© Borgis - Nowa Medycyna 3/1999, s. 40-47
Waldemar Lasota, Tadeusz Spruch
Diagnostyka zaburzeń wzwodu prącia
The diagnostics of erectile disfunction
z Katedry Kliniki Urologii Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Tadeusz Spruch
WSTĘP
Odpowiednia diagnostyka leży u podstaw skutecznej terapii zaburzeń wzwodu prącia.
Diagnostyka dotycząca nieprawidłowości wzwodu prącia jest trudna, ponieważ dotyczy sfery delikatnej, intymnej i ograniczonej przez różne uwarunkowania kulturowe.
Dlatego lekarz terapeuta jak i średni personel medyczny przeprowadzający pierwsze rozmowy z pacjentem powinni stworzyć atmosferę zrozumienia, intymności i wykazać się szczególnym taktem i wyczuciem. Do prawidłowego postępowania diagnostycznego lekarzowi badającemu niezbędna jest dobra znajomość anatomii i fizjologii narządów płciowych męskich, opanowanie podstaw psychologii i znajomość wszystkich dostępnych metod diagnostycznych.
Dla nadania właściwego kierunku postępowaniu diagnostycznemu i zastosowania odpowiednich metod badań niezbędne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego w czasie pierwszej wizyty pacjenta.
WYWIAD
Dostępność dużej liczby technik badawczych w diagnostyce zaburzeń wzwodu prącia nie zwalnia klinicysty od wnikliwego zebrania wywiadu, a wręcz przeciwnie, obliguje go do obrania na podstawie informacji otrzymanych od pacjenta odpowiedniej drogi diagnostycznej (4).
Przy pierwszym kontakcie klinicysta nawiązuje więź terapeutyczną z pacjentem, która decyduje o efektach dalszej współpracy i wyniku leczenia.
Cel wywiadu (ryc. 1)
Przeprowadzając wywiad podczas pierwszej wizyty pacjenta klinicysta powinien otrzymać odpowiedzi na następujące pytania (4, 7):
1. Jaki jest powód zgłoszenia się pacjenta do lekarza? niejednokrotnie pacjenci zgłaszają się do poradni kierowani innymi pobudkami:
– przychodząc za namową partnerki bez chęci współpracy z własnej strony;
– niekiedy cierpiąc na zgoła inne schorzenia: np. dewiacje seksualne, czy wady rozwojowe.
Ryc. 1.
Tabela 1. Ocena etiologii zaburzeń wzwodu wg Siroki i Krane (9).
| Historia zaburzeń | Przyczyny psychologiczne | Przyczyny organiczne |
| Początek | nagły | stopniowy |
| Występowanie | sytuacyjne | stałe |
| Libido | zwykle obniżone | nieznacznie obniżone |
| Ejakulacja | mniejsza | zachowana lub brak |
2. Czy pacjent prawidłowo rozumie pojęcie zaburzeń wzwodu prącia?
Zdarza się, że pacjenci zgłaszający zaburzenia wzwodu prącia w rzeczywistości cierpią na:
? przedłużający się wytrysk nasienia
? przedwczesny wytrysk nasienia
? obniżenie popędu płciowego
3. Jaki jest przebieg choroby?
Pacjent powinien przedstawić początek, przebieg i wszystkie punkty zwrotne w zaburzeniach wzwodu prącia. Na tym etapie możemy podjąć próbę rozpoznania, czy zaburzenia wzwodu mają podłoże psychogenne, czy organiczne.
4. Jakie choroby przebył, na jakie choruje?
Istotne pytanie, które może rzucić światło na etiologię zaburzeń wzwodu u pacjenta.
Według A.Gregoire´a (4) warto zapytać pacjenta o:
1. Schorzenia układu krążenia:
? nadciśnienie
? zawał serca
? dusznica bolesna
? chromanie przystankowe
? zimne kończyny
? utraty przytomności
2. Cukrzycę:
? wywiad rodzinny odnośnie występowania cukrzycy
? zaburzenia czucia w kończynach górnych i dolnych
? poliuria
? częste infekcje
3. Zaburzenia neurologiczne:
? stwardnienie rozsiane
? uszkodzenie rdzenia kręgowego
? operacje rdzenia kręgowego i mózgu
4. Nieprawidłowości hormonalne/endokrynologiczne
5. Zaburzenia budowy narządów płciowych, choroby lub leczenie chirurgiczne
W wywiadzie chorobowym należy uwzględnić dane dotyczące przebytych urazów i zabiegów chirurgicznych stwarzających ryzyko określonych powikłań mogących mieć wpływ na zaburzenia wzwodu prącia (8) (tab. 2).
Tabela 2.
| Neurologiczne | Urazy głowy/chirurgia
Urazy rdzenia kręgowego/chirurgia
Usunięcie węzłów chłonnych zaotrzewnowych |
| Naczyniowe | Operacje połączenia aorto-biodrowego
Operacje połączenia aorto-udowego |
| Gastroenterologiczne | Resekcje brzuszne-zewnątrzotrzewnowe
Resekcje okrężniczo-odbytnicze |
| Miedniczne | Urazy miednicy
Naświetlania miednicy
Resekcje węzłów chłonnych w obrębie miednicy |
| Urologiczne | Implantacja I 125 do gruczołu krokowego
Radykalna prostatektomia
Cystoprostatektomia
Przezbrzuszna plastyka cewki moczowej
Otwarta adenomektomia
Usunięcie obu jąder
Endoskopowe nacięcie cewki moczowej
Endoskopowe nacięcie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej
Przezcewkowa elektroresekcja gruczoloka stercza - TURP |
Należy zwrócić uwagę jakie leki i używki chory przyjmuje:
Do nich zalicza się następujące grupy leków i używki:
? leki przeciwnadciśnieniowe
? tiazydy
? beta-blokery
? metylodopa
? leki blokujące układ autonomiczny
? antydepresyjne trójcykliczne
? inhibitory monoaminoxydazy
? antypsychotyczne
? barbiturany
? środki hipolipidemiczne
? leki o działaniu antyandrogennym
? alkohol
? nikotyna
6. Ważne jest jak pacjent ocenia swoje samopoczucie? Poruszając problem stanu sfery psychicznej pacjenta, należy ukierunkować jego odpowiedzi tak by uzyskać odpowiedź na następujące pytania:
? czy odczuwa niepokój
? czy ma stany depresji
? czy ma konflikty z partnerką
? czy przeżył rozwód lub śmierć partnerki
? czy przeżywa stres z jakiegoś powodu
? czy ma kłopoty w pracy
Ważnym zagadnieniem jest to, jakie są relacje pomiędzy pacjentem a partnerką:
Istotny jest stosunek partnerki do chorego i jego choroby i ewentualna chęć współpracy partnerki z klinicystą.
Na podstawie otrzymanych informacji klinicysta może określić właściwy kierunek diagnostyczny i odpowiednią drogę terapeutyczną. Może pomóc zrozumieć pacjentowi przyczynę jego dolegliwości a także wpłynąć na zmianę relacji pomiędzy partnerami.
Z pierwszej wizyty pacjent powinien wynieść przekonanie o kompetencji terapeuty i zrozumieniu jego problemów.
Podczas pierwszej wizyty pacjent otrzymuje ankietę wstępną, która ułatwi mu jasne sformułowanie problemu, a lekarzowi przybliży przyczynę zgłoszenia się pacjenta.
Przykładami takich ankiet są: Międzynarodowy Kwestionariusz Punktowej Oceny Wzwodu (IIEF), Kwestionariusz Oceny Funkcji Seksualnych (SFI), czy Inwentarz Zdrowia Seksualnego dla Mężczyzn (IIEF-5) (4, 8, 10) (tab. 3, 4).
Tabela 3. International Index of Erectile Function (IIEF). Wielopłaszczyznowa skala do oceny zaburzeń erekcji.
1. W ciągu minionych 4 tygodni jak często był Pan zdolny mieć wzwód prącia
w czasie aktywności seksualnej** | Brak aktywności seksualnej
Prawie nigdy lub nigdy
Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
Czasem (około połowę razy)
Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
Prawie zawsze lub zawsze |
2. W ciągu minionych 4 tygodni kiedy miał Pan wzwód prącia w czasie stymulacji seksualnej****
jak często Pana wzwód był wystarczająco silny do penetracji? | Brak stymulacji seksualnej
Prawie nigdy lub nigdy
Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
Czasem (około połowę razy)
Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
Prawie zawsze lub zawsze |
3. W ciągu minionych 4 dni kiedy próbował Pan odbyć stosunek seksualny*,
jak często był Pan zdolny do penetracji (wejścia) do pochwy swojej partnerki? | Nie próbowałem odbyć stosunku seksualnego
Prawie nigdy lub nigdy
Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
Czasem (około połowę razy)
Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
Prawie zawsze lub zawsze |
4. W ciągu minionych 4 tygodni podczas stosunku seksualnego* jak często był Pan zdolny
utrzymać wzwód prącia po penetracji (wejściu) do pochwy swojej partnerki? | Nie próbowałem odbyć stosunku seksualnego
Prawie nigdy lub nigdy
Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
Czasem (około połowę razy)
Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
Prawie zawsze lub zawsze |
5. W ciągu minionych 4 tygodni podczas stosunku seksualnego jak trudno było Panu utrzymać
wzwód prącia do zakończenia stosunku? | Nie próbowałem odbyć stosunku seksualnego
Niezwykle trudno
Bardzo trudno
Trudno
Nieznacznie trudno
Nie było trudno |
| 6. W ciągu minionych 4 tygodni ile razy próbował Pan odbyć stosunek seksualny? | Nie próbowałem odbyć stosunku seksualnego
1-2 próby
3-4 próby
5-6 próby
7-10 prób
11 lub więcej prób |
7. W ciągu minionych 4 tygodni kiedy próbował Pan odbyć stosunek seksualny,
jak często było to dla Pana satysfakcjonujące? | Nie próbowałem odbyć stosunku seksualnego
Prawie nigdy lub nigdy
Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
Czasem (około połowę razy)
Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
Prawie zawsze lub zawsze |
Te pytania dotyczą wpływu Pana problemów ze wzwodem prącia na Pana życie seksualne w ciągu minionych 4 tygodni. Proszę odpowiedzieć na te pytania tak szczerze i tak jasno jak to tylko możliwe. Proszę odpowiedzieć na każde pytanie zaznaczając tylko jeden kwadracik znaczkiem [x]. Jeżeli nie jest Pan pewien jak odpowiedzieć, proszę dać najlepszą odpowiedź jaką Pan może. Przy odpowiadaniu na te pytania, mają zastosowanie następujące definicje:
* Stosunek seksualny – jest zdefiniowany jako penetracja (wprowadzenie prącia do) pochwy partnerki;
** Aktywność seksualna – obejmuje stosunek, pieszczoty, grę wstępną i masturbację;
*** Wytrysk – jest zdefiniowany jako wytrysk nasienia z cewki (lub odczucie tego);
**** Stymulacja seksualna – obejmuje sytuacje takie jak gra miłosna z partnerką, oglądanie zdjęć, filmów erotycznych itp.
Tabela 4. Inwentarz Zdrowia Seksualnego dla Mężczyzn (IIEF-5).
| Wypełnia lekarz |
| Imię i nazwisko Data badania |
| Wskazówki dla pacjenta. Jednym z ważniejszych elementów ogólnego dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego jest możliwość współżycia płciowego. Dysfunkcja erekcyjna (nieprawidłowości wzwodu prącia) jest jedną z częstszych dolegliwości sfery seksualnej (płciowej). Istnieje wiele możliwości leczenia tej dolegliwości. Poniższy kwestionariusz został zaprojektowany, aby pomóc Panu oraz Pańskiemu lekarzowi rozpoznać u Pana możliwość wystąpienia zaburzeń wzwodu prącia oraz zdecydować o potencjalnym leczeniu. Każde pytanie ma kilka możliwości odpowiedzi, z których proszę zakreślić tę, która najlepiej odpowiada Pana sytuacji. Proszę zakreślić tylko jedną odpowiedź. |
| W przeciągu ostatnich 4 tygodni: |
| 1. Jak oceniłby Pan swoją pewność, że mógłby Pan mieć i utrzymać wzwód prącia | | Bardzo
niska
1 | Niska
2 | Umiarkowana
3 | Duża
4 | Bardzo duża
5 |
| 2. Kiedy miał Pan wzwód prącia w czasie stymulacji seksualnej, jak często Pana wzwód był wystarczająco silny do penetracji | Brak stymulacji
seksualnej
0 | Prawie nigdy lub nigdy
1 | Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
2 | Czasem (około połowę razy)
3 | Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
4 | Prawie zawsze lub zawsze
5 |
| 3. Podczas stosunku seksualnego jak często był Pan zdolny utrzymać wzwód prącia po penetracji (wejściu) do pochwy swojej partnerki | Nie próbowałem odbywać stosunku
seksualnego
0 | Prawie nigdy lub nigdy
1 | Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
2 | Czasem (około połowę razy)
3 | Wiele razy (znaczniej więcej niż połowę razy)
4 | Prawie zawsze lub zawsze
5 |
| 4. Podczas stosunku seksualnego jak trudno było Panu utrzymać wzwód prącia do zakończenia stosunku: | Nie próbowałem odbywać stosunku
seksualnego
0 | Niezwykle trudno
1 | Bardzo trudno
2 | Trudno
3 | Nieznacznie trudno
4 | Nie było trudno
5 |
| 5. Kiedy próbował Pan odbyć stosunek seksualny, jak często było to dla Pana satysfakcjonujące | Nie próbowałem odbywać stosunku
seksualnego
0 | Prawie nigdy lub nigdy
1 | Kilka razy (znacznie mniej niż połowę razy)
2 | Czasem (około połowę razy)
3 | Wiele razy (znacznie więcej niż połowę razy)
4 | Prawie zawsze lub zawsze
5 |
| Wynik: Wynik 21 punktów lub mniej sugeruje występowanie zaburzeń wzwodu prącia. |
Kwestionariusze
Liczne zastosowanie kwestionariuszy w ocenie zaburzeń wzwodu prącia daje klinicyście możliwość standardowej oceny stanu zdrowia pacjenta, obiektywnego porównania z innymi leczonymi z powodu zaburzeń wzwodu i możliwość obserwacji efektów zastosowanej terapii u danego pacjenta (4, 9).
Kwestionariusze i ankiety mają również znaczenie edukacyjne, dla pacjentów, pozwalając im lepiej zrozumieć swoje dolegliwości i obserwować postępy terapeutyczne, a lekarzom dają możliwość obiektywnej oceny efektów zastosowanej terapii i jej skuteczności (7).
Przykłady kwestionariuszy do diagnostyki i oceny zaburzeń wzwodu prącia przedstawiono powyżej.
BADANIE FIZYKALNE
Badanie fizykalne zbliża klinicystę do postawienia prawidłowej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia oraz jest następnym etapem postępowania diagnostycznego.
Badanie fizykalne stwierdzić pozwala nam stwierdzić wszelkie anomalie w budowie narządów płciowych pacjenta, nieprawidłowy rozwój drugorzędnych cech płciowych, a także występowanie zaburzeń ogólnoustrojowych (4, 10), np.:
? objawy nadczynności i niedoczynności tarczycy (niemiarowe tętno, zmiany skórne, wytrzeszcz gałek ocznych, utrata owłosienia)
? objawy chorób wątroby (plamy wątrobowe, żółtaczka)
? objawy niedokrwistości (bladość powłok)
? poważniejsze zaburzenia sercowo-naczyniowe (ubytki tętna obwodowego, sinica)
? objawy przewlekłej niewydolności nerek
Oglądanie pacjenta (ryc. 2)
Badanie przedmiotowe rozpoczynamy od dokładnego obejrzenia pacjenta, zwracamy uwagę na (4, 6, 8):
? typ budowy męski
? typ owłosienia
? rozwój gruczołów piersiowych
? stopień rozwoju narządów płciowych
Ryc. 2. Ważne elementy badania przedmiotowego mężczyzn z zaburzeniem wzwodu prącia.
Badanie palpacyjne
Badaniem palpacyjnym oceniamy:
? konsystencję i wielkość gruczołu tarczowego
? gruczoły piersiowe w kierunku ginekomastii
? oceniamy jamę brzuszną (aby wykluczyć anomalie w obrębie dużych naczyń jamy brzusznej)
? badamy tętno obwodowe
Badanie narządów płciowych
Przystępując do badania narządów płciowych w pierwszej kolejności oceniamy budowę, wielkość i konsystencję prącia i jąder. Badamy, czy w prąciu nie występują zmiany powodujące zaburzenia wzwodu (Pryor, Dickinson):
1. Związane z dolegliwościami bólowymi
? stulejka
? owrzodzenie prącia
? przerwane wędzidełko
2. Skrzywienia
? spodziectwo
? chorda bez spodziectwa
? wrodzone skrócenie cewki moczowej
? inne skrzywienia występujące w czasie wzwodu
? choroba Peyroniego
3. Zaburzenia rozmiarów
? brak prącia
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Buvat J. et al.: Intracavernous injection of papaverine (ICIP) – assessment os its diagnostic and therapeutic value in 100 impotent patients, World Journal of Urology 1987, 5, 150. 2. Dickinson I.K., Pryor J.P.: Pharmacocavernometry – a modified papaverine test, British Journal of Urology, 1989, 63, 539. 3. Godlewski J. i wsp.: Biotyp, testosteron i dwuhydrotestosteron w przedwczesności i zaburzeniach erekcji, Pol. Tyg. Lek. 1980, 48, 1957. 4. Gregorie A, Pryor J.P.: Impotencja, Warszawa 1994, 107. 5. Hedlund H. et al.: Characterization of contraction-mediating of prostanoid receptors in human penile erectile lissues, J. Urol 1989, 141:182. 6. Holmes S. et al.: Male Erectile Dysfunction, Oxford 1997. 7. Kaplan H.S.: The New Sex Therapy, London 1974. 8. Kirby R. et al.: Erectile Dysfunction, Oxford 1999. 9. Krane R.J. et al.: Male Sexual Dysfuncion, Boston/Toronto 1983, 135. 10. Lewis R.W., Barret D.M.: Nowoczesne leczenie zaburzeń wzwodu. AUE Update Series 1996, t.14, l. 20. 11. Virag R.: Intracavernosus injection of papaverine for erectile failure, Lancet II 1982, 938. 12. Zorgniott A.W., Lefleur R.S.: Auto-injection of the corpus cavernosum with a vasoactive drug combination for vasculogenic impotence. J. Urol. 1985, 133, 39.
