© Borgis - Nowa Pediatria 1/2015, s. 3-7
Małgorzata Dębska, Elżbieta Niemczyk, *Lidia Zawadzka-Głos
Diagnostyka różnicowa guzów na tylnej ścianie gardła u dzieci
Retropharyngeal masses in children – differential diagnosis
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Lidia Zawadzka-Głos
Summary
Introduction. Infections of the upper respiratory tract in children may result in adenitis of retropharyngeal space. Dysphagia and foreign body sensation are common symptoms.
Aim. Clinical analysis of patients with enlarged retropharyngeal lymph node.
Material and methods. Retrospective study of patients with enlarged retropharyngeal lymph node treated from 2004-2014 in Pediatric Otolaryngology Department of Warsaw Medical University. Following data were analyzed: signs and symptoms, blood tests, medical imaging, diagnosis and management of the patients.
Results. Eight patients aged between 4 years 2 months -11 years 6 months were diagnosed with an enlarged retropharyngeal lymph node. Half of them (n = 4) presented following signs and symptoms: dysphagia, sore throat, foreign body sensation, weight loss, headache. All patients (n = 8) suffered from recurrent upper respiratory tract infections. Otolaryngological examination revealed posterior pharyngeal wall mass in all patients. It was located mainly at the level of upper pole of tonsil or behind tonsil. Five patients were diagnosed with adenoidal or tonsillar hypertrophy or both. Ultrasonography revealed enlarged submandibular lymph nodes in all patients (n = 8). Computed tomography showed either prevertebral space widening or well bounded oval-shaped mass lesion with a homogenous attenuation located posteriorly to the posterior pharyngeal wall, with no enhancement and no infiltration of adjacent structures. All patients underwent surgical excision of the mass. The histopathological examination revealed reactive lymph node enlargement in all patients.
Conclusions. Dysphagia in children may result from presence of a retropharyngeal mass. Differential diagnosis includes reactive enlargement of retropharyngeal lymph nodes.
Wstęp
Przestrzeń zagardłowa zawiera tkankę tłuszczową, włóknistą, naczynia oraz węzły chłonne, które zanikają wraz z wiekiem. O guzach na tylnej ścianie gardła u dzieci mówi się najczęściej w kontekście ropnia zagardłowego, powstającego na skutek nacieku, a następnie zropienia ww. węzłów chłonnych (1). Guzy w tej okolicy mogą być przyczyną dysfagii ustno-gardłowej, która objawia się m.in. trudnościami w rozpoczęciu połykania, kaszlem, cofaniem się pokarmu do jamy nosowej, mową nosową, czkawką, osłabionym odruchem kaszlowym (2), a także dusznością, odgięciowym ustawieniem głowy, zmianą barwy głosu (1). W pracy przedstawiono objawy pacjentów związane z obecnością odczynowo powiększonego węzła chłonnego tylnej ściany gardła.
Cel pracy
Analiza kliniczna pacjentów leczonych w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej z powodu zmiany na tylnej ścianie gardła.
Materiał i metody
W latach 2004-2014 hospitalizowano 8 pacjentów z guzowatą zmianą tylnej ściany gardła, która w badaniu histopatologicznym okazała się odczynowo powiększonym węzłem chłonnym. Przeanalizowano dokumentację medyczną pacjentów; zwrócono uwagę na objawy, rozpoznanie i leczenie oraz różnicowanie.
Wyniki
W latach 2004-2014 hospitalizowano 8 pacjentów z guzowatą zmianą tylnej ściany gardła, w tym 4 dziewczynki i 4 chłopców w wieku od 4 lat i 2 miesięcy do 11 lat i 6 miesięcy; średnia wieku 7 lat. Zmiana po stronie lewej wystąpiła u 5 pacjentów, a po stronie prawej u 3. Dzieci pochodziły z dużych (5 pacjentów) i małych miast (3 pacjentów). U 4 pacjentów objawy były niewielkie, zaś u 4 – mocno nasilone: uczucie ciała obcego w gardle, dysfagia, pieczenie w gardle, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, bóle głowy, chudnięcie. Żaden pacjent nie zgłaszał zaburzeń oddychania czy duszności. U wszystkich pacjentów w wywiadzie stwierdzono nawracające infekcje górnych dróg oddechowych (tab. 1).
Tabela 1. Objawy prezentowane przez pacjentów.
| Objawy podmiotowe | Liczba pacjentów |
| Nawracające infekcje górnych dróg oddechowych | n = 8 |
| Dysfagia | n = 4 |
| Pieczenie gardła | n = 4 |
| Uczucie ciała obcego | n = 4 |
| Bóle głowy | n = 4 |
| Chudnięcie | n = 4 |
| Zaburzenia oddychania | n = 0 |
| Duszność | n = 0 |
| Objawy przedmiotowe | |
| Uwypuklenie tylnej ściany gardła | n = 8 |
| Przerost migdałka gardłowego i/lub migdałków podniebiennych | n = 5 |
| Odchylenia w badaniach laboratoryjnych | |
| Podwyższony poziom α-fetoproteiny | n = 1 |
| Podwyższony poziom IgG anty-EBV | n = 1 |
| Odchylenia w badaniach obrazowych | |
| USG szyi: powiększone węzły chłonne podżuchwowe | n = 8 |
| TK/MRI głowy: poszerzenie przestrzeni przedkręgowej lub dobrze odgraniczony owalny obszar pomiędzy kręgosłupem a tylną ścianą gardła, bez cech rozpadu, bez wzmocnienia kontrastowego, bez naciekania | n = 8 |
| USG jamy brzusznej: powiększone węzły chłonne krezkowe | n = 3 |
| RTG klatki piersiowej: przetrwała grasica | n = 1 |
| Rozpoznanie histopatologiczne | |
| Odczynowo powiększony węzeł chłonny ze zmianami reaktywnymi, bez cech swoistych | n = 8 |
W badaniu ORL stwierdzono uwypuklenie tylnej ściany gardła na wysokości górnego bieguna migdałka podniebiennego lub za migdałkiem podniebiennym. Błona śluzowa nad zmianą była niezmieniona. U 5 pacjentów stwierdzono też przerost migdałków podniebiennych i wyrośli adenoidalnych.
U wszystkich pacjentów wykonano badania krwi: morfologia, rozmaz, kreatynina, mocznik, LDH, GOT, GTP, CRP, LDH, badania w kierunku EBV i CMV, alfa-fetoproteinę oraz badania obrazowe: RTG klatki piersiowej, USG szyi i jamy brzusznej oraz CT gardła (u 2 pacjentów dodatkowo MRI).
Badania podstawowe były w granicach normy. U 1 pacjenta stwierdzono nieznaczne podwyższenie alfa-fetoproteiny, u 1 – dodatnie IgG anty EBV. Wszyscy pacjenci mieli Ig anty-CMV ujemne. W USG szyi stwierdzono u wszystkich pacjentów powiększone węzły chłonne podżuchwowe od 9 mm do 21 mm. U 3 pacjentów stwierdzono w USG jamy brzusznej powiększone węzły krezki od 7 do 17 mm. Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej było prawidłowe u 6 pacjentów, u 1 stwierdzono przetrwałą grasicę potwierdzoną w USG śródpiersia.
W CT gardła u 6 i MRI u 2 pacjentów stwierdzono poszerzenie przestrzeni przedkręgowej lub dobrze odgraniczony owalny obszar pomiędzy kręgosłupem a tylną ścianą gardła, bez cech rozpadu, bez wzmocnienia kontrastowego, bez naciekania. (ryc. 1, 2) Wymiary zmian w CT wynosiły od 13 x 9 mm do 15 x 30 mm.
Ryc. 1. Tomografia komputerowa głowy z kontrastem. Dobrze odgraniczony owalny obszar (strzałka) pomiędzy kręgosłupem a tylną ścianą gardła, bez cech rozpadu, bez wzmocnienia kontrastowego, bez naciekania.
Ryc. 2. Pomiędzy kręgosłupem szyjnym na poziomie zęba obrotnika 2 kręgu szyjnego a tylną ścianą gardła widoczny jest dobrze odgraniczony, owalny obszar bez cech rozpadu o jednorodnym wzmocnieniu kontrastowym i wymiarach 13 x 9 mm, modelujący światło gardła – powiększony węzeł chłonny (strzałka).
Pacjentów zakwalifikowano do biopsji guza. W znieczuleniu ogólnym wykonano usunięcie zmiany z tylnej ściany gardła (u wszystkich pacjentów wykonano cięcie podłużne tylnej ściany gardła nad zmianą, wyłuszczono zmianę guzowatą o morfologii węzła chłonnego, założono szwy rozpuszczalne). U 3 pacjentów wykonano dodatkowo adenotonsillotomię, a 2 zakwalifikowano do adenotomii w terminie późniejszym. Gojenie przebiegało bez powikłań. W badaniu histopatologicznym u wszystkich pacjentów stwierdzono odczynowo zmieniony węzeł chłonny ze zmianami reaktywnymi, bez cech swoistych.
Omówienie
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Danielewicz J: Zapalenia. [W:] Kossowska E (red.): Otolaryngologia wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa 1986: 158-166. 2. Malagelada JR, Bazzoli F, Elewaut A et al.: World Gastroentorology Organisation Practise Guidelines: dysphagia 2007: 1-3. 3. Georget E, Gauthier A, Brugel L et al.: Acute cervical lymphadenitis and infections of the retropharyngeal and parapharyngeal spaces in children. BMC Ear Nose Throat Disord 2014; 5: 14-8. 4. Shefelbine SE, Mancuso AA, Gajewski BJ et al.: Pediatric retropharyngeal lymphadenitis: differentiation from retropharyngeal abscess and treatment implications. Otolaryngol Head Neck Surg 2007; 136: 182-8. 5. Harkani A, Hassani R, Ziad T et al.: Retropharyngeal Abscess in Adults: Five Case Reports and Review of the Literature. Scientific World Journal 2011; 11: 1623-1629. 6. Mirshemirani A, Khaleghnejad A, Mohajerzadeh L et al.: Congenital Nasopharyngeal Teratoma in a Neonate. Iran J Pediatr 2011; 21: 249-252. 7. Zarbo RJ, McClatchey KD: Nasopharyngeal hamartoma: report of a case and review of the literature. Laryngoscope 1983; 93: 494-497. 8. Duarte VM, Liu YF, Shapiro NL: Uncommon Presentation of a Benign Nasopharyngeal Mass in an Adolescent: Comprehensive Review of Pediatric Nasopharyngeal Masses. Case Rep Pediatr 2013; 2013: 816409. 9. Kataria SP, Batra A, Singh G et al.: Chordoma of skull base presenting as nasopharyngeal mass. J Neurosci Rural Pract 2013; 4: S95-S97. 10. Jain BB, Datta S, Roy SG, Banerjee U: Skull base chordoma presenting as nasopharyngeal mass with lymph node metastasis. J Cytol 2013; 30: 145-147. 11. Park SW, Jung HW, Lee YA et al.: Tumor origin and growth pattern at diagnosis and surgical hypothalamic damage predict obesity in pediatric craniopharyngioma. J Neurooncol 2013; 113: 417-424. 12. Pugnale N, Waridel F, Bouzourène H et al.: Pharyngeal pituitary non-functioning adenoma with normal intra-sellar gland: massive tumor shrinkage on octreotide therapy. Eur J Endocrinol 2003; 148: 357-364. 13. Góralówna M: Wady rozwojowe. [W:] Kossowska E (red.): Otolaryngologia wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa 1986: 157-158. 14. Kumar D, Maheshwari A, Rath B et al.: Transalar transphenoidal meningoencephalocele: A rare cause of respiratory distress in a neonate. J Pediatr Neurosci 2011; 6: 118-120. 15. Jabre A, Tabaddor R, Samaraweera R: Transsphenoidal meningo encephalocele in adults. Surg Neurol 2000; 54: 183-187. 16. Toso A, Colombani F, Averono G et al.: Lingual thyroid causing dysphagia and dyspnoea. Case report and review of the literature. Acta Otorhinolaryngol Ital 2009; 29: 213-217. 17. Schramm JC, Perry DA, Sewell RK: Retropharyngeal thymus and parathyroid gland: a case report. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2014; 78: 163-165. 18. Devi RS, Rajsekhar B, Srinivas GV, Moon NJ: Unusual Length of Pedicle: Pedunculated Squamous Papilloma of Uvula Causing Unusual Dysphagia of Long Duration in a Child of 10 Years. Case Rep Dent 2014; 2014: 313-506. 19. Nishimura G, Horiuchi C, Yoshida T et al.: Fibromatous polyp of the hypopharynx. Auris Nasus Larynx 2006; 33: 333-336. 20. Joseph JA, Jaberoo MC, Sandison A, Grant WE: Benign schwannoma of the tonsil. BMJ Case Reports 2010; 2010: bcr 0220102707. 21. Niemczyk E, Bruzgielewicz A, Zawadzka R, Osuch-Wójcikiewicz E: Nerwiakowłókniak krtani jako przyczyna duszności – opis przypadku i przegląd literatury. Pol Przegl Otorynolaryngol 2013; 2: 99-103. 22. Hockstein NG, Anderson TA, Moonis G et al.: Retropharyngeal lipoma causing obstructive sleep apnea: case report including five-year follow-up. Laryngoscope 2002; 112: 1603-1605. 23. Ußmüller J, Hartwein J: Intramuskuläres Hämangiom der Rachenhinterwand. Diagnose und Differential diagnose. Laryngo Rhino Otol 1992; 71: 568-571. 24. Strauss M, Widome MD, Roland PS: Nasopharyngeal hemangioma causing airway obstruction in infancy. Laryngoscope 1981; 91: 1365-1368. 25. Perek D: Nowotwory w obrębie głowy i szyi. [W:] Gryczyńska D (red.): Otolaryngologia dziecięca. α-medicapress 2007: 492-511. 26. Hermann C, Koitschev C, Kaiserling E, Preyer S: Tumor der Rachenhinterwand HNO 2002; 50: 488-489. 27. White JB, Meany HJ, Ahmed AA, Preciado D: Neuroblastoma: An unusual diagnosis for a pediatric retropharyngeal mass. Int J Ped Otorhinolaryngol Extra 2011; 6: 62-64. 28. Cheuk DKL, Billups CA, Martin MG et al.: Prognostic Factors and Long-Term Outcomes of Childhood Nasopharyngeal Carcinoma. Cancer 2011; 117: 197-206. 29. Puhakka L, Saat R, Klockars T et al.: Retropharyngeal involvement in Kawasaki disease. A report of four patients with retropharyngeal edema verified by magnetic resonance imaging. Int J Ped Otorhinolaryngol 2014; 78: 1774-1778.
