Gram-ujemne, bezotoczkowe, względnie beztlenowe pałeczki Salmonella stanowią istotny drobnoustrój chorobotwórczy dla ludzi i zwierząt, chociaż w Polsce liczba zakażeń przewodu pokarmowego o wymienionej etiologii wykazuje tendencję spadkową (1). Duże zróżnicowanie tych bakterii, z podziałem na gatunki, podgatunki i typy serologiczne, uwzględnia typowanie na podstawie antygenów O i H (2, 3). Najczęściej do zakażenia człowieka dochodzi przez spożycie zanieczyszczonej wody lub żywności, doprowadzając w efekcie do ostrego nieżytu żołądka i jelit. Do zakażenia może również dojść mniej typową drogą, np. poprzez ekspozycję na skażone narzędzia medyczne. Salmonella serotyp Typhi jest izolowany wyłącznie od człowieka, natomiast głównym rezerwuarem serotypów niedurowych są drób i trzoda, a także zwierzęta domowe i gady (4). Wśród 2500 określonych serowarów Salmonella, chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt jest ok. 50 (5). Przenoszenie zakażenia w skupiskach ludzi występuje stosunkowo często. Dochodzi do niego za pośrednictwem zanieczyszczonych rąk, ubrań, przedmiotów. Przebieg choroby zależy od liczby drobnoustrojów, ich zjadliwości oraz stanu odporności gospodarza. Po spożyciu, bakterie giną zwykle w kwaśnej treści żołądkowej, ale brak lub niedostateczna ilość kwasu solnego w żołądku, leki zobojętniające lub szybkie opróżnianie żołądka (np. przy przewadze pokarmów płynnych) umożliwiają przejście bakterii do jelita cienkiego. Fizjologiczna flora bakteryjna jelit powinna hamować namnażanie pałeczek, ale wiele czynników (np. podanie antybiotyku) może hamować ten mechanizm obronny (2). Namnażanie drobnoustroju w jelicie cienkim może spowodować wydalanie bakterii ze stolcem bez objawów chorobowych, objawowe zapalenie jelit lub bakteriemię. Ta ostatnia najczęściej przebiega łagodnie, nie powodując powstawania przerzutowych ognisk zakażenia. Uogólnione zakażenia występują u noworodków i najmłodszych niemowląt, u osób z zaburzeniami odporności komórkowej, zaburzeniami układu siateczkowo-śródbłonkowego, u chorych na nowotwory, leczonych przewlekle kortykosteroidami, nosicieli HIV oraz u chorych niedożywionych lub wyniszczonych (2). Rzadkie postaci zakażenia to: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zespoły opłucnowo-płucne (chorzy z zaburzeniami odporności), zapalenia wsierdzia i osierdzia (chorzy z uszkodzeniami mięśnia sercowego spowodowanymi przez inny proces chorobowy), ropnie narządowe (pourazowe), zapalenia kości, stawów i szpiku kostnego (przy współistnieniu chorób nowotworowych lub układowych). Do rzadko występujących postaci należą również ropnie tkanek miękkich, których główną przyczyną są urazy skóry i tkanki podskórnej (2).

Przedstawiamy opis przebiegu choroby u 6-letniej dziewczynki leczonej z powodu ropnia o etiologii salmonellowej, umiejscowionego w tkance podskórnej okolicy guza piętowego.