*Barbara Górna, Marta Leśna, Jakub Kwiatek
Postępowanie pourazowe oraz cyfrowy protokół chirurgicznego leczenia powikłań w całkowitym zwichnięciu górnego przyśrodkowego siekacza u 11-letniego dziecka – 2-letni okres obserwacji
Endodontic and digitally-navigated surgical treatment of upper central incisor total avulsion in an 11-year old ? case report with a 2-year follow-up
Kwiatek Dental Clinic
Streszczenie
Całkowite zwichnięcie zęba charakteryzuje się całkowitą utratą łączności zęba z zębodołem. Leczeniem z wyboru jest replantacja zęba wraz z czasowym unieruchomieniem, leczenie endodontyczne i antybiotykoterapia.
Artykuł ma na celu przedstawienie przypadku wybicia zęba prawego przyśrodkowego siekacza szczęki (ząb 11) u 11-letniej pacjentki. Czas przebywania zęba poza zębodołem wyniósł około 2 godziny, ząb był przechowywany w środowisku wilgotnym. Wybity ząb został replantowany i zszynowany szyną TTS. Po około 2 tygodniach zdjęto szynę i wykonano leczenie kanałowe zęba 11. Kanał korzeniowy został wypełniony materiałem Biodentine (Septodont). Kontrola po 3 miesiącach wykazała brak radiologicznych i klinicznych wykładników stanu zapalnego. Kontrola radiologiczna po 2 latach wykazała obecność zapalnej resorpcji korzenia, bez objawów klinicznych. Przeprowadzono zabieg nawigowanej resekcji wierzchołka korzenia.
Każdorazowo za powodzenie leczenia odpowiadają: czas, po którym nastąpiła replantacja, środowisko przechowywania wybitego zęba i odpowiednio wczesne podjęcie leczenia endodontycznego. Konieczna jest także dalsza, ścisła kontrola obszaru pozabiegowego ze względu na ryzyko rozwoju późnych powikłań urazu.
Przedstawiony poniżej opis przypadku ukazuje postępowanie, w którym wdrożono wytyczne dotyczące urazów zębów, a następnie kontrolowano sytuację kliniczną. Dzięki monitorowaniu wdrożono dodatkowe postępowanie, które pozwoliło na dalsze utrzymanie zęba w zębodole. Opisany przypadek stanowi cenny wkład w praktykę kliniczną z uwagi na jego kompleksowy charakter. Umożliwia zrozumienie celowości leczenia oraz skuteczne podejmowanie decyzji terapeutycznych w analogicznych sytuacjach klinicznych.
Summary
Teeth avulsion is a dental trauma characterised by a tooth displacement from its socket. The preferred line of treatment consists of replantation with temporary stabilization, endodontic treatment of tooth and antibiotic therapy. This case report presents a patient after total tooth avulsion, in which replantation and endodontic as well as surgical treatment was performed.
This article refers to the case of an 11-year-old patient with missing upper, first incisor. The tooth was out of the socket for approximately 2 hours, during which it was kept in a moist environment. A CBCT scan was performed to ensure that there was no bone fracture near the site of avulsion. The incisor was then replanted and stabilized with Titanium Trauma Splint. After two weeks from the procedure, the splint was removed, followed by a root canal treatment. Root canal was filled with Biodentine. Three months after replantation there has been no signs of inflammatory root resorption or ankylosis. After two years, during routine control check-up root inflammatory resorption was confirmed radiologically, with no clinical symptoms. Navigated root apex resection was performed.
Treatment’s success depends on factors such as the time of replantation, tooth’s storage conditions and early endodontic treatment. High risk of developing late complications requires frequent check-ups. This case indicates that precise aseptic endodontic treatment and careful control over the tooth, allowing to discover and treat complications, help to save the tooth in oral cavity. Using navigated surgery is a method allowing to limit extent of affected tissues, which is especially important in underaged patients both psychologically and biologically.
The case description presented below illustrates approach in which guidelines for dental trauma were implemented and followed with monitoring of the clinical outcome. Findings discovered via monitoring were adequately treated, what eventually allowed for further preservation of the tooth in its socket. The described case constitutes a valuable contribution to clinical practice due to its multidisciplinary nature. It enables an understanding of the purposefulness of treatment and effective decision-making in similar clinical situations.
Wstęp
Całkowite zwichnięcie zęba jest jednym z najcięższych urazów zębów. Zwichnięciu ulegają najczęściej siekacze przyśrodkowe szczęki. Czynnikami predysponującymi do urazu są tyłozgryz (II kl. Angle’a) i wiek pacjenta 7-10 lat (1), jako okres wzmożonej aktywności fizycznej i intensywnego wzrostu twarzy. Preferencyjnym postępowaniem w przypadku tego typu urazu jest natychmiastowa replantacja zęba na miejscu (2, 3). Najczęściej jednak pacjenci z wybitym zębem trafiają do gabinetu stomatologicznego kilka godzin po urazie.
Czynnikami warunkującymi skuteczność zabiegu i utrzymanie zęba przez kolejne lata są warunki, w których przechowywany był wybity ząb i czas jego przebywania poza zębodołem (2). Mniejsze znaczenie mają: stopień rozwoju korzenia, rodzaj unieruchomienia i sposób przeprowadzenia leczenia endodontycznego zęba (1, 2, 4).
Do najcięższych powikłań po wybiciu zęba należą resorpcja zewnętrzna zapalna i zewnętrzna wymienna ? ankyloza. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia powikłań są: długi czas przebywania zęba poza zębodołem oraz przechowywanie zęba w suchych warunkach (2, 3). Dochodzi wówczas do obumarcia włókien ozębnej. Resorpcja zewnętrzna zapalna występuje w przypadku zakażenia powierzchni korzenia przez zabrudzenia powstałe podczas urazu lub na skutek przenikania przez kanaliki zębinowe bakterii i ich produktów przemiany materii z obumarłej miazgi.
Opis przypadku
Pacjentka w wieku lat 11 zgłosiła się do gabinetu stomatologicznego wraz z rodzicami o godzinie 20:30 dnia 15.09.2021 roku. Z pacjentką i rodzicami przeprowadzono wywiad ogólnomedyczny i szczegółowy dotyczący okoliczności urazu. W wywiadzie podano, że tego samego dnia ok. godziny 17:00 dziewczynka uległa wypadkowi na rowerze, w wyniku którego doszło do wybicia prawego przyśrodkowego siekacza szczęki (ząb 11). Wybity ząb wpadł do strumienia, a następnie został wyjęty i po ok. 10 minutach umieszczony w roztworze soli fizjologicznej. Ząb znajdował się poza jamą ustną ok. 4 godziny. Pacjentka wspólnie z rodzicami udała się na Szpitalny Oddział Ratunkowy, gdzie wykonano niezbędne badania. Nie zaopatrzono jednak urazu zęba 11. W dalszej kolejności zgłosiła się więc do gabinetu stomatologicznego.
W przeprowadzonym badaniu stwierdzono zwichnięcie całkowite zęba 11, uraz tkanek miękkich jamy ustnej (rozerwanie brodawki międzyzębowej) oraz otarcie wargi górnej (ryc. 1). Ustalono, że ząb znajdował się poza jamą ustną ok. 4 godziny.
Ryc. 1. Sytuacja początkowa
Ząb umieszczono w świeżej soli fizjologicznej, delikatnie oczyszczając zabrudzoną ozębną. Wykonano zdjęcie radiologiczne celem diagnostyki złamań wyrostka zębodołowego szczęki (ryc. 2). Kierując się zasadą ALARA (ang. As Low As Reasonably Achievale), wykonano zdjęcie RTG punktowe okolicy zęba 11. W dalszej kolejności znieczulono pacjentkę powierzchniowo preparatem Hurricaine (Beutlich Pharmaceuticals LP), a następnie nasiękowo preparatem Scandonest 30 mg/ml (3% roztwór chlorowodorku mepiwakainy, Septodont). Replantowano ząb 11, delikatnie przytrzymując koronę zęba jałowym gazikiem. Przeprowadzono kontrolę radiologiczną prawidłowego ustawienia replantowanego zęba (ryc. 3). Zszynowano przyśrodkowe oraz boczne siekacze prawej i lewej strony szczęki (zęby 12, 11, 12, 22) za pomocą Titanium Trauma Splint (Medartis) oraz Flow Color (Arkona) (ryc. 4). Rozerwaną brodawkę przysieczną zszyto szwem prostym, używając nici nieresorbowalnej Dafilon 4,0 (Braun).
Ryc. 2. Obraz radiologiczny po wybiciu
Ryc. 3. Obraz radiologiczny po replantacji
Ryc. 4. Stan bezpośrednio po replantacji i szynowaniu
Zalecenia domowe dla pacjentki obejmowały: stosowanie diety miękkiej przez ok. 2 tygodnie, delikatne oczyszczanie okolicy urazu szczoteczką Curaprox Smart Ultra Soft 7600 (Curaden) oraz stosowanie 0,02% roztworu chlorheksydyny w sprayu na okolicę pourazową. Farmakoterapia obejmowała antybiotyk Amotaks 500 mg/5 ml 2 razy dziennie przez 7 dni.
Trzy dni po wypadku usunięto szew i skontrolowano miejsce urazu (ryc. 5, 6). Pacjentka nie odczuwała dolegliwości bólowych. Wykonano trepanację sklepienia komory, izolując pole zabiegowe koferdamem, i ekstyrpowano martwą miazgę. W kanale umieszczono preparat Calcipast (Cerkamed) zawierający nietwardniejący wodorotlenek wapnia. Wlot do komory zamknięto Flow Color (Arkona). W międzyczasie pacjentka odbyła wizytę higienizacyjną i zostały zalakowane pierwsze stałe trzonowce.
Ryc. 5. Stan po ściągnięciu szwu ? 3 dni po urazie
Ryc. 6. Stan po ściągnięciu szwu ? 3 dni po urazie, strona podniebienna
Po 14 dniach pacjentka zgłosiła się celem leczenia kanałowego zęba 11. Usunięto szynę TTS. Znieczulono okolicę zęba 11 preparatem Citocartin 200 (4% roztwór chlorowodorku artykainy z adrenaliną 1:200 000, Molteni) i zaizolowano pole zabiegowe koferdamem. Do stabilizacji użyto gumeczek Wedjets i koferdamu w płynie. Usunięto opatrunek z kanału i przystąpiono do leczenia kanałowego. Po ustaleniu MAF (ang. Master Apical File) na ISO = 60 i długości roboczej około 22 mm opracowano kanał przy użyciu ultradźwięków oraz za pomocą końcówki irygacyjnej dźwiękowej EDDY (VDW). Do płukania wykorzystano podchloryn sodu Chloraxid 5.25% Extra (Cerkamed) oraz EDTA 17% ? Endo-Solution (Cerkamed). Osuszono kanał jałowymi sączkami i wypełniono preparatem Biodentine (Septodont) na około 8 mm, pozostałą część kanału dopełniając płynną gutaperką. Dokonano kontroli radiologicznej prawidłowego wypełnienia kanału (ryc. 7) i odbudowano dostęp przy pomocy kompozytu Enamel Flow UD2 oraz Enamel Biofunction BD3 (Micerium) (ryc. 8).
Ryc. 7. Kontrola radiologiczna po leczeniu endodontycznym
Ryc. 8. Obraz kliniczny po ściągnięciu szyny TTS i leczeniu endodontycznym
Pacjentka zgłosiła się na wizytę kontrolną po ok. 3 miesiącach od urazu. Wykonano RTG punktowe kontrolne (ryc. 9). W okolicy wierzchołka korzenia zęba 11 nie stwierdzono obecności wykładników stanu zapalnego, ruchomości patologicznej replantowanego zęba, obecności głuchego odgłosu opukowego. Wewnątrz- i zewnątrzustnie również nie stwierdzono odchyleń (ryc. 10). Zalecono pacjentce stawienie się na wizyty kontrolne za kolejne 3, następnie 6, 12 i 24 miesiące od urazu.
Ryc. 9. Kontrola radiologiczna po 3 miesiącach
Ryc. 10. Obraz kliniczny po 3 miesiącach od urazu
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Andreasen JO: Replantation of 400 avulsed permanent incisors. 4. Factors related to periodontal ligament healing. Endod Dent Traumatol 1995; 11: 76-89.
2. Ebeleseder KA: Replantation of avulsed immature permanent teeth. Result in 39 cases after an average of 2.5 years. Mund Kiefer Gesichtschir 1997; 42: 340-345.
3. Donaldson M, Kinirions MJ: Factors affecting the time of onset of resorption in avulsed and replanted incisors teeth in children. Dent Traumatol 2001; 17: 205-209.
4. Kinirons MJ, Boyd DH, Gregg TA: Inflammatory and replacement resorption in reimplanted permanent incisor teeth: a study of the characteristics of 84 teeth. Endod Dent Traumatol 1999; 15: 269-272.
5. Andreasen JO: Traumatic injures of the teeth (Druga edycja). Munksgaard, Kopenhaga 1981.
6. Liran L, Day PF, Hicks L et al.: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic dental injuries: General introduction. Dent Traumatol 2020; 36: 309-313.
7. Boyd DH, Kinirons MJ, Gregg TA: A prospective study of factors affecting survival of replanted permanent incisors in children. Int J Paediatr Dent 2000;10: 200-205.
8. Adnan S, Lone MM, Khan FR et al.: Which is the most recommended medium for the storage and transport of avulsed teeth. Dent Traumatol 2018; 34(2): 59-70.
9. Andersson L, Andreasen JO, Day P et al.: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic dental injuries: 2. Avulsion of permanent teeth. Dent Traumatol 2012; 28: 88-96.
10. Malinowska A: Zwichnięcie całkowite zęba stałego ? aktualna koncepcja terapii oraz rokowanie. Nowa Stomatol 2018; 23(3): 121-125.
11. Andreasen JO, Andreasen FM: Essential of traumatic injures to the teeth. Munksgaard, Kopenhaga 1991.
12. Stokes AN, Anderson HK, Cowan TM: Lay and professional knowledge of methods for emergency management of teeth. Endod Dent Traumatol 1992; 8: 160-162.
13. Ram D, Cohenca N: Therapeutic protocols for avulsed permanent teeth: review and clinical update. Pediatr Dent 2003; 26(3): 251-255.
14. Bani M, Sungurtekin-Ekçi E, Odabaş ME: Efficacy of Biodentine as an Apical Plug in Nonvital Permanent Teeth with Open Apices: An In Vitro Study. Biomed Res Int 2015; 2015: 359275.
15. Pohl Y, Wahl G, Filippi A et al.: Results after replantation of avulsed permanent teeth. III. Tooth loss and survival analysis. Dent Traumatol 2005; 21: 102-110.
16. Bourguignon C, Cohenca N, Lauridsen E et al.: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic dental injuries: 1. Fractures and luxations. Dent Traumatol 2020; 36(4): 314-330.