© Borgis - Nowa Medycyna 7/1999, s. 25-28
Aleksander Stuła
Wybrane propozycje działań w optymalizacji treningu sportowego piłkarzy nożnych
z Instytutu Wychowania Fizycznego w Gorzowie Wlkp.
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Maria Kwilecka
Streszczenie
It is believed that sport is good for one´s health. But for many record-seeking athletes such a point of view is rather ironic. Those athletes define the relationship between the two notions in a different way. They claim that health is subordinate to sport. A closer look at training practice proves that such tendencies prevailed in soccer training. According to many coaches achievements in sport are greatly determined by strength and fitness preparation.
Numerous research, including the one I carried out, prove that a success in soccer is also, if not substantially, determined by other factors. One of them is the „qualitative side of training loads”.
The research material consisted of soccer players from various age groups and of different level of professionalism.
The methods and techniques: „a rough matrix of training means coordination complexity”, a record of training loads basing on Koriagin and Wołokow technique, fitness tests.
The results of the research indicate that a significant increase in specialist abilities in soccer depends on (especially in the younger age groups) a coordination complexity of the training means used. Similar, though less significant correlation is visible in the groups of adult soccer players. At the same time the analysis of „model” training loads structures on well qualified soccer players proved that anaerobic-lactic acid exercises can be of much less significant influence, which is indicated by the percentage which ranges from 7 to 9% – in specific periods of the fitness preparation.
Wstęp
Powszechnie znane powiedzenie „sport to zdrowie” ma w kręgach wielu sportowców znaczenie dość ironiczne. Sportowcy ci, szczególnie wysokiego wyczynu, relację zdrowia do sportu określają jako „zdrowie dla sportu”. Obserwacja praktyki trenerskiej dowodzi, iż takie tendencje panują również w treningu piłkarskim (1, 7, 23, 28). Dla wielu szkoleniowców, niestety, do dnia dzisiejszego, wynik sportowy w zdecydowanej mierze determinowany jest odpowiednim przygotowaniem siłowo-kondycyjnym (3, 4, 5, 8, 9, 10, 15, 24,25).
Badania własne, jak również publikacje wielu autorów dowodzą, iż o sukcesie sportowym w piłce nożnej decydują również, a może przede wszystkim inne czynniki. Do nich zalicza się szeroko pojęta „jakościowa strona obciążeń treningowych” oraz jej relacja do „mierzalnych” zdolności motorycznych – przede wszystkim do wytrzymałości. Problem ten jest bardzo istotny w treningu dzieci i młodzieży (2, 5, 17, 29, 31).
W ostatnich latach ponad wszelką wątpliwość stwierdzono, iż szczególnie ważnym w rozwoju oraz wykorzystania rezerw w efektywności treningu sportowego jest odpowiednie kształtowanie i podnoszenie na wyższy poziom koordynacyjnych zdolności motorycznych (1, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 29, 32, 34).
W grach sportowych, a w piłce nożnej w szczególności, istotne znaczenie w nauczaniu elementów techniki gry ma czynnik złożoności koordynacyjnej stosowanych ćwiczeń (11, 12, 16, 23, 27, 28). Tymczasem z planów szkoleniowych większości klubów woj. gorzowskiego wynika, iż wielu szkoleniowców efekty sportowe swoich zespołów widzi przez pryzmat maksymalnych obciążeń treningowych – często przewyższających funkcjonalne możliwości adaptacyjne organizmu człowieka (31). W okresie przygotowawczym wysiłki o charakterze beztlenowym-kwasomlekowym często przekraczają wartość 15-20% całości pracy.
Wskazane wyżej tendencje szkoleniowe, potwierdzają badania nad strukturą sprawności motorycznej polskich piłkarzy kadry narodowej w kategorii wiekowej 16-17 lat. Z badań Bergiera i Zamilskiego (3) wynika, iż polscy piłkarze nie odbiegają poziomem pod względem przygotowania szybkościowego od rówieśników z państw zachodnich. Jednocześnie uzyskano nierównomierny profil w strukturze przygotowania sprawnościowego. Najlepsze wyniki osiągnęli piłkarze w teście wytrzymałości szybkościowej – najbardziej niezadowalające zaś w teście koordynacji ruchowej. Może to świadczyć o charakterze pracy treningowej (najczęściej wykonywanej w polskich klubach) – pracy ukierunkowanej zbyt wcześnie na kształtowanie potencjału anaerobowego.
Celem pracy było wykazanie skuteczności wybranych działań optymalizacyjnych w treningu piłkarskim. Działania te polegały na zastosowaniu środków treningowych o wyraźnie podwyższonej koordynacyjnej złożoności, kosztem ograniczenia ćwiczeń o charakterze wytrzymałościowo-szybkościowym.
Materiał i metody badawcze
Badania przeprowadzono na 72 młodych (11-14-letnich) piłkarzach z 5 zespołów. Trzy zespoły: „Warta” Śrem – 12 piłkarzy, „Iskra” Zemsko – 14 zawodników oraz „Obra” Kościan – 16 piłkarzy, szkolonych było w sposób tradycyjny. Dwa zespoły natomiast: „Junior” Gorzów (n = 15), oraz „drugi” zespół „Obry” Kościan (n = 15) szkolonych było w sposób eksperymentalny, z wykorzystaniem szeregu ćwiczeń z 4-odcinkowego filmu W. Coervera (1987) – zalecanego przez władze UEFA do stosowania w szkoleniu młodzieży.
Metodami badawczymi były: eksperyment pedagogiczny – trwający 4 miesiące w przypadku obydwu zespołów „Obry” Kościan oraz 5 miesięcy w przypadku pozostałych zespołów, pomiary poziomu sprawności technicznej za pomocą testów Degela-Rogalskiego, oraz ocena stopnia złożoności koordynacyjnej ćwiczeń stosowanych przez badane zespoły w czasie trwania eksperymentu – Stuła (28).
W kategorii seniorów badaniami objęto 22 piłkarzy „Widzewa” Łódź, których przedmiotem była całoroczna analiza obciążeń treningowych, uwzględniająca energetyczny i informacyjny aspekt tych obciążeń (30, 33). Zespół ten w analizowanym sezonie 1991/1992, uzyskał znaczący sukces sportowy. Jako beniaminek I ligi (bez znaczących wzmocnień kadrowych) zajął w niej wysokie III miejsce, awansując do europejskich rozgrywek o Puchar UEFA (33). Przez większość szkoleniowców piłkarskich struktura rocznych obciążeń treningowych tego zespołu uważana była za bardzo racjonalną, optymalną lub wręcz modelową.
Wyniki oraz ich omówienie
Opierając się na uzyskanych wynikach badań (tab. 1) stwierdza się, iż stosowanie środków o podwyższonej koordynacyjnej złożoności (w obydwu młodzieżowych grupach eksperymentalnych) miało istotny wpływ na poprawę wyników. W każdym z testów (obojętnie czy eksperyment trwał 4 czy 5 miesięcy) przyrost ten wahał się od p < 0,05 do p < 0,001.
Tabela 1. Wyniki badań piłkarzy grup eksperymentalnych oraz grup kontrolnych w 7 testach sprawności technicznej Degela-Roglaskiego.
| Grupa | Termin | n | Testy Degela-Rogalskiego |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Eksperymentalna "Junior" Gorzów | 7.01.95 | 15 | 3,73 | 3,73 | 4,20 | 4,00 | 4,07 | 3,93 | 4,0 |
| 5.06.95 | 15 | 4,60 | 4,60 | 4,80 | 4,63 | 4,73 | 4,60 | 4,67 |
| Istotność statystyczna różnic | p < 0,001 | p < 0,001 | p < 0,05 | p < 0,05 | p < 0,05 | p < 0,05 | p < 0,001 |
| Eksperymentalna "Obra" Kościan | 29.10.97 | 15 | 3,1 | 3,1 | 3,1 | 3,5 | 3,6 | 3,1 | 3,3 |
| 5.03.98 | 15 | 4,0 | 3,9 | 3,9 | 4,1 | 4,1 | 3,8 | 4,1 |
| Istotność statystyczna różnic | p < 0,001 | p < 0,001 | p < 0,001 | p < 0,001 | p < 0,05 | p < 0,001 | p < 0,001 |
| Kontrolna "Warta" | 6.01.95 | 14 | 4,14 | | 3,36 | 3,14 | 3,36 | 3,36 | 3,29 |
| Śrem | 6.06.95 | 14 | 4,14 | 3,21 | 3,29 | 3,50 | 3,21 | 3,86 | 3,50 |
| Istotność statystyczna różnic | ns | ns | ns | p < 0,05 | ns | p < 0,05 | ns |
| Kontrolna "Iskra" Zemsko | 5.01.95 | 12 | 3,67 | 3,42 | 3,42 | 3,75 | 3,50 | 3,42 | 3,50 |
| 6.06.95 | 12 | 3,92 | 3,83 | 3,83 | 4,08 | 3,75 | 3,75 | 3,83 |
| Istotność statystyczna różnic | ns | ns | ns | ns | ns | ns | ns |
| Kontrolna "Obra" Kościan | 30.10.97 | 12 | 4,1 | 3,5 | 3,6 | 3,6 | 3,6 | 3,6 | 3,6 |
| 6.03.98 | 12 | 4,1 | 3,7 | 3,7 | 3,9 | 3,9 | 3,7 | 4,2 |
| Istotność statystyczna różnic | ns | ns | ns | ns | ns | ns | p < 0,05 |
Szkolenie tradycyjne: powtarzalność ćwiczeń o stałej złożoności koordynacyjnej, zwiększony nacisk na rozwój zdolności kondycyjnych tylko w nielicznych przypadkach miało istotny statystycznie wpływ na przyrost sprawności technicznej. W zespole „Warty” Śrem w dwóch przypadkach osiągnięto przyrost na poziomie p < 0,05, oraz w zespole „Obry” Kościan w jednym przypadku p < 0,05.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bayer L.: Der motorische Lernprozeß aus physiologischer Sicht. Theorie und Praxis der Körperkultur, 1988, 4:252-258. 2. Bergier J.: Wybrane elementy zwinności (koordynacji ruchowej) u piłkarzy reprezentacji Polski juniorów. [W:] Koordynacja ruchowa w sporcie. Red. W. Starosta. AWF Poznań, Warszawa-Gorzów Wlkp., 1990, 44-48. 3. Bergier J., Zamilski A.: Z badań nad sprawnością motoryczną i rozwojem fizycznym piłkarzy. Trener, 1996, 3:20-23. 4. Blaser P., Vorhölter H.: Die sportliche Technik als Gegenstand des motorischen Lernes. Theorie und Praxis der Körperkultur, 1988, 5:348-353. 5. Bril M. S.: Otbor w sportiwnych igrach. Fizklultura i Sport. Moskwa, 1980. 6. Czajkowski Z.: Od zwinności do zdolności zbornościowych. Sport Wyczynowy, 1993, 34:18-33. 7. Gerisch G., Rode G.: Technik im Fussball unter dem Einfluss Kurzzeitiger Maximalbelastung – Auswirkungen aktueler metabolischer Azidose auf die Bewegungsqualität. Leistyngsfussball im Blickpunkt. Köln, 1989. 8. Hirtz P.: Koordinative Fähigkeiten im Schulsport. Volk und Wissen, Berlin, 1985. 9. Hirtz P.: Phänomen koordinative Fähigkeiten. Theorie und Praxis der Ktirperkultur, 1989, 1:17-23. 10. Hirtz P.: Zum Techniktraining in den Sportspielen-fähigkeits-schema-oder wahrnehmungsorientiert? An International Conference on Science in Sports Team Games. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu, Biała Podlaska, 1995, 474-485. 11. Hirtz P., Saß H.: H., Die Ausbildung in der Sportspielen und die Vervollkommnung koordinativer Fähigkeiten. Kärpererziehung, 1988, 10:410-415. 12. Hirtz P.: Die Komponente Koordination. Ktirpererziehung, 1995, 3:102-106. 13. Jansen P.: Trening – Lactate – Puls Rate. Polar Electro Oy. Helsinki, 1980. 14. Joch W.: Struktumodell einer Theorie des sportlichen Trainings. Leistungssport, 1995, 4:6-12. 15. Ljach W.I.: Die koordinative Verbereitung des Sportlers in den Sportspielen. An International Conference on Science in Sports Team Games. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu, Biała Podlaska, 1995, 140-154. 16. Ljach W.I. i wsp.: Kontrola złożoności koordynacyjnej środków treningowych w koszykówce. An International Conference on Science in Sports Team Games. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu, Biała Podlaska, 1995, 229-237. 17. Müller C.: Prinzipen zur Ausbildung von Leistungsvoraussetzungen – dargestellt am Beispiel der Prinzipen des technisch – koordinativer Ttainings. Theorie und Praxis der Körperkultur, 1988, 3:171-177. 18. Mynarski W.: Struktura wewnętrzna zdolności motorycznych dzieci i młodzieży w wieku 8-18 lat. AWF Katowice, 1995. 19. Neumaier A., Mechling H.: Allgemeines oder sportartspezifisches Koordinationstraining? Leistungssport, 1995, 5:14-18. 20. Raczek J.: Podstawy szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. RCMSzKF i S. Warszawa, 1991. 21. Raczek J., Mynarski W.: Koordynacyjne zdolności motoryczne dzieci i młodzieży. AWF Katowice, 1992. 22. Rostock J., Zimmermann K.: Koordinationstraining zwischen Generalitat und Spezifitat. Leistungssport, 1997, 4:28-30. 23. Roth K.: Zum stand Variability – of – Practice Kontroverse im Sport. In: Sport zwischen Traditional und Zukunft. Bericht über den 11. ADL Kongreß 1990 in Bayeruth. Schorndorf, 1992, 54-56. 24. Starosta W.: Koordynacja ruchowa człowieka. Red. W. Osiński, Motoryczność człowieka – jej struktura, zmienność i uwarunkowania. AWF Poznań, 1993, 81-114. 25. Starosta W.: Koordinations – und Koordinationsfahigkeiten bei Meinschafsspielen. An International Conference on Science in Sports Team Games. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu, Biała Podlaska, 1995, 69-104. 26. Stuła A.: Testy i sprawdziany stosowane w szkoleniu piłkarskim. AWF Poznań, 1989. 27. Stula A.: Wpływ koordynacji ruchowej na skuteczność gry piłkarzy nożnych oraz jej zróżnicowanie w różnych kategoriach wiekowych. Trener, 1995, 5:10-12. 28. Stuła A.: Ocena koordynacyjnej złożoności ćwiczeń w rejestracji obciążeń treningowych piłkarzy. [W:] Piłka nożna – teoria i praktyka. IWFiS Biała Podlaska, 1997, 143-152. 29. Szopa J.: Zarys antropomotoryki. AWF Kraków, 1992. 30. Ważny Z.: Struktura obciążeń treningowych oraz ich metody jej rejestracji i analizy. Zeszyty Naukowe, AWF Wrocław, 1982, t. 27. 31. Weber K. et al.: Leistungsphysiologische Aspekte zur Trainingssteuerung im Fussball. In: Analyse und Beobachtung in Training und Wettkampf. Academia Verlag, Sankt Augustin, 1992, 10-32. 32. Zimmermann K.: Ausprägung koordinativer Fähigkeiten im Handballtraining. Körperziehung, 1986, 5:190-191. 32. Wojtkowiak W.: Wpływ ćwiczeń o podwyższonej złożoności koordynacyjnej na sprawność techniczną młodych piłkarzy nożnych. Praca dyplomowa, IWF w Gorzowie, 1998. 33. Woziński A.: Struktura obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia I ligowego zespołu piłkarskiego Widzewa Łódź. Praca magisterska. IWF w Gorzowie, 1992. 34. Zimmermann K.: Ausprägung koordinativer Fähigkeiten im Handballtraining. Körpererziehung, 1986, 5:190-191.
