Streszczenie
Endoskopia jest dziś uznaną metodą diagnostyki i leczenia stosowaną w niemal wszystkich specjalnościach lekarskich. Lekarze i wynalazcy przełomu XVIII i XIX wieku wprowadzili do praktyki pierwsze wzierniki – narzędzia używane do oglądania wnętrza ciała pacjenta. Kolejno oglądano: jamy nosowe i gardło, potem kanały słuchowe zewnętrzne, jamę macicy i pęcherz moczowy. Główną trudnością, jaką napotkali konstruktorzy wzierników, była konieczność stworzenia wygodnego i bezpiecznego dla pacjenta oświetlenia wnętrza ciała. Liderami pośród konstruktorów byli lekarze irlandzcy i amerykańscy. Pierwszy rektoskop został skonstruowany w 1895 roku, a w 1903 roku został wprowadzony do użycia przez swego twórcę – amerykańskiego ginekologa i położnika Howarda Atwooda Kelly’ego z John Hopkins Hospital. Artykuł prezentuje historię powstania pierwszego rektoskopu oraz zawiera fragmenty pracy opublikowanej przez Kelly’ego w czasopiśmie „Annals of Surgery” w 1895 roku na ten temat. Czytając publikację Kelly’ego, dochodzimy do wniosku, że współczesne rektoskopy nie zmieniły się istotnie przez 100 lat i nadal są użytecznym narzędziem medycznym.

Summary
Endoscopy is now recognized method of diagnosis and treatment used in almost all medical specialties. Physicians and inventors of the 18^th and 19^th century introduced into practice the first speculum – an instrument that was used to allow inspection inside the human body. First the nasal cavity and throat, then the external ear canal, uterine cavity and bladder were assesed. The main difficulty of the inventors was to develop a convenient and safe lighting. The Irish and American physicians were the leaders. The first rectoscope was constructed in 1895 and in 1903 it was introduced into practice by the American gynecologist and obstetrics Howard Atwood Kelly at John Hopkins Hospital. This article presents the history of the first rectoscope and presents excerpts from the Kelly’s observations published in 1895 in the ”Annals of Surgery”. Reading the Kelly’s publication today, we come to the conclusion that contemporaneous rectoscopes have not changed significantly for over 100 years and yet are still useful and necessary medical instruments.