© Borgis - Nowa Pediatria 1/2015, s. 31-35
*Katarzyna Spachowska
Poziom lęku u dzieci przed zabiegiem operacyjnym
The children’s fear level before a surgery
Ośrodek Chirurgii Małoinwazyjnej, Oddział Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu dla Dzieci, Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii
Kierownik Oddziału: dr n. med. Zbigniew Pilecki
Summary
Introduction. Every illness as well as every stay at the hospital are difficult for the human mechanisms which control the condition of the mind. Moreover, they are also the source of the psychological stress. On the other hand, every medical action is seen as an interference into the personal integrity of a patient. The lack of self-reliance, being dependent on unknown people and the change of the surrounding can cause the feeling of being in danger and losing the sense of security. The fear which is observed during a surgery is connected with the extend of a surgery, the sex of a patient and their age.
Aim. The respondents were asked to evaluate the level of fear with respect to the surgery planned. They were supposed to compare their present state of being to the previous one which they were satisfied with.
Material and methods. In the following thesis the original survey was used. The survey concerned with the estimation of the fear level was being carried out from September to December 2014. The study was referred to the group of children who were hospitalized in The Centre of Pediatrics and Oncology in Chorzów in a Surgery Ward with the Centre of Minimally Invasive Surgery as well as to the patients of The Pediatric Orthopedic and Traumatology Ward. The aim of the stay at the hospital was the planned surgery.
Results. The most numerous group of the respondents were girls aged mainly between 11 and 17 years old. What is more, the same can be observed with respect to boys whose the most numerous group were also the boys between 11 and 17 years old. The biggest group of respondents pointed out that the feeling of anxiety, nervousness and the psychological tension before a surgery were tolerable. Moreover, the concerns about what may happen during a surgery were estimated as tolerable by the majority of respondents.
Conclusions: It appears that the level of fear felt by patients of The Centre of Pediatrics and Oncology in Chorzów staying in Surgery Ward with the Centre of Minimally Invasive Surgery as well as the patients of The Pediatric Orthopedic and Traumatology Ward is tolerable. The influence on the following results had the presence of the patients’ parents before a surgery as well as the doctor’s and nurses’ help during the stay in a hospital ward. What is more, the high level of trust towards the healthcare professionals who were taking care of the patients during their stay at the hospital influenced the following results.
Wstęp
Każda choroba i każdy pobyt w szpitalu obciążają mechanizmy regulacji psychicznej, stanowią źródło stresu psychologicznego, zaś każde działanie medyczne jest ingerencją w nietykalność osobistą pacjenta. Brak samodzielności, uzależnienie od nieznanych ludzi, zmiana środowiska powodować mogą poczucie zagrożenia, utraty bezpieczeństwa. Lęk, jaki towarzyszy zabiegowi ma związek z: rozległością planowanego zabiegu operacyjnego, osobowością, wiekiem i płcią pacjenta. Samo znieczulenie może być stresogenne. Pacjent odznaczający się wysokim poziomem lęku do wszelkich procedur medycznych może podchodzić z dużą rezerwą. Sytuacja taka ma miejsce zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży.
Okresowi oczekiwania na operację towarzyszą różne napięcia, w różny też sposób młodzi pacjenci radzą sobie ze stresem wynikającym z perspektywy leczenia. Pojawia się konflikt „przyciąganie-unikanie”. Polega on na tym, że cel ma zarówno wartość pozytywną, jak i negatywną. Jawi się jako atrakcyjny, gdy jest oddalony, zaś w miarę zbliżania się do niego, zwiększa się aspekt negatywny, co staje się przyczyną zaburzeń emocjonalnych. Stan psychiczny pacjenta przed zabiegiem jest zmienny, jednak dominującymi uczuciami są strach i lęk. Jeśli się nasilają, mogą w niekorzystny sposób wpłynąć na parametry fizjologiczne przed anestezją i podczas niej, zaburzać przebieg okresu po operacji i wydłużać czas hospitalizacji (1).
Dlatego pacjent, trafiając do szpitala, powinien być otoczony troskliwą opieką personelu. Zadanie to jest szczególnie ważne na oddziałach chirurgicznych. Postawa, zachowanie, sposób porozumiewania się lekarzy i pielęgniarek z pacjentem oraz poszanowanie jego praw mogą minimalizować lęk i strach przed zabiegiem. Niezwykle ważna jest rozmowa przedoperacyjna, która ma na celu wyjaśnienie wszelkich niezrozumiałych kwestii i rozwianie wątpliwości związanych z procesem leczenia i zabiegiem operacyjnym. Zespół opiekujący się pacjentem powinien jednak pamiętać, że nazbyt obszerna informacja nie jest wskazana, gdyż zdarza się, że powoduje wzrost poziomu lęku u pacjenta. Dlatego należy dostarczać mu jedynie najważniejszych, najbardziej przydatnych treści w danym momencie.
Przygotowaniem do zabiegu powinien zająć się cały zespół terapeutyczny, bowiem nawet najlepiej wykonana operacja nie przyniesie pozytywnych efektów, jeśli chory nie będzie do niej w odpowiedni sposób przygotowany oraz nie będzie miał właściwej opieki po zabiegu. Bezpośrednią opiekę nad chorym sprawuje pielęgniarka. Do jej zadań należy przygotowanie pacjenta pod względem fizycznym i psychicznym. Jej opieka nie polega wyłącznie na zabiegach technicznych, manualnych, ale i na kontaktach interpersonalnych, oddziaływaniu psychoterapeutycznym i wychowawczym (2). Postulowane jest traktowanie psychoterapii elementarnej jako jednego z zadań zawodowych pielęgniarki. Szacunek, pomoc w chorobie, bycie przy kimś w trudnej sytuacji, tworzenie atmosfery zaufania i otwarcia są nie do przecenienia (3). Przygotowanie psychiczne pacjenta może być podejmowane przez lekarza, pielęgniarkę. Ważna jest też obecność rodziców, rodziny. Redukuje to napięcie i niepewność, powoduje poprawę stanu emocjonalnego.
Cel pracy
Celem pracy było dokonanie oceny poziomu lęku pacjentów w stosunku do planowanego zabiegu operacyjnego. Pacjenci obecne samopoczucie mieli porównać do wcześniejszego, kiedy byli zadowoleni. Dla tak pojętego celu głównego sformułowano poniższe problemy szczegółowe takie jak: ocena niepokoju, napięcia psychicznego, ocena obaw przed tym, co może się zdarzyć, ocena uczucia napięcia fizycznego, wzmożonego napięcia mięśni, drżenie rąk, dolegliwości bólowe itp. Pytano również o zaufanie do personelu medycznego w trakcie leczenia, o to, czy lekarz, pielęgniarka okazali się pomocni w niwelowaniu poczucia lęku podczas pobytu na oddziale oraz czy obecność rodziców/opiekunów była pomocna w trakcie leczenia.
Materiały i metody
W pracy niniejszej wykorzystano jeden kwestionariusz autorski skierowany do pacjentów Chorzowskiego Centrum Pediatrii i Onkologii oparty na pięciostopniowej skali Likerta. Ankietę dotyczącą samooceny lęku przeprowadzono od września do grudnia 2014 roku.
Wyniki i dyskusja
W badaniu ankietowym udział wzięło 50 osób. 49 arkuszy ankiet wróciło uzupełnionych, 1 był pusty. Respondenci to grupa zróżnicowana zarówno pod względem płci, jak i wieku, co ukazują rycina 1 i rycina 2.
Ryc. 1. Podział ankietowanych ze względu na płeć (n = 49).
Źródło: badania własne
Ryc. 2. Podział ankietowanych ze względu na wiek (n = 49).
Źródło: badania własne
Ponad połowę biorących udział w badaniu stanowiły dziewczęta (59% badanych). Mniejszą grupą ankietowanych byli chłopcy (41%).
Największą grupą wśród badanych dziewcząt były te w przedziale wiekowym 11-17 lat (73% badanych). Znacznie mniejszą część stanowiły dziewczęta w przedziale wiekowym 6-10 lat (17%). Najmniejszą grupą wśród ankietowanych dziewcząt były te w wieku do 5 lat (10%).
Podobny rozkład wiekowy prezentowali badani chłopcy. Zdecydowanie największą część stanowili ankietowani w wieku 11-17 lat (70% ogółu). Mniejszą grupę badanych stanowili chłopcy w wieku 6-10 lat (20%). Najmniejszą grupą biorących udział w badaniu chłopców byli ankietowani w wieku do 5 lat (10%).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Formański J: Psychologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. 2, Warszawa 2003: 176. 2. Niechwiadowicz-Czapka T, Klimczyk A: Rola pielęgniarki w przygotowaniu psychicznym pacjenta do zabiegu operacyjnego – analiza badań własnych. [W:] Steciwko A, Wojtal M, Sochocka L (Red.): Pielęgnowanie i leczenie chorych w różnych specjalnościach medycyny. Scriba, Opole 2007: 9. 3. Niechwiadowicz-Czapka T: Wybrane zagadnienia opieki pielęgniarskiej w aspekcie przygotowania psychicznego pacjenta do zabiegu chirurgicznego. Piel Zdr Publ 2014; 2: 155-159.
