1. w fazie ustnej: nowotwory, wady rozwojowe, zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych, uszkodzenia mechaniczne i zapalne błony śluzowej, schorzenia neurologiczne,
2. w fazie gardłowej: schorzenia nerwowo-mięśniowe, nowotwory i stany po operacjach w obrębie gardła i krtani, zachyłki gardła dolnego, schorzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (choroby demielinizacyjne, niedokrwienne, neuro- i polineuropatie),
3. w fazie przełykowej: nowotwory, zwężenia i uchyłki przełyku, guzy śródpiersia, pierwotne zaburzenia ruchowe przełyku, idiopatyczny przerost mięśnia pierścienno-gardłowego (zwieracza górnego przełyku), refluks żołądkowo-przełykowy, przetoki tchawiczo-przełykowe, zmiany zapalne, zakażenia grzybami, efekt uboczny stosowania niektórych leków, niektóre schorzenia dermatologiczne, choroby neurologiczne.
Dysfagie spotykane w praktyce laryngologicznej dotyczą zaburzeń fazy ustnej i gardłowej. Trudności w połykaniu mogą wynikać z zaburzeń w zwieraniu się warg, utrzymaniu odpowiedniego napięcia mięśni policzków, ograniczonej ruchomości języka i żuchwy, niewłaściwej koordynacji ruchów języka, porażenia mięśni języka, złej ruchomości podniebienia miękkiego, zaburzeń czucia w jamie ustnej i gardle, niewydolności mięśnia pierścienno-gardłowego.
Chorzy z trudnościami w połykaniu skarżą się na zaleganie pokarmów w jamie ustnej i w gardle, trudności w zainicjowaniu połykania, kaszel, wydłużone w czasie jedzenie, a w końcu utratę wagi ciała. Zachłystywanie się podczas jedzenia może być powodem zwiększenia wydzieliny w drogach oddechowych, stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, a nawet zapaleń płuc.
Pewne cechy zgłaszanych przez chorych dolegliwości mogą sugerować lokalizację miejsca uszkodzenia aktu połykania. Zarzucanie pokarmów do nosogardła może świadczyć o zmianach strukturalnych i czynnościowych w zakresie podniebienia, powodujących niewydolność podniebienno-gardłową. Natomiast zarzucanie pokarmów do krtani, a nawet tchawicy może świadczyć o refluksie żołądkowo-przełykowym. Chorzy ci podają też uczucie pieczenia w gardle i za mostkiem tzw. zgagę, kaszel, ból za mostkiem, często też chrypkę, pochrząkiwanie. Zgłaszane dolegliwości występują bezpośrednio po jedzeniu lub w godzinach rannych, ponieważ płaska pozycja leżąca sprzyja refluksowi żołądkowo-przełykowemu. Skargi na zaburzenia połykania mogą dotyczyć konsystencji pokarmu, a więc połykania pokarmów stałych, bądź płynnych. Dysfagia odnosząca się do połykania pokarmów płynnych zwykle dotyczy zaburzeń fazy ustnej i gardłowej, natomiast pokarmów stałych – fazy przełykowej. Odpowiedzialne za tego typu zaburzenia są zmiany morfologiczne. Zaburzenia połykania bez względu na rodzaj i konsystencję pokarmu, zwykle towarzyszą schorzeniom neurologicznym. W tych przypadkach skargi chorego mogą dotyczyć również zaburzeń głosu i mowy. Chorzy podają dolegliwości o charakterze dyzartrii, a więc spowolniałej, zamazanej, czasami bełkotliwej i trudno zrozumiałej mowy, której towarzyszą zaburzenia głosu, przede wszystkim związane z zaburzeniami koordynacji oddychania i fonacji. Głos charakteryzuje się partym, twardym nastawieniem głosowym, chrypką o zmiennym nasileniu i hiperkinezą mięśni szyi.
Na uwagę zasługują również dysfagie spotykane u normalnie rozwijających się dzieci. Połykanie określane jako atypowe lub infantylne towarzyszące zaburzeniom artykulacji wynika z zaburzeń motoryki warg i języka, wad zgryzu, utrudnionego oddychania przez nos lub pewnych utrwalonych nawyków dziecka jak ssanie palca, przygryzanie policzków i warg. Zaburzeniom tym sprzyja długotrwałe karmienie butelką.
W grupie dzieci z zespołami oligofrenicznymi zaburzenia połykania, które towarzyszą opóźnionemu rozwojowi mowy i zaburzeniom artykulacji spowodowane są najczęściej dużym, nadmiernie rozwiniętym i słabo ruchomym językiem, który w fazie przygotowawczej połykania wypycha pokarm na zewnątrz.
U osób dorosłych ze schorzeniami zawodowymi narządu głosu spotyka się również pewne zaburzenia połykania określane przez pacjentów jako dyskomfort w połykaniu i parestezje gardłowe. Bardzo często stwierdza się wówczas obniżony poziom żelaza w surowicy. Natomiast uczucie przeszkody w gardle, zawadzania, stanowi dolegliwość nazywaną kłębkiem (globus), która nie jest objawem dysfagii, sama też nie daje zaburzeń połykania. W większości przypadków jego przyczynę stanowią prawdopodobnie zmiany chorobowe w obrębie przełyku, żołądka i dwunastnicy m.in. refluks żołądkowo-przełykowy, zakażenia
Helicobacter pylori.
Zaburzeniom połykania towarzyszy niekiedy zgłaszane przez chorych bolesne połykanie tzw. odynofagia. Występuje ona w stanach zapalnych, zwłaszcza bakteryjnych i grzybiczych jamy ustnej, gardła, migdałków podniebiennych lub mo- że towarzyszyć zmianom nowotworowym oraz stanom po radioterapii tych okolic.
W praktyce lekarza rodzinnego pacjenci z podejrzeniem o dysfagię powinni być ocenieni pod kątem dalszego postępowania diagnostycznego (laryngolog, gastrolog, neurolog) i rehabilitacyjnego. Właściwe rozpoznanie przyczyny zaburzeń połykania pozwala na zastosowanie odpowiedniego postępowania chirurgicznego, farmakologicznego, bądź rehabilitacyjnego.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Buchholz D.W. et al.: Diagnostik und Therapie neurologisch bedingter Schluckstörungen. Gustav Fischer Verlag. Stuttgart. Jena. New York 1993. 2. Fennsner H. et al.: The place of oesophageal manometry in the diagnosis of dysphagia. Dysphagia, 1993, 8(2):98-104. 3. Fresson H., Stokmans R.: The radiologic investigation of dysphagia. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:127-137. 4. Halama A.R.: Clinical approach to the dysphagia patients. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:119-126. 5. Halama A.R.: Surgical treatment of oropharyngeal disorders. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:217-227. 6. Hendrix T.R.: Art and Science of history taking in the patient with difficulty swollowing. Dysphagia, 1993, 8(2):69-73. 7. Jach K.: Rola badań elektrofizjologicznych w ocenie dysfagii. Otolaryng. Pol., 1995, supl. 19, 37-40. 8. Kahrilas P.J.: Anatomy, physiology and pathology of dysphagia. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:97-117. 9. Kruk-Zagajewska Z. i wsp.: Zaburzenia połykania u chorych operowanych z powodu raka krtani. Otolaryng. Pol., 1996, 49, 1:15-22. 10. Logemann J.A.: Non-imaging techniques for the study of swallowing. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:139-142. 11. Logemann J.A.: Rehabilitation of oropharyngeal swallowing disorders. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:207-215. 12. Logemann J.A.: Dysphagia: evaluation and treatment. Folia Phoniatrica Logopedica. 1995, 47, 3:140-164. 13. Mc Connel F.M.S., O´Connor A.: Dysphagia. Secondary to head and neck cancer surgery. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:165-170. 14. Obrębowski A. i wsp.: Ocena ultrasonograficzna czynności języka w czasie połykania i artykulacji po częściowej resekcji języka. Otolaryng. Pol. (w druku). 15. Pruszewicz A. et al.: Ausgewählte Dysphagieprobleme in der Phoniatrie. Dysphagia: Selected Problems in Phoniatric Diseases. Sprache, Stimme, Gehör, 1995, 19, 4:162-166. 16. Pruszewicz A. et al.: Electromyography of cricopharygeal muscle in laryngectomized. Acta Otolaryngol. (Stockh.) 1992, 112:366-369. 17. Vandenplas J.: Dysphagia in infants and children. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:201-206.
Pozostałe artykuły z numeru 3/2000:
