Lokalna immunoterapia ma swoich gorących zwolenników jak i przeciwników. I w odróżnieniu od klasycznej podawanej podskórnie immunoterapia jest rzadko stosowana.

Należy pamiętać, że lokalna immunoterapia była stosowana wcześniej niż ogólna (podskórna). I szczególnie na początku tego wieku była lansowana przez alergologów amerykańskich takich jak Black i Feinberg. Następnie z różnych przyczyn (brak standaryzowanych ekstraktów, niemożność obserwacji przebiegu terapii) została zarzucona.

W latach 70-tych została ona ponownie spopularyzowana przez alergologów niemieckich i francuskich. Szczególnie była ona polecana w terapii dzieci.

W alergologii jest stosowanych kilka metod podawania alergenów lokalnie. Są to metody: doustna, podjęzykowa, donosowa i dooskrzelowa. W metodzie podjęzykowej wyróżnia się jeszcze dwie podmetody. Jedna to tzw. czysta gdzie po kilkuminutowym trzymaniu roztworu alergenu pod językiem jest on wypluwany, oraz tzw. mieszana gdzie alergen ten jest połykany.

Powrót lokalnej immunoterapii wynika z kilku faktów.

1. Jest grupa gorących i dość „hałaśliwych” jej zwolenników, którzy domagają się obiektywnej oceny tej metody.

2. Metoda ta jest łatwa w stosowaniu i akceptowana przez pacjentów, szczególnie przez dzieci.

3. Istnieją dowody eksperymentalne (na zwierzętach), że lokalne poprzezśluzówkowe podawanie alergenów może indukować tolerancję immunologiczną.

4. Dane kliniczne z ostatnich kilku lat wskazujące na skuteczność tej metody (ocena w podwójnej, skrzyżowanej próbie z użyciem placebo).

Poznanie immunologii błon śluzowych umożliwiło racjonalną, pozbawioną elementów homeopatycznych ocenę lokalnej immunoterapii.

Znakomitym miejscem do stymulacji układu immunologicznego są górne drogi oddechowe (błona śluzowa nosa, układ chłonny nosogardła) oraz przewodu pokarmowego.

Obwodowe narządy limfatyczne, w skład których wchodzą śledziona, węzły chłonne, migdałki i grudki chłonne stanowią miejsce kontaktu układu immunologicznego z alergenem. Wytwarza się stan wzbudzenia albo tolerancji immunologicznej. I ta miejscowa tolerancja immunologiczna jest obiektem zainteresowania alergologów, którzy popierają alternatywne drogi podawania alergenów.

Tolerancja ta polega na zmniejszeniu wrażliwości specyficznych limfocytów T na stymulację antygenową. W konsekwencji prowadzi to do obniżenia stężenia IgE oraz zmniejszenia odpowiedzi opóźnionej. Jest to wynikiem powtarzających się ekspozycji śluzówki nosogardła na zwiększone stężenie alergenów. Alergen podany podjęzykowo jest przenoszony wzdłuż lokalnych naczyń limfatycznych do określonej grupy węzłów chłonnych. Jest to mechanizm zbliżony do wytwarzania tolerancji immunologicznej na alergeny pokarmowe poprzez stymulowanie przez nie tkanki limfatycznej znajdującej się w ścianie jelita.

Dochodzi do obniżenia tzw. minimalnego stanu zapalnego. Miernikiem tego jest redukcja ekspresji ICAM-1 na komórkach nabłonkowych.

Metoda ta znajduje główne zastosowanie w terapii dzieci. Pyłkowice i astmy sezonowe będą głównym wskazaniem terapeutycznym. Objawy uboczne po poprzednich podskórnych immunoterapiach, oraz odmowa pacjenta na podawanie leku podskórnie będą następnym wskazaniem do immunoterapii podskórnej.

Jest bardzo wiele preparatów do immunoterapii lokalnej. Głównie są to stabilizowane wyciągi z pyłków roślin.