Nadciśnienie tętnicze pierwotne rozpoznaje się u około 95% wszystkich chorych z nadciśnieniem tętniczym. U pozostałych 5% chorych rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze wtórne. Nadciśnienie tętnicze pierwotne w postaci utrwalonej dotyczy na ogół osób w średnim wieku, jednakże istnieją charakterystyczne okoliczności, które mogą zwiastować trwałe nadciśnienie w późniejszych latach (19). Do okoliczności tych należą:

Kilkakrotne, stwierdzenie podwyższonego ciśnienia krwi powoduje na ogół wdrożenie leczenia hipotensyjnego. Nieleczone nadciśnienie lub nieregularnie czy nieskutecznie leczone prowadzi do wystąpienia powikłań narządowych. Obecnie niektóre z tych powikłań, jak na przykład faza przyspieszona nadciśnienia, występują bardzo rzadko. Wyjściowe dla zaistnienia większości powikłań narządowych są patologiczne zmiany w tętniczkach oporowych, które określane są mianem przebudowy i przerostu. Wysokie ciśnienie krwi powoduje ponadto przyspieszenie rozwoju miażdżycy. W nadciśnieniu utrwalonym aorta i tętnice średniej wielkości ulegają zmianom w podobny sposób jak serce. Natomiast w małych tętnicach oraz tętniczkach wskutek wzrostu oporu obwodowego dochodzi do zwężenia naczyń. Światło naczynia ulega zmniejszeniu wskutek przebudowy ściany, a zwłaszcza włókien mięśniowych oraz elementów tkanki łącznej. Utrwalone zwężenie światła tętniczek prowadzi do zmniejszenia rezerwy naczyniowej, która może powodować niedostateczną perfuzję tkankową. Z powodu podwyższonego oporu obwodowego dochodzi również do zmian w sercu. Początkowo zmiany polegają na zwiększeniu czynności skurczowej lub upośledzeniu czynności rozkurczowej, co przejawia się zwolnieniem szybkości napełniania lewej komory. Długotrwałe zaburzenia czynności skurczowej oraz rozkurczowej sprzyjają powstaniu zastoinowej niewydolności serca.