Streszczenie
Badania ostatnich lat wykazały, że około 5% wszystkich kolejnych raków jelita grubego (RJG) powstaje w wyniku genetycznej predyspozycji wykazującej rodowodowe cechy chorób autosomalnych dominujących. Najczęstszą przyczyną dziedzicznego RJG jest zespół Lyncha (HNPCC – hereditary nonpolyposis colorectal cancer). Drugą z najczęstszych przyczyn dziedzicznego RJG jest polipowatość rodzinna (FAP – familial adenomatous polyposis). W Polsce zdiagnozowanych i zarejestrowanych jest po około 100 rodzin z HNPCC i z FAP i liczby te są bardzo odległe od liczby osób z tą chorobą w naszym kraju, która wynosi odpowiednio około 20 000 i 5000 osób. Corocznie w Polsce na RJG z powodu HNPCC zachorowuje około 500 młodych (średnia wieku 45 lat) osób i z powodu FAP około 100 osób.
Znane są geny, których mutacje powodują HNPCC i FAP. Najważniejsze z nich to hMSH2 i hMLH1 dla HNPCC i APC dla FAP. W Polsce zdiagnozowano dotychczas po blisko 30 rodzin z mutacjami w genach hMSH2 lub hMLH1 (HNPCC) lub APC (FAP).
Rozwój RJG zarówno w HNPCC jak i w FAP poprzedzony jest powstawaniem w jelicie grubym polipów. Polipektomie zmniejszają częstość występowania RJG zwłaszcza w rodzinach z HNPCC, w których liczba polipów stwierdzonych w trakcie kolonoskopii nie przekracza na ogół kilkunastu zmian co powoduje, że chirurgia endoskopowa może być skuteczna. Polipy u chorych z HNPCC objętych badaniami kontrolnymi stwierdza się w około 25% kolonoskopii. Polipektomie w tej grupie chorych powodują redukcję zachorowań na RJG o 60%. U chorych z FAP w trakcie kolonoskopii stwierdza się setki a nawet tysiące polipów. Dlatego też, aby zmniejszyć w tej grupie częstość raka niezbędne są profilaktyczne kolektomie.
Dobrze wiadomo, że dzięki odpowiedniemu postępowaniu średnia długość życia chorych z FAP wydłużona być może o około 15 lat i wynosi około 60 lat. Najprawdopodobniej długość życia chorych z HNPCC może być wydłużona jeszcze znaczniej i sięgać wartości stwierdzonych w populacji osób bez genetycznych obciążeń.