM
E | 750*
5000
12500
10000
5000
1500
1000
250
2500
10000
10000
750
5000
5000
500
250
750
15000
15000
5000
15000
5000
750
2500
250
5000
10000
1000
750
1000
100
7500
7500
100
25
500
2500
10000
750
2500
5000
15000
5000
7500
250
1000
1000
500
25000
10000
1000
5000 |
50
1000
1000
5000
100
2500
2500
1000
25
250
50
750
2,5
100
100
750
250
25
250
250
750
1000
1000
2500
7500
|
| Rośliny użyte do sporządzania ekstraktów | Część rośliny | Rozpuszczalnik użyty do ekstrakcji | C. albicans PCM 1409 PZH (μg/ml) | M. gypseum ATCC 24102 (μg/ml) |
Rheum palmatum L.
Rhodiola Kirilovii (Regel) Maxim
Rhodiola Kirilovii (Regel) Maxim
Rhodiola Kirilovii (Regel) Maxim
Rhodiola quadrifida
Rhodiola rosea L.
Rosmarinus officinalis L.
Rosmarinus officinalis L.
Rubia tinctorum L.
Rubus chamaemorus L.
Salvia miltiorrhiza Bunge
Salvia miltiorrhiza Bunge
Salvia officinalis L.
Salvia officinalis L.
Sambucus nigra L.
Sambucus nigra L.
Schefflera octophylla (Lour.) Harms
Solanum dulcamara L.
Solidago graminifolia L.
Tinospora cordifolia (Willd.) Miers.
Usnea barbata (L.) Wiggers
Vaccinium vitis-idaea L.
Xanthium strumarium L.
Xanthium strumarium L.
Xanthium strumarium L.
Ziziphus jujuba Mill
Amfoterycyna B – antybiotyk przeciwgrzybiczy | korzeń
korzeń
korzeń
korzeń
korzeń
korzeń
liść
liść
korzeń
pęd
korzeń
korzeń
korzeń
liść
owoc
owoc
ziele
liść
kwiat
korzeń
plecha
owoc
ziele
korzeń
owoc
owoc | E
B
W
E
E
E
E
H
E
M
E
A
E
E
W
OM
M
E
M
E
E
E
CC
CC
CC
W | 750
10000
7500
750
2500
1000
25
12500
2500
10000
250
75
15000
1000
7500
500
2500
10000
10000
12500
5000
15000
15000
15000
1000 |
2500
2500
750
1000
750
25
250
1000
2500
25
10
5000
750
1000
1000
1000
500
10 |
| *Najmniejsze stężenia ekstraktów roślinnych hamujące wzrost grzybów wzorcowych (μg/ml) |
| A – aceton, B – butanol, CC – ciekłe CO2 w stanie nadkrytycznym, E – etanol, EE – eter etylowy, H – heksan, M – metanol, O – olej, OM – octan metylu, W – woda. |
Drobnoustroje
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E, Grabowska H. Testowanie substancji roślinnych działających na drobnoustroje chorobotwórcze dla człowieka. Dokumentacja tematu nr 24/91/Y. Inst Rośl Przetw Ziel, Poznań 1993. 2. Kędzia B, Wolski T, Kawka S i wsp. Działanie na dermatofity zespołów i frakcji furanokumaryn otrzymanych z owoców Archangelica officinalis Hoffm i Heracleum sosnowskyi Manden. Herba Pol 1996; 42(1):47-54. 3. Wolski T, Ludwiczuk A, Kędzia B i wsp. Preparatywna ekstrakcja gazami w stanie nadkrytycznym (SFE) zespołów furanokumarynowych oraz ocena ich aktywności przeciwgrzybiczej. Herba Pol 2000; 46(4):332-9. 4. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B, Mścisz A. Poszukiwanie wyciągów roślinnych o wysokiej aktywności antybiotycznej. Post Fitoter 2009; (1):3-11.
otrzymano: 2014-09-15
zaakceptowano do druku: 2014-10-11
Adres do korespondencji:
*prof. dr hab. Bogdan Kędzia
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich
ul. Libelta 27, 61-707 Poznań
tel. +48 (61) 665-95-50, fax: (61) 665-95-51
e-mail: bogdan.kedzia@iwnirz.pl
Postępy Fitoterapii 4/2014Strona internetowa
czasopisma Postępy Fitoterapii