Marta Rechenek-Białkowska1, *Grażyna Jarząbek-Bielecka1, Katarzyna Plagens-Rotman2, Dorota Lorkiewicz-Muszyńska3, Marzena Łabęcka3, Agnieszka Przystańska4, Anna Obrębowska5, Mariola Pawlaczyk6, Ewa Jakubek7, Małgorzata Mizgier8, Witold Kędzia1, Magdalena Pisarska-Krawczyk9, Michał Pawlaczyk1, Justyna Opydo-Szymaczek10, Małgorzata Wójcik2, Piotr Merks11, Dawid Luwański1, Maciej Wilczak12
Przemoc seksualna wobec dzieci z uwzględnieniem zagadnienia STD i opieki nad ofiarami także w wieku dojrzałym
Sexual violence against children, including the issue of STD and caring for their victims, also in mature age
1Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii, Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
2Zakład Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Filia w Gorzowie Wielkopolskim
3Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
4Zakład Anatomii Prawidłowej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
5Klinika Ginekologii Operacyjnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
6Katedra i Zakład Kosmetologii Praktycznej i Profilaktyki Chorób Skóry, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
7Zakład Organizacji i Zarządzania w Opiece Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
8Zakład Dietetyki, Katedra Nauk Biomedycznych i Nauk o Zdrowiu, Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim, Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu
9Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
10Klinika Stomatologii Dziecięcej, Wydział Lekarski II, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
11Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
12Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Summary
STD-related inflammation may be a symptom of sexual violence against children – it is necessary in suspected cases to implement diagnostics including psychological care. It is important to protect children from violence and to raise awareness of the symptoms of abuse. It is important to be aware of the symptoms that may indicate sexual abuse of a child. If they occur in the form of physical injuries, STDs are likely to be diagnosed only by medical services. The cooperation of gynecologists with dermatologists, forensics, paediatricians, as well as psychologists and nutritionists is important here – therefore, holistic (interdisciplinary) cooperation for children. The problem of violence against a child is also part of the philosophical issue of human pain and suffering in general. It is worth emphasizing that the effects of sexual violence in childhood are still observed in adulthood.
Child sexual abuse – wykorzystywanie seksualne dziecka – stanowi nowy termin dla problemu istniejącego od tysięcy lat. Według WHO „child sexual abuse” polega na zaangażowaniu dziecka w aktywność seksualną, której w pełni nie rozumie i na którą nie jest gotowe ani nie jest w stanie wyrazić na nią świadomej zgody. Aktywność ta jest niezgodna z przyjętym prawem i powszechną akceptacją społeczeństwa. Do takiego rodzaju aktywności zalicza się tę pomiędzy dzieckiem a dorosłym lub innym, starszym dzieckiem. Aktywność taka zostaje podjęta w celu zaspokojenia potrzeb inicjatora. Formy takowej aktywności, wymieniane przez Światową Organizację Zdrowia, są następujące:
– nakłanianie lub zmuszanie do jakiejkolwiek, niezgodnej z prawem, aktywności seksualnej,
– nakłanianie do prostytucji lub innych nielegalnych praktyk seksualnych,
– wykorzystywanie dzieci w materiałach pornograficznych (1-7).
U podłoża tych okrutnych czynów wobec dzieci zazwyczaj leżą problemy związane z zaburzeniami preferencji seksualnych. Mianem „zaburzeń preferencji seksualnych” bądź też „parafilii” określa się stan, w którym podniecenie seksualne lub satysfakcja seksualna pojawia się w odniesieniu do jakiegoś niezwykłego bodźca lub zachowania, różniącego się od tych, które są powszechnie uznawane za seksualnie pobudzające i satysfakcjonujące.
Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) pedofilia to „kontakty seksualne osoby dorosłej z dziećmi, najczęściej w wieku przed pokwitaniem lub pokwitania. Niektórzy preferują kontakty z dziewczynkami, inni z chłopcami albo są zainteresowani jedną i drugą płcią”. Oznaczona jest kodem F 65.4 i należy do zaburzeń preferencji seksualnych obejmujących parafilie F 65 (1-5).
Należy chronić dzieci przed przemocą i szerzyć wiedzę o objawach mogących świadczyć o przemocy. Istnieje wiele przyczyn ukrywania przez dzieci faktu molestowania. Często dzieci są zastraszane, zmuszane do milczenia przez przekupstwo czy szantaż, boją się też odrzucenia ze strony rodziców, mają poczucie swej odrębności, czują się gorsze, często też nie są świadome, że działania seksualne podejmowane przez oprawcę są niedopuszczalne i zabronione – problem jest jeszcze bardziej złożony w przypadku dzieci niepełnosprawnych. Odrębny problem stanowią te symptomy, które mogą świadczyć o seksualnym wykorzystywaniu dziecka.
Program Therapy Animals Supporting Kids zaleca obecność zwierzęcia terapeutycznego (psa) podczas przesłuchań sądowych dzieci w związku z wykorzystywaniem seksualnym. Obecność psa ma pomóc w złagodzeniu dyskomfortu dzieci podczas przesłuchania – wpływa na obniżenie poziomu kortyzolu (kortyzol oznaczony ze śliny), immunoglobuliny A, ciśnienia krwi i częstości akcji serca w czasie przesłuchania (1).
Udział psów terapeutycznych w leczeniu traumy u dzieci wskazuje na znaczne zmniejszenie jej objawów, w tym lęku, depresji, gniewu, zespołu stresu pourazowego, dysocjacji i problemów seksualnych (2).
Objawy związane z zaburzeniami rozwoju psychoseksualnego (zaburzenia zachowań, w tym zaburzenia jedzenia) wymagają współpracy z psychoseksuologami czy także dietetykami. Jeżeli występują one w postaci urazów fizycznych, STD (ang. sexually transmitted disease) najprawdopodobniej będą możliwe do zdiagnozowania jedynie przez służby medyczne. Nierzadko są one zauważone podczas opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem, nierzadko niepełnosprawnym dzieckiem (dzieci niepełnosprawne uznawane są przez przestępców za szczególnie bezbronne ofiary) (3-13).
Podział objawów przemocy seksualnej wobec dzieci:
I. Ostre (wymagana szybka interwencja medyczna):
1. Urazy okolicy narządów płciowych:
– okolic sromu, krocza: pęknięcie krocza w linii środkowej, mogące rozciągać się od śluzówki pochwy do śluzówki odbytnicy (przedsionek pochwy i odbytnica jako jedna jama pourazowa),
– krwiaki w obrębie błony dziewiczej (wykonane palcem są mniejsze),
– obrażenia okolicy odbytu: zasinienia, pęknięcia odbytu sięgające otaczającej skóry.
2. Obrażenia innych okolic ciała: ust i jamy ustnej (zasinienia i krwawe wybroczyny na podniebieniu), kończyn dolnych i górnych.
3. Rany powstałe w wyniku ugryzienia.
4. Owrzodzenia i rany w przebiegu chorób przenoszonych drogą płciową.
Objawy somatyczne ostre są to zwykle rany zakażone o nierównych brzegach, tłuczone, miażdżone, zasinienia.
Uwaga: Jeżeli dziecko boi się powiedzieć, w jakich rzeczywiście okolicznościach doszło do powstania urazów, a osoba zgłaszająca się z dzieckiem chce zataić prawdę (np. matka zna sprawcę i chce go chronić), to okoliczności powstania urazów podane przez matkę lub dziecko są niespójne lub mało prawdopodobne: „upadła na ramę od roweru, trzepaka, kant stołu, konar drzewa itp.”.
II. Przewlekłe:
1. Pierwszoplanowe są zaburzenia psychoemocjonalne.
2. Spokojne, pewne zachowanie się dziecka w trakcie badania ginekologicznego (postawa taka powinna budzić podejrzenia ginekologa, gdyż dziecko niewykorzystywane zazwyczaj boi się badania).
3. Ubytek błony dziewiczej (lokalizację zmian odnosi się do rozmieszczenia godzin na tarczy zegara): brak błony dziewiczej poniżej hipotetycznej poziomej linii pomiędzy godziną 3. i 6., ubytek lub wygojone pęknięcie, najczęściej na godz. 6.00.
4. Trwałe rozszerzenie odbytu do średnicy > 1,5 cm.
Uwaga: W badaniu fizykalnym ogólnym i ginekologicznym u 50-90% pacjentek nie stwierdzamy żadnych zmian, co wynika z odmiennego sposobu wykorzystywania seksualnego dziecka, np. dotykanie o podłożu seksualnym, stosunki oralne. Po upływie 3 miesięcy także po stosunkach waginalnych mogą nie pozostać widoczne ślady.
III. Bezpośrednie:
1. Ciąża.
2. Choroba przenoszona drogą płciową (STD).
3. Nasienie w pochwie.
4. Włosy, krew, ślina, komórki naskórka (w pochwie, w jamie ustnej lub pod paznokciami ofiary), które według wyników analizy molekularnej DNA nie należą do ofiary.
Objawy chorób przenoszonych drogą płciową świadczą zazwyczaj o doznanej przez dziecko przemocy seksualnej, choć warto tu wspomnieć o rzadkich przypadkach, gdzie błędy higieniczne przy zmianach wirusowych na palcach mogą doprowadzić do tego, że dziecko samo przenosi owe zmiany na okolice genitalne. Niezależnie od tego ważne, aby przy rozpoznaniu STD u dziecka wdrożyć diagnostykę także psychologiczną mającą na celu zbadanie, czy dziecko nie jest ofiarą przemocy.
Objawy STD:
– nieprawidłowe wyciekanie płynu z pochwy lub prącia,
– ból lub pieczenie w trakcie oddawania moczu,
– świąd, wysypka, grudki lub pęcherzyki w okolicy oralnej i narządów płciowych,
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Organization WHO, others. Guidelines for medico-legal care of victims of sexual violencehttp://apps.who.int/iris/bitstream/10665/42788/1/924154628X.pdf (2003).
2. Lew-Starowicz Z: Seksuologia sądowa. PZWL, Warszawa 2000.
3. Beisert M: Pedofilia: geneza i mechanizm zaburzenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2012.
4. Łabęcka M, Jarząbek-Bielecka G, Lorkiewicz-Muszyńska D: Przestępstwa seksualne – wybrane przypadki. Ginek Pol 2013; 84(4): 309-313.
5. Durda-Masny M, Jarząbek-Bielecka G, Opydo-Szymaczek J et al.: Application of auxological methods, including dental age estimation, in the assessment of delayed puberty in girls in gynecological practice. Ginek Pol 2019; 90(11): 662-660.
6. Boroch J, Jarząbek-Bielecka G, Jarząbek Z et al.: Aspekty opiniowania lekarskiego w przypadku przemocy seksualnej wobec dzieci. Med Rodz 2018; 21(4): 339-343.
7. Kwiatek-Markiewicz S: Social, medical, and legal aspects of selected sexual offenses against minors on the example of the Greater Poland Voivodeship. Doctoral dissertation. Promotor: Michał Musielak M. UMP, Poznań 2018.
8. Jarząbek-Bielecka G, Radomski D, Mizgier M et al.: The problem of sexually abused children including disabled children – aspects of medical and nursing care. Pielęg Pol 2018; 4(70): 379-383.
9. Boroch J, Kwiatek-Markiewicz S, Filewski A et al.: Masturbation as a symptom of child sexual abuse – an analysis of the problem in the historical context of sexual deviations involving children. Med Rodz 2019; 22(2): 101-105.
10. Stawniak H, Jarząbek-Bielecka G, Bielecka-Gąszcz A et al.: The sexual violence against minors and their legal-ethical and canonical protection. Prawo Kanoniczne 2017; 60(2): 139-172.
11. Tracewicz K: Uwarunkowania przestępstw seksualnych. Stud Warm 2013; 50: 169-183.
12. Sowińska-Przepiera E, Jarząbek-Bielecka G, Andrysiak-Mamos E et al.: Wybrane aspekty prawne w ginekologii wieku rozwojowego. Ginek Pol 2013; 84(2): 131-136.
13. Jarząbek-Bielecka G: Seksuologia a etyka seksualna i problem przemocy seksualnej wobec dzieci. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań 2009.
14. Jarząbek-Bielecka G, Pawlaczyk M, Pawlaczyk M et al.: Problem stanów zapalnych żeńskich narządów płciowych – ocena wiedzy dziewcząt na temat profilaktyki i leczenia. Med Rodz 2018; 21(1A): 29-36.
15. Jarząbek-Bielecka G, Madziar K, Bojanowska K et al.: Zarys problemu cierpienia i bólu w praktyce lekarza rodzinnego. Wybrane aspekty medyczne i humanistyczne również w kontekście pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Med Rodz 2020; 23(1): 22-25.
16. Luwański D, Jarząbek-Bielecka G, Drejza M et al.: Holistyczna opieka nad kobietą w czasie pandemii COVID-19 – znaczenie współpracy ginekologa i lekarza rodzinnego. Med Rodz 2022; 1.
17. Dieguez S: Ganser Syndrome. Front Neurol Neurosci 2018; 42: 1-22.
18. Dwyer J, Reid S: Ganser’s syndrome. Lancet 2004; 364(9432): 471-473.
19. Tatu L, Aybek S, Bogousslavsky J: Munchausen Syndrome and the Wide Spectrum of Factitious Disorders. Front Neurol Neurosci 2018; 42: 81-86.
20. Kawagishi T, Ichida M: Ganser syndrome. Ryoikibetsu Shokogun Shirizu 2003; (38): 519-522.
21. Wirtz G, Baas U, Hofer H et al.: Psychopathology of Ganser’s syndrome. Literature review and case report. Nervenarzt 2008; 79(5): 543-557.
22. Cocores JA, Schlesinger LB, Gold MS: A review of the EEG literature on Ganser’s syndrome. Int J Psychiatry Med 1986-1987; 16(1): 59-65.
23. Agnihotri SS, Sharma I: Ganser’s syndrome. J Assoc Physicians India 1984; 32(9): 838-839.
24. Cocores JA: Ganser’s syndrome clarification. J Clin Psychiatry 1991; 52(4): 185-186.
25. Chotkowska K: Doświadczanie przemocy w dzieciństwie – skutki w życiu dorosłym; https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/827.
26. Plopa M, Zamojska J: Doświadczenie pomocy w dzieciństwie a nasilenie depresji w dorosłości. Studia Elbląskie 2021; XXII: 537-550.
27. Krause-Parello ChA, Gulick EE: Forensic Interviews for Child Sexual Abuse Allegations: An Investigation into the Effects of Animal-Assisted Intervention on Stress Biomarkers. J Child Sex Abus 2015; 24(8): 873-886.
28. Imieliński K: Seksuologia: aspekty prawne: problemy karne i cywilne. Polska Akademia Medycyny 1997.
