Streszczenie
Ablacja podłoża migotania przedsionków jest uznaną formą terapii w przypadku pacjentów z nawracającymi, lekoopornymi epizodami arytmii. Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) przyjmują uzyskanie pełnej elektrycznej izolacji żył płucnych jako podstawę zabiegu ablacji migotania przedsionków, którą można uzupełnić o dodatkową modyfikację substratu arytmii, jak dodatkowe linie aplikacji w lewym przedsionku, ablacja stref rozfragmentowanych potencjałów przedsionkowych (CFAE) lub zwojów układu współczulnego położonych w lewym przedsionku. Niektóre opublikowane prace sugerują, że wykonanie wyłącznie ablacji pozażylnych ognisk arytmii może mieć podobną skuteczność w zapobieganiu nawrotom arytmii. Z drugiej strony, przedstawione ostatnio wyniki randomizowanych badań klinicznych wykazują, że wykonanie dodatkowej modyfikacji substratu lub ablacji ognisk pozażylnych istotnie wydłuża czas trwania zabiegu bez uzyskania dodatkowych korzyści klinicznych. Ponadto coraz szerzej w praktyce klinicznej stosowane są cewniki dedykowane do zabiegu izolacji żył płucnych, skracające czas procedury przy porównywalej skuteczności. W przedstawionej pracy dokonano przeglądu aktualnego piśmiennictwa poruszającego ten temat oraz omówiono optymalną strategię inwazyjnego leczenia migotania przedsionków.

Summary
Catheter ablation of atrial fibrillation (AF) has become an important treatment option for patients with symptomatic, drug refractory AF. Both European Sociaty of Cardiology (ESC) and Heart Rhythm Society (HRS) guidelines consider complete electrical pulmonary vein isolation (PVI) as the cornerstone of the AF ablation procedure, which can be supported with additional substrate modification targeting extrapulmonary triggers, like additional left atrial lines, complex fractionated atrial electrograms (CFAE) and ganglionated plexi of autonomic nervous system ablation. There is a body of evidence suggesting that targeting the extrapulmonary triggers may have similar or better results, compared to PVI alone. On the contrary, we have strong data proving that PVI alone is superior to the supplementary substrate modification. Furthermore, there are several techniques developed to achieve durable PVI in a straightforward manner with circumferential multipolar or balloon ablation catheters. We review the literature and discuss the optimal strategy for non-farmacological treatment of atrial fibrillation.