Kończyny dolne są narządem lokomocji i podpory ciała człowieka. W wyniku ewolucji i pionizacji ludzkiego ciała doszło do oparcia jego ciężaru na podeszwach stóp. Na skutek działania różnorodnych czynników wewnątrz- i zewnątrzpochodnych dochodzi do powstawania niepożądanych hiperkeratoz (nadmierne rogowacenia naskórka) w obrębie skóry stóp. Niektóre przyczyny powstawania nadmiernie rogowaciejącej skóry stóp obejmują: noszenie nieodpowiedniego, powodującego ucisk obuwia, niedobory witamin, zmiany hormonalne (1), choroby skórne (egzema, łuszczyca), zbyt częste mechaniczne usuwanie zrogowaciałego naskórka, nieodpowiednia higiena osobista, przyczyniająca się do nadmiernego wysuszenia skóry stóp, cechy wrodzone, nieodpowiednio zbilansowana dieta, nadwaga i otyłość, deformacje i nieprawidłowości w anatomicznej budowie kończyn dolnych oraz nadmierna potliwość. Pękające pięty i modzele są zjawiskiem coraz częściej występującym; nieestetyczne zmiany powodują dyskomfort zarówno fizyczny, jak i psychiczny, a czasami nawet ból. Regularne stosowanie preparatów kosmetologiczno-podologicznych z odpowiednio dobranym składem przyczynia się do zniwelowania i zapobiega nawracaniu uciążliwych hiperkeratoz (2). Składniki środków do pielęgnacji stóp wykazują działanie regenerujące, odżywiające, ujędrniające, nadają elastyczności i gładkości skórze kończyn dolnych. Wiele naturalnych surowców kosmetycznych jest wykorzystywane jako składniki kosmetyków; substancje aktywne zawarte w danych preparatach wykazują określone działanie, powodując zazwyczaj zamierzony efekt terapeutyczny, odpowiadają za poprawę stanu, wyglądu, jakości i kondycji skóry stóp (3).

Pojęcie „podologia” wywodzi się z języka greckiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza „nauka o stopach”. Podologia jest dziedziną medycyny i kosmetologii; zajmuje się diagnozowaniem, pielęgnacją oraz leczeniem chorób i nieprawidłowości związanych ze stopami i stawem goleniowo-skokowym (4). Wykonywanie zabiegów w obrębie stóp wiąże się z posiadaniem wiedzy na temat anatomii i funkcjonowania całego ludzkiego organizmu. Powstrzymywanie procesu powstawania zmian chorobowych oraz przeprowadzanie specjalistycznych zabiegów, które mają na celu łagodzenie i niwelowanie powstałych zmian, należą do codziennych czynności wykonywanych przez podologa. Termin „podiatria” stosuje się zamiennie do słowa „podologia”; nauka ta obejmuje nie tylko wiedzę na temat dermatoz stóp, ale również łączy się z dziedzinami naukowymi, takimi jak: limfologia, ortopedia, neurologia, diabetologia, chirurgia, angiologia oraz flebologia. Gruntowna wiedza na temat wpływu wymienionych wyżej dziedzin naukowych daje podologowi możliwość skutecznej diagnozy oraz zastosowania odpowiedniej pielęgnacji (5).

Modzele (ryc. 1) to hiperkeratozy charakteryzujące się żółtawym odcieniem, nieostro odgraniczone od zdrowej skóry. Zmiany te u większości osób nie powodują bólu, ponieważ nie naciskają na zakończenia nerwowe. W przypadku pęknięcia lub nagromadzenia się zbyt dużej ilości warstw zrogowaciałego naskórka mogą wystąpić dolegliwości bólowe i trudności w poruszaniu się (6).

Problem pękających pięt (ryc. 2) jest coraz bardziej powszechny, również w krajach wysokorozwiniętych. Hiperkeratoza ta charakteryzuje się pęknięciami w obrębie skóry stóp w okolicach pięt, jest skutkiem nagromadzenia się dużych ilości warstw korneocytów. Sucha i mało sprężysta skóra jest jednym z głównych powodów jej pękania. Wyróżnia się suche oraz wilgotne pęknięcia, pierwsze z nich charakteryzują się brakiem odpowiedniego nawilżenia i elastyczności, zaś drugie są często skutkiem nadmiernej potliwości stóp lub długotrwałego kontaktu z wodą. Powstałe rozpadliny mogą powodować powstawanie coraz większych ran oraz zakażeń bakteryjnych (7).

Przedstawione surowce kosmetyczne i substancje czynne stanowią składniki wybranych preparatów kosmetologiczno-podologicznych:

– maść „Intensywna regeneracja”, Farmona – Nivelazione,

– kwasowy peeling do stóp z olejem konopnym, Farmona – Herbs,

– odżywczy scrub pedicure wygładzająco-zmiękczający, Ziaja – Pro.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) należy do rodziny astrowatych. Występuje głównie w południowo-zachodniej Azji oraz rejonach Morza Śródziemnego, jest też powszechnie uprawiany. Wyciąg olejowy z kwiatów nagietka lekarskiego ma barwę żółtopomarańczową (obecność karotenoidów) i słabo wyczuwalny zapach. W skład oleju z nagietka wchodzą nasycone kwasy tłuszczowe: kwas palmitynowy, kwas stearynowy, nienasycone kwasy tłuszczowe: kwas oleinowy, kwas linolowy, kwas a-linolenowy, terpeny: karwon, geranyloaceton, terpenoidy: lupeol, calenduladiol, karotenoidy: b-karoten, rubiksantyna i luteina. Wykorzystywany jest w kosmetykach ze względu na działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, łagodzące podrażnienia skóry, nawilżające i zmiękczające naskórek (8). Zalecany do stosowania w przypadku skóry suchej, wrażliwej i mało elastycznej; wykorzystywany jest nie tylko w przemyśle kosmetycznym, ale również farmaceutycznym.