Bartłomiej Burczyński1, Aleksandra Przybylska1, Beata Orlińska1, *Patrycja Proc2, Joanna Szczepańska2
Częstość występowania urazów zębów wśród dzieci zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Prevalence of dental trauma in children presenting to the Department of Pediatric Dentistry at the Medical University of Lodz
1Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny, Łódź
Opiekun Koła: dr n. med. Patrycja Proc
2Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny, Łódź
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Joanna Szczepańska
Summary
Introduction. Tooth injuries are significant problem in pediatric dentistry, they are second dental need after caries.
Aim. Aim of the study was to evaluate the incidence of individual types of teeth injuries in growing up patients presenting to the Department of Pediatric Dentistry at the Medical University in Lodz.
Material and methods. Based on the analysis of 1500 patients’ charts between 2012 and 2013 years the following factors were considered: patient’s gender and age, tooth number and Ellis class of injury, the treatment.
Results. The prevalence of patients with dental trauma was 3.40%. In permanent dentition, most commonly, i.e. in 23.80% of cases the fracture within enamel and dentin area were noted. Among the Ellis class II injuries, a single tooth injury was reported in 13.33% of cases, injury of two teeth in 53.33% cases, and 34.33% of cases involved injuries to more than two teeth. As regards deciduous teeth, as many as 68.57% of cases involved upper medial incisors. Patients admitting to hospital within one week following the injury accounted for 54.90% of all patients after trauma. Boys’ injuries constituted 62.75% cases. Average age of patients was 9.24 ± 5.31 years, and 2-year-olds constituted 9.80%. Injuries in children under 6 years of age accounted for 29.41% of all injuries, whereas 70.59% pertained to those between 7 and 18 years old.
Conclusions. School age boys are most commonly affected by both upper central incisors injury (Ellis class II).
Wprowadzenie
Urazowe uszkodzenia zębów stanowią jeden z ważniejszych problemów współczesnej stomatologii wieku rozwojowego, gdyż są drugą pod względem częstości przyczyną zgłaszania się młodocianych pacjentów do dentysty. Zęby dzieci są bardziej narażone na urazy niż osób dorosłych, co jest spowodowane aktywnym trybem życia, nieukształtowaną koordynacją ruchową i środowiskiem szkolnym, w którym przebywają. W związku z tym najczęstszymi przyczynami urazowych uszkodzeń zębów są: upadek i uderzenie o twardy przedmiot (41,7%) oraz uprawianie różnych dyscyplin sportowych (26,3%) (1). Określenie częstości urazów zębów jest problematyczne ze względu na znikomą zgłaszalność do gabinetu stomatologicznego pacjentów z niezauważalnymi lub bezobjawowymi uszkodzeniami. Istnieje również powszechne przekonanie o małym znaczeniu zdrowia zęba mlecznego w porównaniu ze stałym, co skutkuje lekceważeniem urazów tych pierwszych. Według danych epidemiologicznych przeanalizowanych przez Andreasen i wsp. co trzeci sieczny ząb mleczny i co piąty stały u dzieci ulegają urazowemu uszkodzeniu (1). Porównanie częstości występowania urazowych uszkodzeń zębów w różnych populacjach nastręcza niekiedy problemów ze względu na odmienne kryteria stosowane przez różnych autorów analizujących ten problem.
Cel pracy
Celem pracy była ocena częstości występowania poszczególnych typów urazów zębów mlecznych i stałych u pacjentów w wieku rozwojowym zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi.
Materiał i metody
Wybrano losowo 1500 kart pacjentów Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego, po 750 kart z lat 2012 i 2013. Na podstawie analizy danych z kart oceniono częstość występowania poszczególnych urazów zębowych. Grupa badana składała się z dzieci znajdujących się w przedziale wiekowym od 4. miesiąca do 17. roku życia. Przyjęto następujący schemat wiekowy: dwulatek to dziecko, które w dniu urazu miało skończony 1. rok i 1. dzień życia, aż do ukończenia 2. roku życia. Grupę badaną podzielono na dzieci w wieku: żłobkowym (1.-2. r.ż.), przedszkolnym (3.-6. r.ż.), wczesnym szkolnym (7.-11. r.ż.) i szkolnym późniejszym (12.-18. r.ż.).
W analizie zebranego materiału wzięto pod uwagę następujące czynniki: płeć i wiek pacjenta, datę urazu i wizyty u lekarza dentysty, numer zęba i klasę urazu, rodzaj podjętego leczenia. W pracy, zgodnie z dostępną dokumentacją, zastosowano klasyfikację wg Ellisa. Klasyfikacja ta uwzględnia IX klas urazów zębów, od drobnego pęknięcia w obrębie szkliwa do całkowitego zwichnięcia zęba, a IX klasa to urazy zębów mlecznych.
Wyniki
Częstość urazów
Analiza 1500 kart pacjentów wykazała, że z urazem zębów w badanym przedziale czasowym zgłosiło się 51 (3,40%) pacjentów, w tym 19 (37,25%) dziewcząt i 32 (62,75%) chłopców (tab. 1). U pacjentów stwierdzono 126 zębów z urazowym uszkodzeniem, w tym: 35 zębów mlecznych (27,78%) oraz 91 (72,22%) zębów stałych.
Tabela 1. Płeć i wiek pacjentów.
| Płeć | Wiek |
| 1-2 | 3-6 | 7-11 | 12-18 | Razem |
| n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
| Chłopcy | 6 | 85,7 | 5 | 62,5 | 8 | 47,1 | 13 | 68,4 | 32 | 62,7 |
| Dziewczęta | 1 | 14,3 | 3 | 37,5 | 9 | 52,9 | 6 | 31,6 | 19 | 37,3 |
| Razem | 7 | 100 | 8 | 100 | 17 | 100 | 19 | 100 | 51 | 100 |
Płeć
W większości przedziałów wiekowych urazowe uszkodzenia zębów stwierdzano częściej u chłopców niż u dziewcząt. Jednak proporcje częstości występowania uszkodzeń w zależności od płci zmieniały się wraz z grupą wieku. Największa dysproporcja występowała w przedziale wiekowym od 1 do 2 lat, gdzie stosunek chłopców z urazami zębowymi do dziewcząt wynosił 6:1. Najbardziej wyrównany rozkład obserwowano w grupie wiekowej 7-11 lat, gdzie stosunek płci wyniósł 9:8 na rzecz dziewcząt. Ogólnie dla całej grupy częstość występowania urazów była 1,7 raza większa u chłopców niż u dziewcząt.
Wiek
Ocena wieku zgłaszających się pacjentów pokazała, że najczęściej leczonymi z powodu urazów zębowych były dzieci w wieku szkolnym (od 7. do 18. roku życia), które stanowiły 70,58% wszystkich badanych (36 pacjentów). Następnymi w kolejności były dzieci w wieku przedszkolnym (8 osób – 15,68%) i nieco rzadziej w wieku żłobkowym (7 osób – 13,72%) (tab. 1). Średnia wieku zgłaszających się pacjentów wyniosła 9,24 roku ± 5,31. Najczęściej zgłaszającymi się pacjentami były dzieci w wieku 2, 3, 8 i 17 lat – przypadki te stanowiły po równo 10%.
Klasa urazu i jej częstość
Przeważającym typem urazu wśród zębów stałych było złamanie korony w obrębie szkliwa i zębiny (II klasa wg Ellisa), stanowiące 23,80% wszystkich przypadków (tab. 2). Najczęściej złamaniu II klasy ulegały zęby u 9-latków, a najrzadziej u 11- i 15-latków. Urazowi tego typu najczęściej ulegały jednoczasowo 2 zęby (53,33% przypadków), najrzadziej zaś pojedynczy ząb (13,33%). W 33,33% przypadków uraz obejmował trzy lub więcej zębów. Kolejnym, co do częstości było złamanie korony tylko w obrębie szkliwa (klasa I wg Ellisa). Dość często, bo w 5,55% przypadków, dochodziło do całkowitego zwichnięcia zęba (V klasa) oraz do złamania z obnażeniem miazgi (klasa III) – 4,76%. Jednakowo często (w 3,96% przypadków) stwierdzano złamanie korzenia (klasa VI) oraz zwichnięcie częściowe zęba (klasa VII). W przypadku 28 zębów stwierdzane urazy nie były objęte klasyfikacją wg Ellisa. Występujące w tej grupie urazy to: pęknięcie szkliwa, nadwichnięcie zęba, wstrząs zęba. Część niesklasyfikowanych przypadków stanowiły dawne uszkodzenia zębów, gdzie zgłoszenie nastąpiło po dłuższym czasie, niepozwalającym na dokładną ocenę klasy urazu. Urazy zębów mlecznych (sklasyfikowane jako klasa IX wg Ellisa) stanowiły 27,77%.
Tabela 2. Częstość urazowych uszkodzeń zębów w zależności od klasy wg Ellisa.
| Klasa urazu | n | % |
| I | 9 | 7,14 |
| II | 30 | 23,81 |
| III | 6 | 4,76 |
| IV | 1 | 0,79 |
| V | 7 | 5,56 |
| VI | 5 | 3,97 |
| VII | 5 | 3,97 |
| VIII | ? | 0 |
| IX | 35 | 27,78 |
| Inne | 28 | 22,22 |
| Razem | 126 | 100 |
Szczęka/żuchwa
Osobnej analizie został poddany stosunek częstości urazów zębów w żuchwie i szczęce. Zęby sieczne górne ulegały urazom 3,5 raza częściej niż sieczne dolne. Stosunek urazów zębów stałych szczęki do żuchwy wynosił 2,5:1, zaś w przypadku zębów mlecznych aż 16,5:1 (tab. 3). Zatem urazy zębów szczęki stanowiły 77,77% wszystkich przypadków, odpowiednio: 94,28% w uzębieniu mlecznym i 71,42% w stałym.
Tabela 3. Urazy zębów stałych i mlecznych w obrębie szczęki i żuchwy, p < 0,05.
| | n | p |
| Zęby stałe | Szczęka | 65 | < 0,05 |
| Żuchwa | 26 |
| Zęby mleczne | Szczęka | 33 | < 0,05 |
| Żuchwa | 2 |
Zęby najczęściej ulegające urazom
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Andreasen JO: Traumatic injuries of the teeth. W.B. Saunders Comp., Philadelphia 1981: 9. 2. Hilt A, Rybarczyk-Townsend E, Filipińska-Skąpska R et al.: Urazowe uszkodzenia zębów u pacjentów zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi w latach 2000-2003. Nowa Stomatol 2006; 1: 15-18. 3. Sobczak M, Remiszewski A: Urazowe uszkodzenia zębów u pacjentów leczonych w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej IS AM w Warszawie w latach 1992-2002. Nowa Stomatol 2003; 23: 16-23. 4. Komorowska A, Pels E, Borowska M et al.: Analiza stanów pourazowych zębów u dzieci w 2004 roku. Forum ortodontyczne 2005; 1: 73-80. 5. Janas A, Osica P, Stelmach R, Białkowska-Głowacka J: Urazowe uszkodzenia zębów stałych i mlecznych. J Health Sci 2014; 4: 11-17. 6. Chen Z, Si Y, Gon Y et al.: Traumatic dental injuries among 8- to 12-year-old schoolchildren in Pinggu District, Beijing, China, during 2012. Dent Traumatol 2014; 30: 385-390. 7. Martins VM, Sousa RV, Rocha ES et al.: Dental trauma among Brazilian schoolchildren: prevalence, treatment and associated factors. Eur Arch Paediatr Dent 2012; 13: 232-237. 8. Hasan AA, Qudeimat MA, Andersson L: Prevalence of traumatic dental injuries in preschool children in Kuwait – a screening study. Dent Traumatol 2010; 26: 346-350. 9. Kovacs M, Pacurar M, Petcu B, Bukhari C: Prevalence of traumatic dental injuries in children who attended two dental clinics in Targu Mures between 2003 and 2011. Oral Health Dent Manag 2012; 11: 116-124. 10. Soares TRC, Risso PA, Maia LC: Traumatic dental injury in permanent teeth of young patients attended at the federal University of Rio de Janeiro. Brazil Dental Traumatol 2014; 30: 312-316. 11. Milewska R, Łuczaj-Cepowicz E: Odległa ocena leczenia endodontycznego zębów stałych z niezakończonym rozwojem korzenia u dzieci po urazach mechanicznych. Nowa Stomatol 2003; 23: 1-8. 12. Emerich K, Adamowicz-Klepalska B, Donatt M: Struktura pourazowych uszkodzeń zębów mlecznych i stałych w dokumentacji klinicznej Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Gdańsku. Ann Acad Med Gedan 2006; 36: 43-51. 13. Bucher K, Neumann C, Hickel R, Kuhnisch J: Traumatic dental injuries at a German University Clinic 2004-2008. Dental Traumatology 2013; 29: 127-133. 14. Toprak ME, Tuna EB, Seyme F, Gencay K: Traumatic dental injuries in Turkish children, Istanbul. Dent Traumatol 2014; 30: 280-284. 15. Kramer PF, Zembruski C, Ferreira SH, Feldens CA: Traumatic dental injuries in Brazilian preschool children. Dent Traumatol 2003; 19: 299-303. 16. Beltrão EM, Cavalcanti AL, Albuquerque SS, Duarte RC: Prevalence of dental trauma children aged 1-3 years in Joao Pessoa (Brazil). Eur Arch Paediatr Dent 2007; 8: 141-143. 17. Jorge KO, Moysés SJ, Ferreira e Ferreira E et al.: Prevalence and factors associated to dental trauma in infants 1-3 years of age. Dent Traumatol 2009; 25: 185-189. 18. Avşar A, Topaloglu B: Traumatic tooth injuries to primary teeth of children aged 0-3 years. Dent Traumatol 2009; 25: 323-327. 19. Zhang Y, Zhu Y, Su W et al.: A retrospective study of pediatric traumatic dental injuries in Xi’an, China. Dent Traumatol 2014; 30: 211-215. 20. Ghahramani Y, Sahebi S, Nabavizadeh M, Zamirroshan N: Prevalence of dental trauma and its related factors in patients referring to Shiraz dental school during 2008 to 2012. J Isfahan Dent Sch 2014; 10: 67-74.
