© Borgis - Nowa Medycyna 3/2008, s. 12-15
*Dalia Chrzanowska1, 2, Dorota Krasowska3
Wybrane zmiany płytek paznokciowych
Selected nail plates changes
1Katedra Kosmetologii – Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Stanisław Wołowiec 2Centrum Medyczne „Medyk” w Rzeszowie Dyrektor Centrum: lek. med. Stanisław Mazur 3Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med., prof. nadzw. UM Grażyna Chodorowska
Streszczenie
Nails similarly to hair are skin appendages in the form of pocket-like cavities at the end of the finger and toe tips with horny layer (stratum corneum) -firm nail keratin transformed into nails. Nail plate´s changes may be genetically conditioned, caused by inherited ceratosis disorders of the connected tissue, or may also be developed. Developed damages may be caused by harmful external-like factors (infection, harmful physical and chemical factors) or by the nail infusion into the dermatoses placed in the surroundings and also by harmful internal-like factors such as morbid processes relative to internal organs or insufficiencies. Often, the first signs of pathologies manifest them selves in nail plates. Knowledge of pathological nail changes is necessary for diagnosis of skin diseases as well as internal organ diseases.
Anatomia i fizjologia
Paznokcie są przydatkami skóry, które chronią paliczki dystalne oraz ułatwiają czynności manualne. Zbudowane są z twardej keratyny paznokciowej, wywodzącej się z macierzy i ściśle przylegającej do łożyska.
Do aparatu paznokciowego należy: macierz, płytka paznokciowa, łożysko (hyponychium) i otaczająca skóra, tworząca wały paznokciowe(paronychium). Miejscem wzrostu płytki paznokciowej jest macierz, która leży bezpośrednio pod tylnym wałem paznokciowym i sięga do obłączka, czyli widocznego zbielenia w kształcie półksiężyca(lunula). Bladość obłączka jest uwarunkowana jego niepełną keratynizacją oraz luźną strukturą tkanki łącznej. Naskórek jest pogrubiały (stąd naczynia krwionośne są prawie niewidoczne), nie występuje warstwa ziarnista, zaś parakeratoza utrudnia dotarcie światła widzialnego. Na proksymalną część płytki paznokciowej zachodzi tzw. oskórek(cuticula), który jest przedłużeniem warstwy rogowej skóry grzbietowej powierzchni palca. Oskórek pełni istotną funkcję uszczelnienia kieszeni paznokcia. Chroni bardziej wrażliwe struktury aparatu paznokciowego przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi m.in. przed wnikaniem patogenów.
Płytka paznokciowa składa się z 100-150 warstw korneocytów paznokciowych rozmieszczonych nieregularnie, ułożonych dachówkowato, jedne na drugich, jej grubość fizjologicznie waha się od 0,5 do 0,7mm. Wzrost paznokci w przeciwieństwie do wzrostu włosa dokonuje się ciągle. Paznokieć rośnie z prędkością ok. 0,9 mm na tydzień, stąd do całkowitego uzupełnienia nowej płytki paznokciowej rąk potrzeba ok. 5 miesięcy. Paznokcie palców stóp rosną wolniej: ok. 12-18 m-cy. Tempo wzrostu jest zmienne i zależy od wieku oraz pory roku. Paznokcie rosną szybciej na ręce dominującej. Choroby przebiegające z zaburzeniem proliferacji naskórka (łuszczyca) znacznie przyspieszają wzrost paznokci, natomiast ciężkie choroby układowe oraz stany ze zmniejszonym ukrwieniem znacznie go spowalniają (1, 2).
Patologia
Zmiany płytek paznokciowych mogą być uwarunkowane genetycznie bądź nabyte. Dziedziczne zaburzenia paznokci są bardzo rzadkie. Mogą być związane z zaburzeniem rogowacenia lub z zaburzeniem wszystkich struktur ektodermalnych (2).
Wadliwe ukształtowanie płytek paznokciowych dotyczy najczęściej zespołów uwarunkowanych genetycznie. Wady te mogą być nasilone w różnym stopniu jednak najczęściej obserwuje się mikronychię lub anychię jak w zespole paznokieć-rzepka. Zespół paznokieć-rzepka dziedziczony jest autosomalnie dominująco, gdzie oprócz zmian w obrębie paznokci i stawów, występuje nadmierna potliwość, wiotkość skóry oraz zaburzenia nerkowe. Charakterystyczne jest zajęcie głównie paznokci kciuka (1, 2).
Do nabytych zmian płytek paznokciowych należą:
– zmiany zabarwienia,
– zmiany rzeźby: zagłębienia, rowki, bruzdy,
– zmiany kształtu: paznokcie łyżeczkowate, paznokcie w kształcie szkiełka zegarkowego,
– zmiany konsystencji: mogą prowadzić do rozszczepienia (onychoschisis) lub łamliwości płytki paznokciowej (onychorrhexis), a także do częściowego lub całkowitego jej zniszczenia,
– utrata paznokcia: oddzielenie się płytki paznokciowej (onycholisis),
– zmiany łożyska paznokcia: najczęstszym schorzeniem jest zapalenie łożyska lub wału paznokcia (zanokcica) (3).
Zmiany zabarwienia
Leukonychia
Zmiany mogą być nabyte lub wrodzone, mogą występować w postaci plam, prążków lub całe paznokcie mogą mieć białe zabarwienie. Przyczyną występowania białych plamek mogą być mikrourazy, natomiast objaw białych paznokci może wystąpić w hipoalbuminemii, marskości wątroby, pelagrze, czy niedoborze cynku. Lekonychia może występować w przebiegu różnych dermatoz takich jak łuszczyca, choroba Dariera czy łysienie plackowate.
Paznokcie Terry´ego charakteryzują się białym zabarwieniem paznokci z pozostawieniem wąskiego rąbka paznokcia niezmienionego na końcu dystalnym. Zmiany te są charakterystyczne dla hipoalbuminemii oraz marskości wątroby, ale mogą towarzyszyć także cukrzycy. W rzadkich przypadkach paznokcie Terry´ego spotyka się u pacjentów dializowanych, po przeszczepach nerek oraz zakażonych wirusem HIV. Objawem hipoalbuminemii mogą być także pasma Muehrckego (białe prążki równoległe do dystalnego końca obłączka), jednak jest to objaw mało charakterystyczny, który może towarzyszyć także: kłębuszkowemu zapaleniu nerek, chorobom wątroby, niedożywieniu oraz chemioterapii (2, 4, 5, 6).
Wewnątrzpochodne przyczyny zmiany zabarwienia paznokci
Z punktu widzenia diagnostyki istotne znaczenie mają zmiany zabarwienia paznokci związane z procesami patologicznymi dotyczącymi narządów wewnętrznych
– Zespół żółtych paznokci związany jest najczęściej z niewydolnością naczyń chłonnych (zastojem chłonki) oraz chorobami płuc m.in. rozstrzenia i przewlekłe zapalenie oskrzeli.
– Zmiany zabarwienia paznokci związane z chorobami endokrynnymi: przebarwienia w przebiegu choroby Addisona, tyreotoksykoza (1, 2, 7).
– Melanonychia: leki hormonalne, choroby endokrynne, czerniak (7).
– Half-and-Half nails (dobrze odgraniczone przebarwienie dystalnej części łożyska paznokcia): przewlekła niewydolność nerek, u pacjentów dializowanych, po przeszczepach nerek oraz HIV-dodatnich (4, 5, 6).
Szczególnie istotnym problemem jest różnicowanie
zmian o charakterze melanonychii z czermiakiem. Uraz paznokcia jest także przyczyną ciemnego zabarwienia, stąd tak ważny jest wywiad oraz wnikliwa obserwacja. (8).
Zewnątrzpochodne przyczyny zmiany zabarwienia paznokci
Infekcje różnymi patogenami są często przyczyną zmiany koloru płytki paznokciowej. Barwa ogniska chorobowego możne świadczyć o rodzaju czynnika infekcyjnego:
– czarne i brązowe paznokcie w grzybicach,
– zielone paznokcie w zakażeniach Pseudomonas,
– żółte paznokcie w zakażeniach Scopularopsis,
– białe paznokcie w aspegillozie.
Zmianę barwy płytki paznokciowej mogą powodować także różne substancje wprowadzone do ustroju, zarówno lecznicze jak i toksyczne:
– trucizny np. ołów, srebro, arszenik,
– leki: fenotiazyny, tetracykliny, przeciwmalaryczne, antymitotyczne, przeciwgrzybicze, przeciwkrzepliwe.
Często aplikacja zewnętrzna różnych substancji, w tym leków może istotnie wpływać na barwę płytki paznokciowej np. azotan srebra czy fiolet gencjany (7).
Zmiany rzeźby
Najczęstszą przyczyną zmiany rzeźby powierzchni płytki paznokciowej w postaci zagłębień, rowków oraz bruzd są stany chorobowe przebiegające z zaburzeniem krążenia obwodowego, takie jak: cukrzyca, miażdżyca, odmrożenia czy zespół Raynouda. Paznokcie stają się kruche, łamliwe, czasem dochodzi do onycholizy (9). Takie zmiany występują także w stanach niedoborowych oraz chorobach z kręgu zaburzeń łaknienia (7).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Braun-Falco O i wsp. Choroby paznokci. [W]: Dermatologia. Tom II. Gliński W, Wolska H (red.). Czelej, Lublin 2002; 1073-88. 2. Vievier du A. Choroby paznokci.Atlas dermatologii klinicznej. Majewski S (red.) Urban&Partner, Wrocław. 2002; 621-48. 3. Rassner. Choroby paznokci. Dermatologia podręcznik i atlas. Silny S (opr.) Urban&Partner, Wrocław. 1994; 216-223. 4. Stamatis Gregoriu et al. Nail disorders and systemic disease: What the nail tell us. J Family Practice. 2008; 57: 509-14. 5. Dawn C. et al. Paznokcie-przydatki o znaczeniu nie tylko kosmetycznym. Dermatologia estet. 2000; 2: 36-43. 6. Reich A, Szepietowski J i wsp. Paznokcie Beau u pacjenta z zespołem mielodysplastycznym. Derm Klin 2004; 6 (4) :155-157. 7. Beaven D, Brooks S. Color Atlas of the Nail in the clinical diagnosis second edition. Mosby-Wolf 1994. 8. Kovich O, Soldano A. Clinical pathologic correlations for diagnosis and treatment of nail disorders. Derm Ther. 2007; 20: 11-16. 9. Noelle S.Sherber et al. Autoimmune disorders: nail signs and therapeutic approaches. DermTher. 2007; 20: 17-30.
