Streszczenie
Wstęp. Zastosowanie innowacyjnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, zwiększenie liczby prowadzonych badań klinicznych oraz objęcie refundacją innowacyjnych molekuł, przyczyniło się do szybkiego rozwoju okulistyki w Polsce. Czy jednak dostęp do leczenia okulistycznego w Polsce jest wystarczający, zoptymalizowany i zrównoważony pod kątem dostępności?
Cel. W niniejszym opracowaniu autorzy przedstawiają zaktualizowany stan finansowania świadczeń okulistycznych w Polsce, zarówno w opiece ambulatoryjnej, jak i szpitalnej w latach 2013-2015.
Materiał i metody. W artykule wykorzystano informacje publikowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, Naczelną Izbę Lekarską oraz Główny Urząd Statystyczny. Dane te zostały odpowiednio zagregowane i poddane analizie wraz z wnioskowaniem.
Wyniki. Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej z roku 2015 zawód okulisty wykonuje 4.498 lekarzy, z czego 80% to kobiety. Niemal 25% lekarzy okulistów ukończyło 60 r.ż. Większość lekarzy okulistów pracuje w jednostkach publicznego sektora ochrony zdrowia. W stosunku do roku 2013 średnia wartość kontraktów na 1 poradnię okulistyczną w roku 2015 wzrosła o 7,9%. Jednak należy uwzględnić mniejszą o 146 liczbę poradni okulistycznych realizujących umowy z NFZ (spadek o -7,9%). Zestawiając dane zmiany średniej wartości kontraktu na 1 poradnię okulistyczną ze zmianą ilości poradni, możemy wywnioskować, iż co do zasady nie odnotowano poprawy finansowania ambulatoryjnego leczenia okulistycznego w Polsce. Lecznictwo szpitalne każdego roku generuje niemal dwukrotnie wyższe nakłady środków w stosunku do lecznictwa otwartego. Podobnie jak w lecznictwie ambulatoryjnym, ilość podmiotów kontraktujących leczenie okulistyczne w lecznictwie zamkniętym uległa zmniejszeniu. Porównując rok 2015 do 2013, wartości umów we wszystkich zakresach szpitalnych leczenia okulistycznego wzrosły o 7,8 miliona złotych, jednakże nie skompensowały zmniejszenia wyceny szpitalnych procedur okulistycznych na rok 2013, kiedy to wartości kontraktów szpitalnych spadły aż o 13,7 miliona złotych w stosunku do roku 2012.
Wnioski. Mapa dostępu do leczenia w zakresie okulistyki ambulatoryjnej i szpitalnej wskazuje na istotne braki w dostępności do leczenia okulistycznego w Polsce. Symboliczny wzrost finansowania opieki okulistycznej w latach 2013-2015 przy jej istotnym niedofinansowaniu, zmniejszaniu się liczby placówek kontraktujących oraz pogłębianie się zróżnicowania w finansowaniu pomiędzy województwami jest dowodem na brak właściwej polityki państwowej w tym zakresie. Konsekwencją jest przenoszenie kosztów płatnika na pacjenta, który zostaje zmuszony do opłacania zabiegów okulistycznych, które są standardem postępowania w Europie Zachodniej.

Summary
Introduction. The use of innovative diagnostic and therapeutic methods, increasing number of clinical studies and introduction of reimbursement of innovative molecules have contributed to the rapid development of ophthalmology in Poland. But if the access to the ophthalmic treatment in Poland is sufficient, optimized and balanced in terms of accessibility? One of major problems affecting the access to eye care is uneven distribution of ophthalmologists in Poland. Most physicians prefer to work in large urban centers, where there are universities and highly specialized medical centers. But the preference of ophthalmologists regarding a place of employment is one of the elements influencing ophthalmic care services in Poland.
Aim. In this paper, the authors present an updated report of ophthalmic treatment financing in Poland, both in outpatient care clinics and hospitals, in years 2013-2015.
Material and methods. The article uses information published by the National Health Fund, the Supreme Medical Council and the Central Statistical Office in Poland. These data have been aggregated and analyzed along with the inferences.
Results. According to the Supreme Medical Council, in year 2015 there were 4.498 ophthalmologist in Poland, of which 80% are women. Almost 25% of ophthalmologists are aged 60+. Most of ophthalmologists are employed in a public health sector. Comparing to year 2013, the average value of contracts for 1 ophthalmological clinic in 2015 increased by 7.9%. However it must be taken into account lower by 149 units number ophthalmic clinics having contracts with NHF (decrease by -7,9%). Comparing the annual changes in the average value of the contract for 1 ophthalmological clinic with the number of clinics we can conclude that in principle there was no improvement in financing outpatient ophthalmic treatment in Poland Hospital treatment each year generates almost twice as high as spending funds in relation to outpatient clinics care. Just as in outpatient clinics, the number of hospital entities contracting ophthalmological treatment has decreased. Comparing 2015 to 2013, the value of contracts in all areas of the hospital treatment within the ophthalmic area has increased by 7.8 million, but it does not offset the reduction of the value of hospital contracts in ophthalmology in 2013, when budged dropped by 13.7 million of polish zloty comparing to the year 2012.
Conclusions. The map of ophthalmic treatment in Poland, both in outpatient clinics and hospitals, highlights significant deficiency in the availability of the ophthalmic treatment. Symbolic increase of eye care financing in years 2013-2015 with its structural underinvestment, reduction the number of units contracting the treatment and deepening differentiation in financing between provinces is an evidence of the lack of strategic governmental approach in this area. The consequence is the transfer of costs of treatment from the payer to a patient, who is forced to pay for ophthalmic procedures that are standard of public healthcare in Western Europe.