Streszczenie
Otyłość nazywana „tsunami XXI wieku” prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych i chorób, będąc przyczyną zwiększonej zachorowalności i umieralności. Z drugiej strony, choroby narządu ruchu są obecnie główną przyczyną niepełnosprawności i drugą co do częstości przyczyną wizyt u lekarza. Z wielu badań epidemiologicznych jasno wynika, że nadmierna masa ciała wpływa niekorzystnie na przebieg niemal wszystkich chorób układu mięśniowo-kostnego, od choroby zwyrodnieniowej stawów, poprzez choroby metaboliczne (m.in. osteoporoza, dna moczanowa), tzw. choroby układowe tkanki łącznej (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy), aż po choroby rzadkie (np. idiopatyczna hiperostoza) czy rzadko rozpoznawane (np. fibromialgia). Choć najczęściej zależność między wzrostem masy ciała a przebiegiem chorób układu ruchu potwierdzona jest badaniami obserwacyjnymi i populacyjnymi, a mechanizmy destrukcyjnego działania otyłości na układ mięśniowo-kostny pozostają wciąż niewyjaśnione, to uznaje się, że mają one charakter złożony i obejmują wpływ czynników biomechanicznych, dietetycznych, genetycznych, zapalnych i metabolicznych. W wielu przypadkach wydaje się mieć znaczenie nie tylko sam wzrost masy ciała, ale także jego charakter: czy dotyczy on masy tłuszczu, czy beztłuszczowej masy ciała, w tym mięśni szkieletowych. Dużą rolę w etiopatogenezie zmian w układzie mięśniowo-kostnym pod wpływem otyłości zdają się odgrywać produkty zmienionej tkanki tłuszczowej – adipokiny i cytokiny prozapalne.
Ogromne rozpowszechnienie zarówno otyłości, jak i chorób układu ruchu wymaga poznania przez lekarzy ich wzajemnych relacji.

Summary
Obesity called “tsunami of the 21^st century” leads to the development of many metabolic disorders and diseases and is a cause of increased morbidity and mortality. On the other hand, diseases of the musculoskeletal system are now the main cause of disability and the second cause of doctor visits.
With many epidemiological studies, it is clear that excessive body weight adversely affects the course of almost all diseases of the musculoskeletal system, such as osteoarthritis, metabolic diseases, e.g. osteoporosis or gout, connective tissue diseases – rheumatoid arthritis, systemic lupus erythematosus, rare diseases like idiopathic hyperostosis, or rarely diagnosed as fibromyalgia. Although in many cases the relationship between the increasing weight and the course of the musculoskeletal system diseases is confirmed only on the basis of observational and epidemiological studies, and the mechanisms of the destructive impact of obesity on musculoscelestal system remain unexplained it is considered that they are complex, and include the biomechanical, diet, genetic, inflammatory and metabolic factors. In many cases not only the increase in body weight seems to have a meaning but also its nature: whether it relates to fat mass, or lean body mass, including skeletal muscles. A large role in etiopathogenesis of the musculoskeletal system changes under the influence of obesity seem to play adipokines and proinflammatory cytokines – products of changed fat tissue.
A huge spread of both obesity and diseases of the musculoskeletal system requires knowledge by doctors of their mutual relations.