© Borgis - Nowa Medycyna 1/2006, s. 28-30
*Joanna Bartosińska1, Grażyna Chodorowska1, Małgorzata Dąbrowska-Członka1, Jarosław Bartosiński2
Zmiany kapilaroskopowe w łuszczycy
Capillaroscopic changes in psoriasis
1 z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Grażyna Chodorowska 2 z Katedry i Zakładu Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Leszek Wdowiak
Streszczenie
Capillaroscopy is a non-invasive, simple and inexpensive method of assessment of microvascular abnormalities. Nailfold capillaroscopy is a very useful and well recognised examination in diagnosis of systemic sclerosis and secondary Raynoud´s phenomenon. Microvascular changes are considered to play an important role in the pathogenesis of psoriasis. Capillaroscopic studies of the psoriatic lesions reveal elongation, dilatation, twisting and winding loops around their apices. Moreover, there is an increase in capillary density in lesional and perilesional skin. There are conflicting data about nailfold capillaroscopic pattern in psoriasis. A careful insight into capillaroscopic changes in psoriasis may contribute to better understanding of microvascular disturbances.
Wstęp
Podstawy rozwoju kapilaroskopii sięgają drugiej połowy XVIII wieku, kiedy to włoski lekarz Giovanni Rasori, używając szkła powiększającego, jako pierwszy opisał zmiany naczyniowe u pacjenta z zapaleniem spojówek. Badanie to zwróciło uwagę na możliwość wizualnej oceny powierzchownych naczyń włosowatych w niektórych stanach chorobowych (7).
Początkowo w piśmiennictwie pojawiały się pojedyncze doniesienia, dotyczące zaburzeń mikrokrążenia u chorych z objawem Raynauda oraz w przebiegu twardziny układowej. Dopiero od około 30 lat obserwuje się wyraźne i szybkie rozpowszechnienie kapilaroskopii w diagnostyce chorób układowych tkanki łącznej (7).
Nieprawidłowości w budowie włośniczek można stwierdzić również w stanach przebiegających z nowotworzeniem naczyń, gdzie cechami charakterystycznymi są skupiska wielokształtnych, poskręcanych, rozgałęzionych pętli naczyniowych, o zróżnicowanej średnicy ich światła, otoczonych polami pozbawionymi prawidłowych naczyń krwionośnych (7).
Ocena naczyń włosowatych skóry i błon śluzowych pozwala na ustalenie rokowania u pacjentów z objawem Raynauda, umożliwia wczesne rozpoznanie twardziny układowej oraz określenie stopnia progresji choroby (14).
Może być również badaniem dodatkowym u pacjentów z toczniem rumieniowatym (SLE), zapaleniem skórno-mięśniowym (DM), niezróżnicowaną chorobą tkanki łącznej (UCTD) (7, 14).
Zgodnie z piśmiennictwem kapilaroskopia wydaje się być pomocna w stwierdzeniu zaawansowania mikroangiopatii cukrzycowej, przewlekłej niewydolności żylnej, przewlekłego niedokrwienia kończyn (5, 14).
W łuszczycy, będącej chorobą skóry o zróżnicowanym obrazie klinicznym, jednym z istotniejszych czynników patogenetycznych są zmiany naczyniowe. Charakterystycznymi cechami histopatologicznymi wycinka skóry są: liczne, kręte naczynia krwionośne w obrębie wydłużonych brodawek (12). Klinicznie manifestują się jako punkcikowate krwawienie po zdrapaniu powierzchownych warstw blaszki łuszczycowej (objaw Auspitza).
Zasady kapilaroskopii
Badanie można przeprowadzić przy użyciu kapilaroskopu lub wideokapilaroskopu. Poprzez obserwację przepływającego strumienia krwi, umożliwia ono dokonanie pomiarów oraz dokładną ocenę jakościową i ilościową naczyń włosowatych skóry i błon śluzowych. Pozwala na określenie mikrokrążenia skóry w różnych okolicach ciała, takich jak: podudzia, tułów, ręce, stopy. W związku z równoległym układem naczyń włosowatych oraz łatwą dostępnością, ocenie najczęściej poddawana jest okolica powyżej wałów paznokciowych palców rąk, rzadziej stóp (5). Kapilaroskopię przeprowadza się po 15-minutowym spoczynku w temperaturze pokojowej (20°C-22°C) (7, 14). Unieruchomienie badanej okolicy jest warunkiem uzyskania wyraźnego obrazu (11). W celu lepszego uwidocznienia naczyń mikrokrążenia stosuje się olejek immersyjny naturalny (cedrowy) lub syntetyczny (14). Najbardziej wyraźne zmiany, w związku z lepszą przeziernością warstwy rogowej naskórka można stwierdzić w obrębie wałów paznokciowych IV i V palca. W trakcie badania zwraca się uwagę na obecność:
1. pętli rozszerzonych lub olbrzymich (megakapilary);
2. wynaczynień (mikrokrwawienia);
3. ubytku kapilarów i/lub pól pozbawionych naczyń;
4. nieprawidłowego układu naczyń;
5. pętli rozgałęzionych (krzaczastych) (7).
Znaczenie kapilaroskopii u pacjentów z łuszczycą
Angiogeneza, odgrywająca rolę w patogenezie wielu chorób skóry, jest jednym z podstawowych zjawisk opisywanych w łuszczycy. Uważa się, że jest ona następstwem nadprodukcji szeregu cytokin, takich jak: TGF α (transforming growth factor α), VEGF (vascular endothelial growth factor), IL-8 (interleukin 8), TNF α (tumour necrosis factor α), PDECGF/TP (platelet-derived endothelial cell growth factor/thymidine phosphorylase). Wzmożona ekspresja cząstek adhezyjnych na powierzchni komórek śródbłonka głównie: integryny αVβ3 oraz selektyny również sprzyja nowotworzeniu naczyń. Konsekwencją tego zjawiska są ilościowe i jakościowe nieprawidowości naczyniowe możliwe do uwidocznienia w trakcie badania kapilaroskopowego (6, 13).
Pierwotne zmiany polegają na rozplemie komórek śródbłonka części żylnej naczynia włosowatego, które wydłużając się, wpuklają w brodawkę skóry. W konsekwencji część tętnicza naczynia włosowatego staje się proporcjonalnie krótsza, a niemal cała pętla przybiera charakter naczynia żylnego. Dodatkowo w obrębie dominującej części żylnej dostrzega się różną liczbę warstw błony podstawnej oraz występowanie otworów (gaps) w śródbłonku (4). Średnica światła naczynia włosowatego, która w warunkach fizjologicznych oraz w skórze niezmienionej u chorego z łuszczycą wynosi średnio 5,1 μm, w obrębie blaszki łuszczycowej ulega zwiększeniu do wartości 9,1 μm. Dodatkowo średnia liczba pętli w obrębie blaszki łuszczycowej wynosi 53,8/mm3, w porównaniu do 38/mm3 w skórze niezmienionej u chorego z łuszczycą oraz 28,4/mm3 u osoby zdrowej (5). Przyczyna obserwowanej w badaniu kapilaroskopowym zwiększonej gęstości naczyń włosowatych nie jest ostatecznie poznana. Bull R. i wsp. (5) sugerują, że ich całkowita liczba zarówno u chorych z łuszczycą jak i u osób zdrowych są takie same, jedynie u tych pierwszych więcej jednoczasowo jest wypełnionych krwią.
W związku z rozplemem i rozszerzeniem naczyń w obrębie brodawek w badaniu kapilaroskopowym blaszki łuszczycowej nie jest widoczny głębiej usytuowany splot podbrodawkowaty (5).
Metodą radioizotopową wykazano, że neowaskularyzacja jest przyczyną 10-13-krotnie szybszego przepływu krwi w blaszkach łuszczycowych (8, 12). Poza tym zmierzono, że we fragmentach skóry niezmienionej występuje dwukrotne przyspieszenie mikrokrążenia w porównaniu z wynikami uzyskanymi u osób zdrowych (12).
Detmar M. i wsp. (9) sugerują, że następstwem wzmożonej angiogenezy, która wpływa na poprawę ukrwienia skóry są zmiany klinicznie manifestujące się powstawaniem blaszek łuszczycowych. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez Hern S. i wsp. (13), którzy uzyskiwali znaczną redukcję wykwitów skórnych u pacjentów poddanych laseroterapii, co prowadziło do uszkodzenia komórek śródbłonka, a tym samym zmniejszenia liczby naczyń włosowatych. Upośledzenie przepuszczalności naczyń jest odpowiedzialne za wczesne spłaszczanie się blaszek łuszczycowych po rozpoczętym leczeniu. Nieprawidłowości w obrębie kapilarów utrzymują się od 1 do 9 miesięcy po całkowitym wchłonięciu wykwitów skórnych, a ich powrót do stanu fizjologicznego polega na skróceniu części żylnej naczynia włosowatego oraz zaniku otworów w śródbłonku (4). Wykazano, że przerwanie dopływu krwi do naskórka hamuje powstanie blaszek łuszczycowych (1).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Barton S. i wsp.: Quantification of microvascular changes in the skin in patients with psoriasis. Br J Dermatol,1992, 126, 569. 2. Bhushan M. i wsp.: Nailfold video capillaroscopy in psoriasis. Br J Dermatol, 2000, 142, 1171. 3. Bhushan M. i wsp.: Nailfold video capillaroscopy in psoriasis. Br J Dermatol, 1999, 141, 47. 4. Braverman I., Sibley J.: Role of the microcirculation in the treatment and pathogenesis of psoriasis. J Invest Dermatol, 1982, 78, 12. 5. Bull R.: Intravital video-capillaroscopy for the study of the microcirculation in psoriasis. Br J Dermatol, 1992, 126, 436. 6. Creamer D. i wsp.: Localization of endothelial proliferation and microvascular expansion in active plaque psoriasis. Br J Dermatol, 1997, 136, 859. 7. Cutolo M. i wsp.: Capillaroscopy. Best Pract Res Clin Rheumatol, 2005 19, 437. 8. De Angelis R i wsp.: Videocapillaroscopic findings in the microcirculation of the psoriatic plaque. Dermatology, 2002, 204, 236. 9. Detmar M. i wsp.: Overexpression of vascular permeability factor/vascular endothelial growth factor and its receptors in psoriasis. J Exp Med, 1994, 180, 1141. 10. Grassi W, i wsp.: Nailfold capillary permeability in psoriatic arthritis. Scand J Rheumatol 1992, 21, 226. 11. Hern S., Mortimer P.: Visualization of dermal blood vessels-capillaroscopy. Clin Exp Dermatol, 1999, 24, 473. 12. Hern S. i wsp.: Control of cutaneous blood vessels in psoriatic plaques. J Invest Dermatol, 1999, 113, 127. 13. Hern S. i wsp.: In vivo quantification of the structural abnormalities in psoriatic microvessels before and after pulsed dye laser treatment. Br J Dermatol, 2005, 152, 505. 14. Kamińska-Winciorek G., Brzezińska-Wcisło L.: Objaw Raynaud u pacjentek z rozpoznaną chorobą tkanki łacznej - charakterystyka kliniczna i kapilaroskopowa. Post Dermatol Alergol, 2004, 2, 84. 15. Łukasiak B., Wnorowski J.: Badania kapilaroskopowe w przypadkach zmian paznokciowych w łuszczycy i liszaju płaskim. Przeg Dermatol 1970, 1, 17. 16. Okada N. i wsp.: Video macroscopic study of psoriasis. J Am Acad Dermatol, 1991, 25, 1077. 17. Ramos-e-Silva M. i wsp.: Capillaroscopy in psoriasis vulgaris. J Europ Acad Dermatol Venereol, 1996, 7, 192. 18. Redisch W. i wsp.: Capillaroscopic observations in rheumatic diseases. Ann Rheum Dis, 1970, 29,244. 19. Staberg B. i wsp.: Transvascular transport and distribution of fluid and protein in psoriasis. J Am Acad Dermatol, 1983, 8, 193. 20. Zaric D. i wsp.: Capillary microscopy of the nailfold in psoriatic and rheumatoid arthritis. Scand J Rheumatol, 1981, 10, 249.
