Przyczyną zaburzeń świadomości są często zaburzenia biochemiczne i endokrynologiczne: hiperkalcemia, pojawiająca się u 20-40% pacjentów z rakiem oskrzela, sutka lub szpiczakiem, hipoglikemia, hiponatremia, przewodnienie a także niewydolność narządowa. W przebiegu chłoniaków, raka trzustki, raka drobnokomórkowego płuc dochodzi do zespołu niedostosowanego wydzielania hormonu antydiuretycznego z ektopowym wydzielaniem ADH, co powoduje hiponatremię, hipoosmolarność surowicy i zwiększoną osmolarność moczu.
Objawy ze strony układu nerwowego mogą także być rezultatem zespołów paraneoplastycznych, które pojawiają się w około 1% przypadków chorych z nowotworem. Powstają one nie w wyniku nacieku nowotworowego czy przerzutu, ale są efektem działania znanych czynników (np. hipoglikemia czy nieprawidłowe wydzielanie ektopowe ACTH). Inną przyczyną powstawania zespołów są liczne czynniki odżywcze, metaboliczne, immunologiczne i ich współdziałanie. Nowotwory działają poprzez odhamowanie materiału genetycznego, który w prawidłowych warunkach pozostaje nieczynny, lub poprzez hamowanie mechanizmów immunologicznych. Pojawia się na przykład substancja podobna do parathormonu, co może doprowadzić do hiperkalcemii, dochodzi do konkurencji o metabolity jak w przypadku rakowiaka.
Pacjenci, którzy w przeciągu ostatnich dni lub tygodni przebyli uraz powinni zostać poddani wnikliwej obserwacji, czy zaburzenia świadomości nie są spowodowane złamaniem szyjki kości udowej albo obecnością krwiaka namózgowego, co wiąże się ze zmianą postępowania terapeutycznego.
Funkcje poznawcze mogą ulec zaburzeniu po epizodzie niedokrwiennym mózgu. Objawy te mogą być przejściowe lub stałe. Powrót do sprawności zarówno intelektualnej jak i motorycznej jest trudny do przewidzenia zwłaszcza u starszych pacjentów. Obecność problemów z widzeniem, słyszeniem, zaburzenia czucia są także czynnikiem sprzyjającym pojawieniu się majaczenia.
Infekcje, często skąpoobjawowe, są odwracalną przyczyną ostrego stanu splątania. Dlatego też decyzję o antybiotykoterapii u pacjentów w terminalnej fazie choroby nowotworowej należy podejmować indywidualnie, w zależności od wcześniejszego stanu ogólnego chorego.
Objawy
Zgodnie z klasyfikacją DSM-III-R można rozpoznać majaczenie, kiedy zostaną spełnione następujące kryteria:
1. Trudności w koncentracji i przerzutności uwagi w stosunku do bodźców zewnętrznych.
2. Zaburzenia toku myślenia, o czym świadczy rozerwanie wątków myślowych, chaotyczna mowa, powierzchowne skojarzenia oraz treści myślenia (urojenia).
3. Co najmniej dwa wymienione objawy:
– zaburzenia spostrzegania (iluzje, omamy),
– zaburzenia dobowego rytmu snu i czuwania (bezsenność lub senność w ciągu dnia),
– wzrost lub spadek aktywności psychomotorycznej (często chory, który jest bardzo słaby, w momencie pojawienia się zaburzeń świadomości staje się nadspodziewanie silny),
– dezorientacja w czasie i miejscu, błędne rozpoznawanie osób, utrudnienie kontaktu z otoczeniem,
– upośledzenie pamięci głównie o charakterze trudności w przyswajaniu nowego materiału.
Rozpoznanie tylko jednego z objawów nie upoważnia do diagnozy majaczenia.
4. Zaburzenia pojawiają w się nagle przeciągu kilku godzin lub dni, wykazują zmienne nasilenie w ciągu doby (zaostrzają się wieczorem i w nocy.
5.Stwierdzenie tła organicznego objawów na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego lub laboratoryjnego lub wykluczenie przyczyn nieorganicznych (epizod maniakalny).
Rozróżnia się trzy kategorie splątania: nadaktywność – pobudzenie, zmniejszoną aktywność, postać mieszaną. Należy rozważyć diagnozę delirium, jeśli pacjent jest pobudzony, ma zaburzenia poznawcze, świadomości, uwagi. Wnikliwa obserwacja pacjenta pozwala na rozpoznanie objawów prodromalnych majaczenia: subtelne zmiany nastroju i zachowania, zaburzenia cyklu czuwanie-sen, zaburzenia świadomości. Wczesne symptomy mogą być mylnie interpretowane jako lęk, złość, depresja, psychoza. Niektóre objawy są błędnie określane jako splątanie, na przykład chory nie słyszy lub nie widzi i dlatego nie rozumie, co się do niego mówi, zapomina, jest zdezorientowany (bez innych objawów), ma omamy o charakterze fizjologicznym (hipnagogiczne, hipnopompiczne, marzenia senne), niewyraźnie mówi (dysfazja).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bannister R.: Zespoły neurologiczne towarzyszące chorobom nowotworowym. W: Neurologia Kliniczna, 1997, 504-506. 2. Breitbart W., Passik S.D.: Psychiatric aspects of palliative care. W: Oxford Textbook of Palliative Medicine, 1994, 609--626. 3. Caraceni A.: Delirium in palliative medicine. European Journal of Palliative Care, 2(2):62-67. 4. Kaplan H.I., Sadock B.J.: Organiczne zaburzenia psychiczne i zespoły objawów. W: Psychiatria Kliniczna 1998, 24-39. 5. Pużyński S.: Acetylocholina i zaburzenia psychiczne. Neurologia i Neurochirurgia Polska, Suplement 1999, 2:47-57. 6. Roth A.J., Breitbart W.: Psychiatric emergencies in terminally ill cancer patients. Pain and Palliative Care 1996, 10 (1):235-259. 7. Stedeford A., Regnard C.: Confusional states in advanced cancer – a flow diagram. Palliative Medicine 1991, 5:256-261. 8. de Stoutz N., Tapper M.: Reversible delirium in terminally ill patients. Journal of Pain and Symptom Management 1995, 10 (3):249-254. 9. Twycross R.: Psychological symptoms. W: Symptom Management in Advanced Cancer, 1997:92-115.
Pozostałe artykuły z numeru 1/2000:
