Streszczenie
Wstęp. Majeranek ogrodowy (Origanum majorana L.), z rodziny Lamiaceae, powszechnie stosowany w medycynie ludowej, jest roślina zielną. Zawiera od 1 do 3,5% olejku eterycznego. Skład olejku zależy od regionu geograficznego, z którego pochodzi roślina, i obejmuje terpinen-4-ol, α-terpineol, terpinen, γ-terpinen, cis-hydrosabinen, p-cymen, kwasy triterpenowe, kwasy fenolowe, flawonoidy glikozydowe, taniny, diterpeny i triterpeny. Olejek stosowany jest w leczeniu chorób płuc, śledziony, nerek, wątroby, przewodu pokarmowego i bóli głowy. Ma też właściwości przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, przeciwwymiotne i przeciwdrobnoustrojowe.
Cel. Celem badań było oznaczenie wrażliwości bakterii beztlenowych izolowanych z jamy ustnej na olejek majerankowy.
Materiał i metody. Badania obejmowały ogółem 57 bakterii beztlenowych należących do rodzaju Porphyromonas (4 szczepy), Prevotella (9), Bacteroides (11), Parabacteroides (1), Tannerella (2), Fusobacterium (7), 11 szczepów Gram-dodatnich ziarniaków, 12 szczepów Gram-dodatnich pałeczek oraz 6 szczepów wzorcowych. Do badań został użyty olejek majerankowy (Semifarm, Elbląg).Wrażliwość bakterii oznaczono metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze Brucella z dodatkiem 5% odwłóknionej krwi baraniej, menadionu i heminy. Zawiesinę zawierającą 10⁶ CFU na kroplę nanoszono aparatem Steersa na powierzchnię agaru zawierającego olejek majerankowy lub bez jego dodatku. Do badań użyto stężeń: 0,06, 0,12, 0,25, 0,5, 1,0 i 2,0 mg/ml. Hodowlę posiewów prowadzono w warunkach beztlenowych w anaerostatach, zawierających 10% C0₂ , 10% H₂ i 80% N₂ , katalizator palladowy i wskaźnik beztlenowości, w temp. 37°C przez 48 godzin. Za najmniejsze stężenie hamujące (MIC) przyjęto takie rozcieńczenie olejku, które prowadziło do całkowitego zahamowania wzrostu szczepów beztlenowców.
Wyniki i omówienie. Wyniki badań wskazują, że najbardziej wrażliwe na olejek eteryczny były szczepy z gatunku Bacteroides uniformis, Tannerella forsythia i Bacteroides vulgatus (MIC <0,06-0,5 mg/ml). Jednak 89% szczepów z rodzaju Prevotella było wrażliwych na 2,0 mg/ml olejku lub więcej. Badany olejek wykazał niższą aktywność wobec szczepów z rodzaju Fusobacterium. MIC tych szczepów było w zakresie 1,0-> 2,0 mg/ml. Najniższą wrażliwością charakteryzowały się pałeczki z gatunku Prevotella bivia, Prevotella buccalis, Prevotella loescheii, Bacteroides fragilis, Parabacteroides distasonis i Fusobacterium nucleatum (MIC > 2,0 mg/ml). Olejek był wysoce aktywny wobec Gram-dodatnich ziarniaków. MIC 50% szczepów wynosiło < 0,06-0,25 mg/ml. Jednak Gram-dodatnie pałeczki okazały się mniej wrażliwe. Wzrost tych szczepów był hamowany przez stężenia w zakresie 1,0-> 2,0 mg/ml (z wyjątkiem Actinomyces viscosus – MIC 0,25-1,0 mg/ml).
Badania wykazały, że Gram-dodatnie bakterie są bardziej wrażliwe na olejek majerankowy niż Gram-ujemne pałeczki.
Wnioski. Spośród Gram-ujemnych bakterii najbardziej wrażliwe na olejek majerankowy okazały się pałeczki Bacteroides uniformis, Tannerella forsythia i Bacteroides vulgatus. Olejek był bardzo aktywny wobec Gram-dodatnich ziarniaków i pałeczek. Gram-ujemne beztlenowce okazały się mniej wrażliwe na olejek majerankowy niż Gram-dodatnie bakterie.

Summary
Introduction. Sweet majoram (Origanum majorana L.), green plant from family Lamiaceae is common used in traditional medicine. Herba majoranae containing from 1 to 3.5% essential oil. The main components of the oil depend on the geographic origin of the plant and include: terpinen-4-ol, α-terpineol, terpinene, γ-terpinene, cis-sabinene hydrate, p-cymene, triterpenic acid, phenolic acid, flavonoids glycosides, tanins, diterpenoids and triterpenoids. The oil is used for treatment of lung diseases, spleen, kidneys, hepatitis, alimentary tract and headaches. It has antiemetic, anticancer, antioxidant and antimicrobial properties.
Aim. The aim of the study was to determine the susceptibility of anaerobic bacteria isolated from oral cavity to majoram oil.
Material and methods. A total of 57 anaerobic bacteria belonging to the genus of Porphyromonas (4 strains), Prevotella (9), Bacteroides (11), Parabacteroides (1), Tannerella (2), Fusobacterium (7), 11 strains of Gram-positive cocci, 12 strains of Gram-positive rods and 6 reference strains were tested. Investigation was carried out using the plate dilution technique in Brucella agar supplemented with 5% defibrynated sheep blood, menadione and hemine. Inoculum containing 10⁶ CFU per spot was seeded with Steers replicator upon the agar with various oil concentrations as well as upon that no majoram oil (Semifarm, Elbląg). The concentrations oil were: 0.06, 0.12, 0.25, 0.5, 1.0 and 2.0 mg/ml. The plate were incubated in anaerobic conditions, in anaerobic jars for 48 hours in 37°C. Minimum inhibitory concentration (MIC) was interpreted as the lowest concentrations oil inhibiting the growth of strains of anaerobes.
Results and discussion. The results of investigations indicated that the from Gram-negative bacteria belonging to the genus of Bacteroides uniformis, Tannerella forsythia and Bacteroides vulgatus were the most susceptible to the essential oil (MIC <0.06-0.5 mg/ml). But the 89% strains from genus of Prevotella was sensitive to 2.0 mg/ml and more. Tested oil was less active against the strains from genera of Fusobacterium. MIC of the strains were in ranges 1.0-> 2.0 mg/ml. The rods from the genera Prevotella bivia, Prevotella buccalis, Prevotella loescheii, Bacteroides fragilis, Parabacteroides distasonis and Fusobacterium nucleatum were the lowest sensitive (MIC > 2.0 mg/ml). The oil was very active vs. Gram-positive cocci. MIC for 50% this strains was in ranges < 0.06-0.25 mg/ml. But the Gram-positive rods were less sensitive. The growth of the strains were inhibited by concentrations in ranges 1.0-> 2.0 mg/ml (without Actinomyces viscosus – MIC 1.0 mg/ml). It appears that Gram-positive anaerobic bacteria were more susceptible to majoram oil than Gram-negative rods.
Conclusions. The most susceptible to majoram oil from Gram-negative bacteria were rods of Bacteroides uniformis, Tannerella forsythia and Bacteroides vulgatus. The oil was very active against Gram-positive cocci and rods. The Gram-negative anaerobes were less susceptible to majoram oil than Gram-positive anaerobes.