Zaburzenia miesiączkowania u młodych kobiet i dziewcząt stanowią istotny problem dla lekarza praktyka. Nie jest to kazuistyka, lecz problem często spotykany i co gorsza trudno znaleźć rzeczowe opracowanie na ten temat. Wykazano, że największe ryzyko wystąpienia rzadkich miesiączek lub wtórnego braku miesiączki istnieje u kobiet bardzo młodych<=16,4 roku życia (5). Pierwsza miesiączka - menarche pojawia się między 11 a 15 rokiem życia. Zwykle jest to krwawienie spowodowane spadkiem poziomu estrogenów, jajeczkowanie jeszcze najczęściej nie występuje. Regularność miesiączkowania ustala się zazwyczaj w ok. 14 miesięcy po menarche, a bolesne miesiączki pojawiają się zwykle w 10 miesięcy po rozpoczęciu miesiączkowania. Okres po pierwszej miesiączce - postmenarche charakteryzuje się cyklami bezowulacyjnymi, stabilizacja cykli następuje po 2-3 latach. Krwawienie z macicy może być fizjologiczne tzn. miesiączkowe, lub niemiesiączkowe, nie jest ono wówczas prawidłowe i należy wyjaśnić przyczynę jego wystąpienia. Prawdziwe krwawienie miesiączkowe występuje wtedy gdy pod wpływem endogennych hormonów jajnika nastąpił wzrost błony śluzowej macicy, uległa ona przemianie wydzielniczej, a następnie na skutek spadku poziomu hormonów, złuszczeniu. Zgodnie z tą definicją w cyklach bezowulacyjnych i w okresie stosowania pigułki antykoncepcyjnej występują krwawienia z odstawienia. Nieustabilizowana czynność układu podwzgórze-przysadka-jajnik u dojrzewających dziewcząt jest często przyczyną niewydolności lutealnej, przebiegającej w postaci: oligomenorrhoea, metrorrhagia juwenilis,mastopatia.Często występująca niedomoga lutealna u młodych kobiet, może być korygowana gestagenami (1, 4). Rzadkie miesiączkowanie lub brak miesiączki pojawiać się może w przypadku wzmożonej aktywności fizycznej, tak jak bieganie długodystansowe, gimnastyka, balet, pływanie oraz w korelacji ze stanem psychicznym pacjentki (8). W badaniach przeprowadzonych przez AWF w Warszawie wśród 734 losowo dobranych kobiet u 0,3% wystąpił brak miesiączki, u 6,7% rzadkie miesiączki, u 56,3% dysmenorrhoea, zaś u 40,5% zespół napięcia przedmiesiączkowego (5). Podobną analizą zostało objęte 1615 pacjentek Przychodni Zdrowia Rodziny w Łodzi, były to nastolatki, u 21% z nich zaobserwowano zaburzenia cyklu miesiączkowego, w tym u 55,6% bolesne miesiączkowanie, 17,6% zgłaszało rzadkie miesiączkowanie, zaś 10,5% zbyt obfite krwawienia (7). W badaniach z Amsterdamu wykazano znaczną korelację pomiędzy zaburzeniami regularności cykli miesięcznych u dziewcząt 14-17-letnich a wiekiem ginekologicznym, niskim BMI (body mass index), przewlekłymi niespecyficznymi chorobami płuc, chorobami alergicznymi, stresem, spadkiem wagi powyżej 5 kg, forsownym wysiłkiem, objawami hiperandrogenizmu (3). Zaburzenia cyklu i nieodłączna u młodych kobiet potrzeba zapobiegania niechcianej ciąży, to problemy nurtujące badaczy na całym świecie. Do tej pory nie udało się znaleźć "złotego środka". Nie powinno się normalizować zaburzonych krwawień miesiączkowych przy pomocy tabletek hormonalnych, nie wyjaśniwszy uprzednio przyczyny tych nieprawidłowości. Stosując antykoncepcję hormonalną wpływamy na czynność osi podwzgórze-przysadka-jajnik Jeżeli w okresie pokwitania nie doszło do pełnego rozwoju funkcji sprzężenia zwrotnego, po długotrwałym stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych, po ich odstawieniu może nie nastąpić samoistna normalizacja czynności osi.