© Borgis - Nowa Medycyna 7/1999, s. 45-48
Maria Nowak
Samoocena stanu zdrowia i sprawności fizycznej kobiet a ich udział w kontrolnych badaniach lekarskich
z Instytutu Wychowania Fizycznego w Gorzowie Wlkp.
Streszczenie
The aim of researches was qualification of relationship between health self-assessment and physical efficiencies and participation of women in supervisory medical investigations.
Researches over style of life of women in the age from 18 to 60 years in respect of was conducted in years 1993-1997 in western part of Poland, among 1537 inhabitants of cities and of villages. In accumulation of material one used the method of diagnostic survey with the use questionnaire and interview.
Interviewees did not undertake physical activity. Women estimating their own state of health as very good and good estimated their physical efficiency as high and average. Women estimating their state of health low were more eager to estimate their personal physical efficiency or found it difficult to estimate it. Interviewees estimating their personal physical efficiency and state of health as high underwent gynaecological investigations in the last year and dental control in the course as high on the last 6 months in comparison to women estimating their state of health and physical efficiency as low or those not able to estimate it.
WSTĘP
Zdrowie jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa mogą realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko i radzić sobie w nim. Jest także zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa, gwarantującym jego rozwój społeczny i ekonomiczny, gdyż tylko zdrowe społeczeństwo może tworzyć dobra materialne i kulturowe, rozwijać się i osiągać odpowiednią jakość życia rozumianą jako sprawne funkcjonowanie do późnej starości, większą wydajność pracy i satysfakcję z życia. Edukacja w zakresie zdrowych stylów życia, z naciskiem na kontrolę własnego zdrowia oraz wskazywaniem sposobów zmiany stylu życia i radzenia sobie z głównymi przyczynami zagrożenia zdrowia jest jednym z celów strategicznych Narodowego Programu Zdrowia (2).
W wyniku subiektywnej oceny stanu zdrowia dokonujemy samooceny. Wzrastanie zasobu informacji o własnym zdrowiu następuje w trakcie uzyskiwanych danych obiektywnych (wyniki badań i analiz lekarskich, pomiary sprawności, wydolności fizycznej). Na te w miarę obiektywne informacje nakładają się opinie osób bliskich i dalszych znajomych odnoszące się do wyglądu zewnętrznego lub też wyrażające rzeczywistą troskę o zdrowie. To wszystko daje poczucie własnego zdrowia usytuowane na kontinuum między wzorcem idealnym zdrowia a stanem choroby (1).
Celem niniejszych badań było określenie związku między samooceną stanu zdrowia i sprawności fizycznej a udziałem kobiet w kontrolnych badaniach lekarskich.
MATERIAŁ I METODY
Badania nad stylem życia kobiet prowadzone są od 1993 roku (3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13). Dotychczas objęto nimi około 5000 mieszkanek miast i wsi zachodniej części Polski. Badaniom poddano kobiety w wieku od 18 do 60 lat podejmujące aktywność ruchową oraz kobiety nie uprawiające ćwiczeń fizycznych.
W pracy posłużono się metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety i wywiadu. Informacje zebrane tą drogą dotyczyły danych personalnych respondentek, ich sytuacji społeczno-ekonomicznej, wybranych zachowań zdrowotnych (pozytywnych i negatywnych), systemu wartości, a także problemów samooceny i osobistej troski o zdrowie oraz sprawność fizyczną badanych. W prezentowanej pracy przedstawiono problem samooceny zdrowia i sprawności fizycznej kobiet nie podejmujących aktywności ruchowej. Obliczenia wykonano przy pomocy programu komputerowego Excel 5.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Charakterystyka społeczna badanej grupy
Szczegółową charakterystykę społeczną respondentek przedstawiono w tabeli 1. Wiek badanych wahał się od 20 do 60 lat. Badaniami objęto 827 kobiet mieszkających na wsi oraz 710 mieszkających w mieście. W grupach wiekowych nie było większych różnic w zakresie liczebności, jedynie w przedziale wieku 50-60 lat przebadano dwukrotnie więcej kobiet mieszkających na wsi. Większość była mężatkami (75,7%). Wśród kobiet wiejskich nieco więcej zaobserwowano wdów, a wśród kobiet z miasta więcej osób stanu wolnego (panien i rozwiedzionych). Respondentki najczęściej posiadały dwoje dzieci. Kobiety wiejskie charakteryzowała wielodzietność; częściej posiadały troje, czworo i większą liczbę dzieci w porównaniu do kobiet z miasta, które częściej były bezdzietne bądź posiadały jedno dziecko. Wśród respondentek dominowało wykształcenie średnie zawodowe (31,3%) oraz zawodowe (23,2%). Kobiety ze wsi posiadały częściej wykształcenie podstawowe i zawodowe, natomiast kobiety z miasta wykształcenie średnie (zawodowe, ogólne) i wyższe. Mieszkanki wsi wykonywały pracę fizyczną (28,2%), o charakterze umysłowym (22,7%) oraz wychowywały dzieci (20,4%). Kobiety mieszkające w mieście zatrudnione były jako pracownice umysłowe (45,5%) lub pracowały w sektorze prywatnym (16,3%). Wychowywaniem dzieci zajmowało się 4,7% mieszkanek miast. Nie posiadało pracy 9,6% badanych.
Tabela 1. Charakterystyka społeczna badanej grupy. Wyniki podano w %.
| Lp. | Charakterystyka | Miejsce zamieszkania |
| Wieś | Miasto | Ogółem |
| N= 827 | N= 710 | N= 1537 |
| 1. | Wiek (w latach)
k20-29
k30-39
k40-49
k50-60 |
23,8
33,9
26,8
15,5 |
26,9
32,7
32,7
7,7 |
25,2
33,3
29,6
11,9 |
| 2. | Stan cywilny
kpanna
kmężatka
kwdowa
krozwiedziona |
12,0
77,1
7,0
3,9 |
17,9
73,9
3,9
4,3 |
14,7
75,7
5,6
4,0 |
| 3. | Liczba dzieci
kbezdzietne
kjedno
kdwoje
ktroje
kczworo i więcej |
13,5
16,7
31,8
24,2
13,8 |
20,9
19,0
41,4
14,5
4,2 |
16,9
17,8
36,3
19,7
9,3 |
| 4. | Wykształcenie
kpodstawowe
kzawodowe
kśrednie zawodowe
kśrednie ogólne
kniepełne wyższe
kwyższe |
21,3
32,3
24,9
9,4
5,2
6,9 |
5,8
12,7
38,6
20,8
8,0
14,1 |
14,1
23,2
31,3
14,7
6,5
10,2 |
| 5. | Rodzaj pracy
knauka (uczenie się)
kpraca fizyczna
kpraca umysłowa
kwychowywanie dzieci
kemerytura, renta
kbezrobocie
kinne |
3,3
28,2
22,7
20,4
9,4
10,8
5,2 |
6,3
14,2
45,5
4,7
4,8
8,2
16,3 |
4,7
21,7
33,3
13,1
7,3
9,6
10,3 |
Samoocena stanu zdrowia i sprawności fizycznej kobiet a ich udział w kontrolnych badaniach lekarskich
W tabeli 2 przedstawiono samoocenę stanu zdrowia i sprawności fizycznej respondentek. Większość badanych oceniła swoje zdrowie jako przeciętne (50%) lub dobre (39,2%). Natomiast swoją sprawność fizyczną respondentki oceniały najczęściej jako średnią, najrzadziej zaś jako wysoką, odpowiednio – 64,1% i 8%. Dobry stan zdrowia ankietowanych kobiet łączy się z ich wysoką sprawnością fizyczną. Kobiety oceniające swój stan zdrowia jako bardzo dobry, dobry i średni posiadały wysoką bądź średnią samoocenę sprawności fizycznej, natomiast kobiety o złym stanie zdrowia oceniały sprawność fizyczną nisko (44,7%) bądź w ogóle nie potrafiły jej ocenić (23,5%).
Tabela 2. Stan zdrowia a sprawność fizyczna w samoocenie respondentek. Wyniki podano w %.
| Sprawność fizyczna | Stan zdrowia |
| Bardzo dobry | Dobry | Średni | Zły | Ogółem |
| N=81 | N=602 | N=769 | N=85 | N=1537 |
| Wysoka | 30,9 | 11,5 | 3,4 | 3,5 | 8,0 |
| Średnia | 59,3 | 70,1 | 64,0 | 28,3 | 64,1 |
| Niska | 4,9 | 12,1 | 20,9 | 44,7 | 18,0 |
| Nie wiem | 4,9 | 6,3 | 11,7 | 23,5 | 9,9 |
| Razem | 5,3 | 39,2 | 50,0 | 5,5 | 100 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Goryński P., Łuczak E.: Samoocena stanu zdrowia dzieci i młodzieży. [W:] Antropologia a medycyna i promocja zdrowia. (red.) A. Malinowski, B. Łuczak, J. Grabowska). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1996. 2. Narodowy Program Zdrowia 1996-2005. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny NPZ. Warszawa 1996. 3. Nowak M., Woitas-Ślubowska D.: Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania uczestnictwa kobiet w rekreacji fizycznej. [W:] Turystyka, rekreacja i sport. PDW „Ławica”, Poznań 1993:132-136. 4. Nowak M.: Czynniki determinujące podejmowanie aktywności ruchowej przez kobiety. [W:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku. Materiały Naukowe. Szczecin 1995,1:169-176. 5. Nowak M.: Przyczyny braku aktywności ruchowej kobiet. W: Sport w życiu kobiety. (red.) Z. Żukowska. PSSK, AWF Warszawa 1995: 56-63. 6. Nowak M.: Palenie tytoniu wśród kobiet podejmujących aktywność ruchową. [W:] Kultura fizyczna w promocji i doskonaleniu zdrowia (red.) B.J. Kunicki i K. Szyszka. PTNKF Gorzów Wlkp. 1996, 157-162. 7. Nowak M.: Health self assesssment versus women life styles. First Annual Congress. Frontiers i Sport Science. The European Perspective. Book of Abstracts. Nice 1996, 848-849. 8. Nowak M.: Chosen aspects of health related behaviour of women who retained physical fitness in the past. In: Woman and sport. Precongress of XIII IAPESGW Congress. Gdańsk 1997, 131-139. 9. Nowak M.: Motor activity in women versus their sports past. Sport Kinetics 1997. Theories of Human Motor Performance and their Reflections in Practice. Magdeburg 1997, 138-139. 10. Nowak M.: Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania aktywności ruchowej kobiet wiejskich. [W:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku. Materiały Naukowe. Szczecin 1997, 2:38-45. 11. Nowak M.: Samoocena zdrowia i sprawności fizycznej młodzieży uczącej się i studiującej. [W:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku. Materiały Naukowe. Szczecin 1998, 3:395-400. 12. Nowak M.: Wybrane zachowania zdrowotne młodzieży uczącej się i studiującej. [W:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku. Materiały Naukowe. Szczecin 1998, 3:389-394. 13. Nowak M.: Motor activity in women and motor activity of their children. [W:] Kobieta kreatorką aktywności sportowej w rodzinie. (red.) Z. Żukowska. PSSK, Warszawa 1998, 180-189.
