*Anna Turska-Szybka1, Iwona Soika1, Małgorzata Kalita1, Dariusz Gozdowski2, Dorota Olczak-Kowalczyk1
Stan uzębienia uczniów szkół gimnazjalnych na podstawie Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań w 2015 roku w województwie mazowieckim. Część I. Choroba próchnicowa
Dentition in children attending secondary school based on 2015 Monitoring of Oral Health and its Determinants in Mazovia Province. Part I. Dental caries
1Department of Paediatric Dentistry, Medical University of Warsaw
Head of Department: Professor Dorota Olczak-Kowalczyk, MD, PhD
2Department of Experimental Design and Bioinformatics, Department of Agriculture and Biology, Warsaw University of Life Sciences
Head of Department: Professor Wiesław Mądry, PhD
Streszczenie
Wstęp. Wyniki dotychczasowych badań stanu zdrowia jamy ustnej wskazują na bardzo zły stan uzębienia w populacji młodzieży szkolnej w Polsce. W badaniach z roku 2008 wykazano, że w populacji 15-latków odsetek młodzieży z chorobą próchnicową był bliski 94%, a z 2011 roku, że zaledwie 8% badanych było wolnych od próchnicy. Z raportu NIK z 2013 roku wynika, że stan zdrowia jamy ustnej znacznie odbiega od standardów europejskich. Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań pozwala na określenie nasilenia próchnicy zębów, odsetka młodzieży z zębami usuniętymi z powodu próchnicy, wartości wskaźnika leczenia zachowawczego próchnicy i wielkości potrzeb leczniczych, a także odsetka objętych postępowaniem profilaktycznym.
Cel pracy. Ocena stanu uzębienia uczniów szkół gimnazjalnych w województwie mazowieckim na podstawie badań epidemiologicznych przeprowadzonych w 2015 roku.
Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 215 osób 15-letnich z województwa mazowieckiego. Badania kliniczne przeprowadzono zgodnie z wytycznymi WHO. Obliczono frekwencję i poziom próchnicy u młodzieży, wartości D3MFT oraz ich składowych, wskaźnik leczenia zachowawczego, istotny wskaźnik poziomu próchnicy SiC. Wyniki badań poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem testu t oraz testu chi-kwadrat.
Wyniki. Frekwencja próchnicy w badanej grupie młodzieży wyniosła 94,9%, zarówno u chłopców, jak i dziewcząt, oraz była wyższa w środowisku wiejskim (97%) w porównaniu do miejskiego (94,3%). Średnia wartość D3MFT wyniosła 6,07 ± 3,53, natomiast średnia wartość wskaźnika SiC 9,94 ± 2,29. Wskaźnik leczenia próchnicy w tej grupie wiekowej kształtował się na poziomie 0,51 ± 0,36. Brak potrzeb leczenia zachowawczego i chirurgicznego stwierdzono jedynie u 3,3%, natomiast profilaktyka próchnicy potrzebna była aż u 76,7%.
Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono:
1. Wysoką frekwencję próchnicy wśród 15-letniej młodzieży gimnazjalnej województwa mazowieckiego.
2. Wysoki poziom choroby próchnicowej wśród badanych.
3. Wskaźnik leczenia choroby próchnicowej wskazuje na połowę wyleczonych zębów.
4. Istnieje konieczność poprawy efektywności opieki stomatologicznej w województwie mazowieckim poprzez działania profilaktyczne, edukacyjne i lecznicze.
Summary
Introduction. Recent studies on oral health indicate very poor dental condition in the population of school children in Poland. A 2008 study showed that the proportion of patients with dental caries accounted for nearly 94% of 15-year olds. Another study (2011) demonstrated that only 8% of subjects were caries-free. According to 2013 NIK report, the oral health is far from the European standards. A study conducted in 2011 showed that nearly 92% of 15-year-old children had dental decay, whereas only 6% of the evaluated children were free of caries in 2008. The Monitoring of Oral Health and its Determinants allows to assess the severity of dental caries, the percentage of adolescents with teeth extracted due to dental caries, the index of conservative caries treatment and the size of treatment needs as well as the percentage of individuals receiving prophylaxis.
Aim. Dental assessment of children attending secondary schools in Mazovia Province based on epidemiological research conducted in 2015.
Material and methods. A total of 215 15-year-old children from Mazovia Province were included in the study. Clinical evaluation was performed in accordance with the WHO guidelines. The incidence and the level of dental caries, D3MFT and its components, the index of conservative treatment and the significant caries index (SiC index) were assessed in adolescents. The results were analysed statistically using the T-test and chi-square test.
Results. The incidence of tooth decay was 94.9% in the study population (in both boys and girls), and was higher in rural (97%) compared to urban areas (94.3%). The mean D3MFT was 6.07 ± 3.53, and the mean SiC was 9.94 ± 2.29. The index of caries treatment was 0.51 ± 0.36 in this age group. No need of conservative or surgical treatment was found in only 3.3% of subjects, while 76.7% of subjects required only caries prevention.
Conclusions. The following was concluded based on the conducted research:
1. The incidence of dental caries among 15-year-old adolescents attending secondary schools in Mazovia Province is high.
2. The level of dental caries in the subjects is high.
3. The treatment index indicates that 50% of teeth are repaired.
4. There is a need to improve the efficiency of dental care in Mazovia Province through preventive, educational and therapeutic approaches.
Wprowadzenie
Analiza dynamiki zapadalności na próchnicę wskazuje, że próchnica zębów jest wymieniana obok choroby niedokrwiennej serca, nowotworów, cukrzycy II typu czy alergii jako współczesna poważna choroba cywilizacyjna – silnie warunkowana z jednej strony stylem życia, z drugiej czynnikami systemowymi i środowiskowymi. Wyniki dotychczasowych badań stanu zdrowia jamy ustnej wskazują na bardzo zły stan uzębienia młodzieży szkolnej w Polsce. W badaniach przeprowadzonych w roku 2008 wykazano, że w populacji 15-latków odsetek młodzieży z chorobą próchnicową był bliski 94%, a w 2011 roku zaledwie 8% zbadanych było wolnych od próchnicy. Z raportu NIK z 2013 roku wynika, że stan zdrowia jamy ustnej znacznie odbiega od standardów europejskich (1, 2). Wysokie wartości wskaźników próchnicy zębów odnotowywane są m.in. w województwie mazowieckim.
Zgodnie z przyjętymi przez Światową Organizację Zdrowia zasadami monitorowania stanu zdrowia jamy ustnej, dorastająca młodzież jest badana w odstępie 3 lat z uwagi na zorientowanie się przede wszystkim na populację wieku rozwojowego. Systematycznie prowadzony od 1997 roku Ogólnopolski Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań pozwala na określenie nasilenia próchnicy zębów u młodzieży, odsetka młodzieży z zębami usuniętymi z powodu próchnicy, wartości wskaźnika leczenia zachowawczego próchnicy i wielkości potrzeb leczniczych, a także odsetka objętych postępowaniem profilaktycznym (w tym uszczelnianiem bruzd). Rezultaty prowadzonych badań umożliwiają odniesienie się do skuteczności obecnego systemu opieki stomatologicznej i wskazanie na intensyfikację działań profilaktyczno-leczniczych w celu poprawy stanu zdrowia i jakości życia w tej grupie pacjentów. Gromadzone dane przyczyniły się w znacznym stopniu do poprawy stanu zdrowia jamy ustnej w wielu krajach, w których były wykorzystywane m.in. do planowania opieki stomatologicznej i formułowania programów interwencyjnych.
Cel pracy
Ocena stanu uzębienia uczniów szkół gimnazjalnych na podstawie Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań w 2015 roku w województwie mazowieckim.
Materiał i metody
Badaniem objęto grupę młodzieży 15-letniej z województwa mazowieckiego, wybraną na podstawie losowania warstwowego.
Badania zostały przeprowadzone w ramach programu Ministerstwa Zdrowia „Ogólnopolski Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej w 2015 roku” w oparciu o kryteria klasyfikacji stanów klinicznych Światowej Organizacji Zdrowia, w ujednoliconych warunkach w oświetleniu sztucznym, z użyciem lusterka płaskiego i sondy periodontologicznej WHO-621 przez osoby uprzednio szkolone i poddane kalibracji (3). Obliczono frekwencję i poziom próchnicy u młodzieży, wartości D3MFT oraz ich składowych, odsetek osób ze składowymi D3MFT = 0, 1-3 i ≥ 4, istotny wskaźnik poziomu próchnic SiC (ang. Significant Caries Index) oznaczający 1/3 badanych z najwyższą liczbą zębów dotkniętych próchnicą, a także wskaźnik leczenia zachowawczego.
Wyniki przedstawiono jako średnie i odchylenia standardowe lub jako liczebności pacjentów i ich udziały procentowe. Analiza statystyczna została przeprowadzona z wykorzystaniem testu t do porównania średnich między dwiema grupami (płciami lub miejscami zamieszkania) oraz testu chi-kwadrat do porównania frakcji. Jako istotny statystycznie przyjęto poziom p < 0,05. Analizy wykonano w programie Statistica 12.
Badania prowadzono za zgodą Komisji Bioetycznej przy Warszawskim Uniwersytecie Medycznym Nr KB/217/2015 z dnia 3.11.2015 roku. Do badań włączono młodzież po otrzymaniu pisemnej zgody rodziców/opiekunów prawnych na badanie, wykluczając z badania osoby bez posiadanej zgody.
Wyniki
W badaniach wzięło udział 215 gimnazjalistów w wieku 15 lat, w tym 136 dziewcząt (63,3%) i 79 chłopców (36,7%). 140 (65,1%) osób pochodziło z miasta, a 75 (34,9%) ze wsi.
Frekwencja próchnicy wyniosła 94,9% zarówno u dziewcząt, jak i chłopców i była wyższa w środowisku wiejskim (97%) w porównaniu do miejskiego (94,3%). Nie zanotowano różnic statystycznie znamiennych pomiędzy wartościami wskaźnika próchnicy D3MFT w środowiskach zamieszkania. Średnia liczba zębów obecnych w jamie ustnej u badanych gimnazjalistów wyniosła 27,79 ± 0,65 i była zbliżona dla dziewcząt (27,76 ± 0,67) i chłopców (27,85 ± 0,62) oraz środowisk zamieszkania (miasto – 27,89 ± 0,48, wieś – 27,60 ± 0,87).
Średnie wartości D3MFT i składowych przedstawia tabela 1. Porównanie obu środowisk zamieszkania ujawniło wyższą średnią wartość D3MFT i jego składowych w grupie młodzieży wiejskiej, przy czym dla składowej D3T różnica okazała się statystycznie istotna. Żadna z różnic pomiędzy obu płciami nie była statystycznie istotna.
Tab. 1. Średnie wartości D3MFT i składowych D3MFT
| | Miasto | Wieś | Dziewczęta | Chłopcy | Łącznie |
| D3MFT | 5,81 ± 3,47 | 6,55 ± 3,63 | 6,12 ± 3,43 | 5,99 ± 3,73 | 6,07 ± 3,53 |
| p | 0,148 | 0,795 | |
| D3T | 2,87 ± 2,84 | 3,00 ± 2,92 | 2,79 ± 2,81 | 3,14 ± 2,95 | 2,92 ± 2,86 |
| MT | 0,03 ± 0,21 | 0,17 ± 0,55 | 0,09 ± 0,41 | 0,06 ± 0,29 | 0,08 ± 0,37 |
| FT | 2,91 ± 2,77 | 3,37 ± 3,3 | 3,24 ± 2,97 | 2,78 ± 2,96 | 3,07 ± 2,97 |
| p dla D3T | 0,754 | 0,385 | < 0,001* |
| p dla MT | 0,006* | 0,637 | 0,648 |
| p dla FT | 0,281 | 0,276 | 0,039* |
*istotne statystycznie (p < 0,05)
D3T – średnia liczba zębów stałych z ubytkami próchnicowymi; MT – średnia liczba usuniętych zębów stałych; FT– średnia liczba zębów stałych wypełnionych
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Hilt A, Rybarczyk-Townsend E, Wochna-Sobańska M: Dental status of junior high school students in łódzkie voivodeship. Przegl Epidemiol 2014; 68: 59-64. 2. Jodkowska E, Wierzbicka M, Rusyan E, Strużycka I: Polish public caries prophylaxis programme for children aged 5.7 and 15 years, implemented in the years 2011. Przegl Epidemiol 2013; 67: 681-685. 3. WHO: Oral Health Surveys. Basic methods 2013. 5th ed. WHO, Geneva 2013. 4. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2008 i 2009 roku; http://www.mz.gov.pl/__data/assets/pdf_file/.../wyniki_moni_2008_02009.pdf. 5. Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2010-2012. Minister Zdrowia. Program na lata 2010-2012; http://www.mz.gov.pl. 6. Raport NIK Wystąpienie – Najwyższa Izba Kontroli; https://www.nik.gov.pl/. 7. Łyszczarz J, Dyras M, Barszcz B: Stan uzębienia a zwyczaje żywieniowe wśród młodzieży w wieku 13-15 lat uczęszczającej do gimnazjum w Niepołomicach. Dent Med Probl 2004; 41(1): 73-78. 8. Chłapowska J, Liweń B, Pawlaczyk-Kamieńska T, Burchardt D: Choroba próchnicowa u młodzieży szkolnej Poznania objętej i nieobjętej nadzorowanym szczotkowaniem zębów preparatami fluorkowymi. Dent Med Probl 2009; 46(2): 197-201. 9. Sikorska-Jaroszyńska M, Mielnik-Błaszczak M, Janus M: Analiza stanu uzębienia młodzieży w wieku 12-18 lat zgłaszającej się do Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego AM w Lublinie w latach 2001-2003. Forum Stomatol 2005; 1: 21-28. 10. Hajto-Bryk J: Stan uzębienia dzieci przedszkolnych i młodzieży szkolnej województwa małopolskiego według stanu na rok 2008. Praca doktorska. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2012. 11. Mielnik-Błaszczak M, Krawczyk D, Stachurski P: Ocena stanu uzębienia u pacjentów w wieku 15 i 18 lat z regionu Polski południowo-wschodniej (województwo podkarpackie). Nowa Stom 2013; 1: 26-30. 12. Krawczyk D, Mielnik-Błaszczak M: Redukcja próchnicy zębów stałych u młodzieży 15-17-letniej w wyniku indywidualnej profilaktyki przeciwpróchnicowej. Dent Med Probl 2009; 46(2): 191-197. 13. Małkiewicz K, Kępa J: Występowanie próchnicy i wad zgryzu u młodzieży 15-letniej z województwa mazowieckiego. Dent Med Probl 2003; 40(2): 327-330. 14. Molęda-Ciszewska BM: Choroba próchnicowa a wybrane zachowania prozdrowotne u 15-letniej młodzieży gimnazjalnej w świetle badań epidemiologicznych. Rozprawa doktorska. Gdańsk 2014. 15. Ambarkova V, Farooq Shah A, Batra M et al.: Dental caries experience among 15 year old school children from Macedonia and India. Aperito J Oral Health Dent 2015; 1: 6. 16. Sukhabogi JR, Shekar CBR, Hameed IA et al.: Oral health status among 12- and 15-year-old children from government and private schools in Hyderabad, Andhra Pradesh, India. Ann Med Health Sci Res 2014; 4: 272-277. 17. Goel R, Vedi A, Veeresha KL et al.: Oral hygiene practices and dental caries prevalence among 12 & 15 years school children in Ambala, Haryana – A cross-sectional study. J Clin Exp Dent 2015; 7(3): e374-379. 18. Dusseldorp E, Kamphuis M, Schuller A: Impact of lifestyle factors on caries experience in three different age groups: 9, 15, and 21-year-olds. Community Dent Oral Epidemiol 2015; 43: 9-16. 19. Waltimo T, Menghini G, Weber C et al.: Caries experience in 7-, 12-, and 15-year-old schoolchildren in the canton of Basel-Landschaft, Switzerland, from 1992 to 2011. Community Dent Oral Epidemiol 2016 Jun; 44(3): 201-208. 20. Christensen LB, Petersen PE, Hede B: Oral health in children in Denmark under different public dental health care schemes. Community Dental Health 2010; 27: 904- 1001. 21. Almerich-Silla JM, Boronat-Ferrer T, Montiel-Company JM, Iranzo-Cortès JE: Caries prevalence in children from Valencia (Spain) using ICDAS II criteria, 2010. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2014 Nov; 19(6): e574-580. 22. Krisdapong S, Prasertsom P, Rattanarangsima K: School absence due to toothache associated with sociodemographic factors, dental caries status, and oral health-related quality of life in 12- and 15-year-old Thai children. J Publ Health Dent 2013; 73: 321-328. 23. Munjal V, Gupta A, Kaur P, Garewal R: Dental caries prevalence and treatment needs in 12- and 15-year-old school children of Ludhiana city. Indian J Oral Sci 2013; 4: 27-30. 24. Hamissi J, Ramezani GH, Ghodousi A: Prevalence of dental caries among high school attendees in Qazvin, Iran. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2008; 26 (suppl. 2): S53-S55. 25. Jordao LMR, Saraiva LM, Sheiham A, Freire MCM: Relationship between rates of attending religious services and oral health in Brazilian adolescents. Community Dent Oral Epidemiol 2014; 42: 420-427. 26. Gorbatova ??, Gorbatova LN, Grjibovski AM: Dental caries experience among 15-year-old adolescents in north-west Russia. Int J Circumpolar Health 2011; 70: 232-235. 27. Louklinski R, Sowa J, Jodkowska E: Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci i młodzieży w wieku 6, 15 i 18 lat w województwie mazowieckim. Magazyn Stomatol 2010; 6: 93-100. 28. Agustsdottir H, Gudmundsdottir H, Eggertsson H et al.: Caries prevalence of permanent teeth a national survey of children in Iceland using ICDAS. Community Dent Oral Epidemiol 2010; 38(4): 299-309. 29. Ambarkova V, Spasova V, Gothe RM: Experience and prevalence of dental caries among 15-year old adolescents in the eastern region of the Republic of Macedonia. J Dent App 2014; 1(4): 68-74. 30. Myśliwiec L, Buczkowska-Radlińska J, Tarhoni M, Szumigalska-Kozak J: Lecznicze potrzeby stomatologiczne u dzieci i młodzieży z województwa zachodniopomorskiego. Zdr Publ 2004; 114(2): 189-192.
