Choroby przenoszone drogą płciową, określane angielskim skrótowcem STD (ang. sexually transmitted diseases), należą do chorób zakaźnych, na które częstość zachorowań w ostatnich latach stale wzrasta. Skutki zakażeń chorobami przenoszonymi drogą płciową stanowią istotny problem nie tylko dla medycyny rodzinnej czy seksuologii, ale są globalnym problemem społecznym (1-5). Obecnie zidentyfikowano ponad 40 drobnoustrojów, które mogą być przenoszone poprzez kontakty seksualne. Niejednokrotnie brak prawidłowego rozpoznania, bezobjawowy przebieg i brak świadomości choroby prowadzą do wieloletnich poważnych konsekwencji zdrowotnych dla osób zakażonych. Rozwinięcie się objawów choroby przenoszonej drogą płciową może prowadzić ponadto do zaburzeń w relacjach partnerskich czy rodzinnych i rzutować na dalsze życie nie tylko pacjentów, ale całych grup społecznych. Biorąc pod uwagę, że problem ten dotyczy głównie populacji ludzi młodych, często jeszcze w okresie adolescencji, u których dopiero kształtują się zachowania społeczne, rozwija się świadomość prozdrowotna, należy dążyć do możliwie najwcześniejszego uświadamiania ryzyka związanego z nieodpowiedzialnymi zachowaniami seksualnymi w kontekście rozwoju chorób i edukacji w zakresie ich zapobiegania (6-10). Zarówno trudności w leczeniu, jak i poważne długoterminowe konsekwencje tych zakażeń skłaniają nas do podkreślenia wagi zapobiegania zakażeniom poprzez różnego rodzaju działania profilaktyczne, z których najistotniejszym i powszechnym powinna być edukacja prozdrowotna, uwzględniająca właściwie pojętą edukację seksualną. Ze względu na barierę psychologiczną, finansową, różnego typu obawy czy po prostu technicznie brak takiej możliwości, osoby zakażone nie zwracają się z zapytaniem czy problemem do specjalistów. Nie sposób przecenić roli lekarzy rodzinnych, czyli lekarzy pierwszego kontaktu, w przekazywaniu rzetelnych informacji na tematy związane z profilaktyką, diagnostyką i leczeniem STD. Wśród osób młodych coraz częściej źródłem informacji jest internet. Nie zawsze jednak internauci korzystają z fachowych portali czy publikacji naukowych poświęconych tym zagadnieniom. Informacje czerpane z różnych forów internetowych są niepełne i niewystarczające dla podjęcia właściwych działań, a nierzadko błędne.

Choroby przenoszone drogą płciową są najczęstszymi chorobami zakaźnymi (1, 3, 6, 8, 10). Ich spektrum jest bardzo szerokie. Istnieje ponad 40 drobnoustrojów, dla których droga kontaktów seksualnych jest jedną z dróg zakażenia. Patogeny, które mogą być przenoszone poprzez kontakt seksualny, to zarówno bakterie, jak i wirusy, pierwotniaki, grzyby, pasożyty czy robaki.

Wśród STD wymienić należy znane od wieków choroby bakteryjne, takie jak kiła i rzeżączka, często określane mianem „klasycznych” chorób wenerycznych. Według WHO wysoka i stale wzrastająca zapadalność na te choroby dotyczy głównie krajów biednych i rozwijających się Azji Południowo-Wschodniej, Afryki, Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Rocznie na świecie odnotowuje się 12 mln nowych zachorowań na kiłę, 62 mln zachorowań na rzeżączkę. Obok tych „klasycznych” zakażeń pojawiły się nowe tzw. nierzeżączkowe zapalenia cewki moczowej (NGU) wywoływane przez chlamydie, ureoplazmy, mykoplazmy czy inne bakterie. Rocznie odnotowuje się również 89 mln nowych zachorowań na chlamydiozę. W tych obszarach często rozwijają się również zakażenia pierwotniakowe – zapadalność na rzęsistkowicę to 170 mln zachorowań rocznie. W krajach wysoko rozwiniętych, w tym w Polsce, wśród nowych zakażeń STD zmniejsza się udział zachorowań na kiłę i rzeżączkę, natomiast wzrasta częstość zachorowań na chlamydiozę i choroby wirusowe, w tym zakażenia HSV (ang. herpes simplex virus, wirus opryszczki), HPV (ang. human papilloma virus, wirus brodawczaka ludzkiego), wywołujący kłykciny kończyste okolicy narządów płciowych i odbytu, jak również zakażenia wirusem WZW typu A, B i C. Drogą kontaktów seksualnych przenoszony jest wirus HIV (ang. human immunodeficiency virus, ludzki wirus niedoboru odporności) wywołujący AIDS.

Do częstych infekcji narządów płciowych, które mogą być przenoszone między partnerami, należy drożdżyca – zakażenie grzybicze szczepami z rodzaju Candida.

Drogą płciową przenoszone są pasożyty, takie jak wesz łonowa czy świerzbowiec ludzki oraz robaki – owsiki.

Istotna jest świadomość czynników ryzyka wystąpienia zakażeń przenoszonych drogą płciową – przekazywanie tej wiedzy zwłaszcza młodym pacjentom jest jednym z ważnych zadań specjalisty lekarza rodzinnego.