Streszczenie
Wstęp. Jałowiec był używany w starożytności w medycynie ludowej do leczenia zakażeń, jako przyprawa do mięsa i do przygotowywania dżinu oraz rakii. Jałowiec (Juniperus communis L.) należy do rodziny Cupressaceae. Jest wiecznie zielonym drzewem lub krzewem i osiąga 2-10 m wysokości. Jego owoce wytwarzają olejek eteryczny, który zawiera α-pinen, kamfen, limonen, kadynen, terpinen-4-ol, myrcen, β-pinen, sabinen, flawonoidy, żywicę, kwasy organiczne i garbniki. Stosowany jest do leczenia różnych chorób. Wykazuje też działanie przeciwdrobnoustrojowe.
Cel. Celem badań była ocena wrażliwości na olejek jałowcowy bakterii beztlenowych jamy ustnej.
Materiały i metody. Zbadano ogółem 56 szczepów bakterii beztlenowych izolowanych od pacjentów, w tym Gram-ujemne pałeczki (31 szczepów), Gram-dodatnie ziarniaki (13) i Gram-dodatnie pałeczki (12) oraz 8 szczepów wzorcowych. Doświadczenie przeprowadzono techniką seryjnych rozcieńczeń w agarze Brucella z dodatkiem 5% krwi baraniej, menadionu i heminy. Zawiesinę zawierającą 10⁶ drobnoustrojów na kroplę przenoszono aparatem Steersa na powierzchnię agaru zawierającego olejek jałowcowy lub bez niego (kontrola wzrostu szczepów). Użyte stężenia wynosiły; 2,0, 5,0, 7,5, 10,0, 15,0 i 20,0 mg/ml. Podłoża inkubowano w warunkach beztlenowych w anaerostatach wypełnionych mieszaniną gazów; 10% C0₂, 10% H₂ i 80% N₂, zawierających katalizator palladowy oraz wskaźnik beztlenowości, w temp. 37°C przez 48 godzin. Za MIC przyjęto takie najmniejsze rozcieńczenie olejku, które całkowicie hamowało wzrost badanych bakterii beztlenowych.
Wyniki i omówienie. Wyniki badań wskazują, że Gram-ujemne pałeczki z rodzaju Prevotella, Porphyromonas były najbardziej wrażliwe na olejek jałowcowy. Wartości MIC’s dla tych szczepów wynosiły 5,0-10,0 mg/ml. Mniej wrażliwe były pałeczki z rodzaju Bacteroides, Parabacteroides i Tannerella (MIC > 20,0 mg/ml). Spośród Gram-dodatnich ziarniaków największą wrażliwością na olejek charakteryzował się gatunek Finegoldia magna. Olejek hamował wzrost połowy tych szczepów w stężeniach < 2,5 mg/ml. Badane Gram-dodatnie pałeczki okazały się bardziej oporne (MIC od 5,0 do > 20,0 mg/ml). Spośród nich najbardziej wrażliwe były szczepy Actinomyces viscosus (MIC 5,0-7,5 mg/ml). Natomiast największą oporność wykazały pałeczki Actinomyces odontolyticus i Propionibacterium granulosum (MIC > 20,0 mg/ml).
Wnioski. Spośród Gram-ujemnych bakterii najmniej wrażliwe na olejek jałowcowy były pałeczki z rodzaju Bacteroides, Parabacteroides i Tannerella. Olejek wykazał największą aktywność wobec szczepów Prevotella i Porphyromonas. Gram-dodatnie ziarniaki okazały się bardziej wrażliwe niż Gram-dodatnie pałeczki. Gram-dodatnie beztlenowce były bardziej wrażliwe na olejek jałowcowy w porównaniu z Gram-ujemnymi pałeczkami.

Summary
Introduction. Juniper berries have been used in ancient in folk medicine for treatment infections, as a spice for meat, and preparation of gin and raki. Juniper (Juniperus communis L.) belongs to the Cupressaceae family. It is an evergreen tree or shrub and achieve from 2 to 10 m high. Its berries produced essential oil, which contain α-pinene, camphene, limonene, cadinene, terpinen-4-ol, myrcene, β-pinene, sabinene, flavonoids, resins, organic acids, and tannins. The oil is used for treatment various diseases. It demonstrate antimicrobial properties.
Aim. The aim of the study was to investigate the susceptibility of anaerobic bacteria of oral cavity to juniper oil.
Material and methods. The 56 of anaerobic bacteria isolated from patients, in it Gram-negative rods (31 strains), Gram-positive cocci (13) Gram-positive rods (12) and 8 reference strains were tested. Investigation was carried out using the plate dilution technique in Brucella agar supplemented with 5% defibrynated sheep blood, menadione and hemin. Inoculum containing 10⁶ CFU per spot was seeded with Steers replicator upon the agar with oil or without the oil (strains growth control). Concentration of dated oil were: 2,0, 5,0, 7,5, 10,0, 15,0 and 20,0 mg/ml. The plate was incubated in anaerobic condition in anaerobic jar in 37°C for 48 hrs. The MIC was interpreted as the lowest concentration of juniper oil inhibiting the growth of tested bacteria.
Results and discussion. The results of the experiments indicated, that rods from Gram-negative anaerobes, the strains belonging to the genera of Prevotella and Porphyromonas, were the most susceptible to essential oil. The MIC’s for the strains be within from 5,0 to 10,0 mg/ml. The lowest sensitive were the rods from genera Bacteroides, Parabacteroides and Tannerella (MIC > 20,0 mg/ml).
From among Gram-positive cocci the most sensitive to oil were the strains from genus Finegoldia magna. The oil was active towards half of the strains in concentration < 2,5 mg/ml. The tested Gram-positive rods were the less sensitive (MIC 5,0-> 20,0 mg/ml). From this group, the strains Actinomyces viscosus demonstrated the sensitivity on 5,0 to 7,5 mg/ml. The most resistance were the rods Actinomyces odontolyticus and Propionibacterium granulosum (MIC > 20,0 mg/ml).
Conclusions. The lowest susceptible to juniper oil from Gram-negative bacteria were genus of Bacteroides, Parabacteroides and Tannerella. The oil was the most active against strains of Prevotella and Porphyromonas. The cocci were the more susceptible than Gram-positive rods. The Gram-positive anaerobes showed high susceptibility to juniperus oil than Gram-negative rods.