Elżbieta Gmitrzak-Trzeszczkowska, Krzysztof Wasiak, Radosław Słowiński
Wyniki leczenia operacyjnego odleżyn okolicy guza kulszowego
z Oddziału Septycznego Specjalistycznego Centrum Rehabilitacji i Leczenia Schorzeń Narządu Ruchu im. prof. Mariana Weissa w Konstancinie
Dyrektor: dr n. med. Janusz Garlicki
Odleżyny to problem nadal obecny u pacjentów po urazie rdzenia i pacjentów przewlekle chorych. Są bardzo częstym późnym powikłaniem u blisko 30% pacjentów po urazie rdzenia. Odleżyny są przyczyną dużego odsetka zachorowalności, opóźniają o wiele miesięcy proces leczenia, a nawet stanowią zagrożenie życia (1, 2, 5, 9).
Leczenie chirurgiczne odleżyn jest obecnie uznanym i dobrze opracowanym postępowaniem (1, 3, 5, 6). Leczenie operacyjne owrzodzeń odleżynowych ma za zadanie:
– wycięcie odleżyny w całości,
– wyrównanie wyniosłości kostnej,
– pokrycie ubytku tkankami pełnowartościowymi, zszytymi bez napięcia,
– zapewnienie jak najcieńszej blizny,
– zapewnienie wydolnego drenażu w czasie gojenia (1, 5).
Odleżyny mogą powstawać w każdym miejscu, w którym mechaniczny ucisk na tkanki przekracza wartość ciśnienia włośniczkowego (ok. 40 mmHg) i trwa nieprzerwanie przez pewien czas, doprowadzając do martwicy komórek (1, 2, 9).
Na oddziale septycznym Centrum Rehabilitacji od wielu lat prowadzi się leczenie operacyjne odleżyn o różnej lokalizacji.
Praca niniejsza zajmuje się wynikami leczenia operacyjnego odleżyn okolicy guza kulszowego. Często odleżyny te występują jako towarzyszące odleżynom o innym umiejscowieniu, szczególnie u pacjentów wyniszczonych, w ciężkim stanie ogólnym. W większości przypadków występują jednak u pacjentów, których pozycją życiową jest wózek inwalidzki.
Od 1991 r. do marca 2000 r. na oddziale septycznym zoperowano 31 pacjentów, u których wykonano 38 zabiegów operacyjnych. W tej grupie było 24 mężczyzn i 7 kobiet. W tabeli 1 przedstawiono wiek pacjentów.
Tabela 1.
| Grupy wiekowe |
| do 18 r.ż. | do 30 r.ż. | 30-40 r.ż. | powyżej 40 r.ż. |
| 2 | 9 | 13 | 7 |
W tabeli 2 podano schorzenia podstawowe pacjentów, leczonych z powodu odleżyn okolicy guza kulszowego.
Tabela 2.
| Choroba podstawowa | Ilość |
| 1. Tetraplegia po urazie w odcinku szyjnym kręgosłupa | 4 |
| 2. Paraplegia po urazie kręgosłupa piersiowego do Th 6 | 4 |
| 3. Paraplegia po urazie kręgosłupa piersiowego poniżej Th 6 | 10 |
| 4. Paraplegia po urazie kręgosłupa lędźwiowego | 7 |
| 5. SM | 1 |
| 6. MMC | 5 |
Z tabeli 2 wynika, że zdecydowanie przeważają pacjenci z porażeniem kończyn dolnych po urazie kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym.
Z 35 pacjentów po urazie rdzenia u 6 odleżyna była operowana w okresie 2 lat od wypadku, u 11 pacjentów w okresie od 3 do 10 lat, u 5 chorych w okresie od 11 do 20 lat, a u 3 w okresie dłuższym niż 20 lat od urazu. Średni czas między urazem a operacją odleżyny wyniósł 7 i pół roku (tab. 3).
Tabela 3.
| Czas od urazu do operacji odleżyny (u 25 pacjentów urazowych) |
| 0-2 lat | 3-10 lat | 11-20 lat | powyżej 20 lat |
| 6 | 11 | 5 | 3 |
|
Średni czas ok. 7,5 roku
|
Świadczy to jednoznacznie, że odleżyny o tej lokalizacji występują u pacjentów z paraplegią w okresie przewlekłym choroby, po zaadaptowaniu do wózka inwalidzkiego.
W grupie 31 pacjentów operowanych z powodu odleżyny okolicy kulszowej 27 osób określiło czas trwania odleżyny i wyniósł on średnio 38 miesięcy. Około roku odleżyna występowała u 13 chorych, do 2 lat u 6 pacjentów, do 4 lat u 3 pacjentów i powyżej 4 lat u 5 osób. Ilość operacji przeprowadzonych w kolejnych latach przedstawia rycina 1.
Ryc. 1. Ilość operacji w kolejnych latach.
Na 38 operacji plastyki odleżyny okolicy guza kulszowego przeprowadzono 24 przy odleżynie jednostronnej, trzykrotnie jednoczasowo przy obustronnym występowaniu odleżyny; jednoczasowo z operacją odleżyny o innej lokalizacji – 3 razy. W czasie jednego pobytu w szpitalu u 5 pacjentów zoperowano także inną odleżynę. Reoperację odleżyny okolicy guza kulszowego w czasie jednej hospitalizacji przeprowadzono 2 razy, a operacje wielokrotne u 2 pacjentów. Operacje powtórne u pacjentów operowanych przed 1991 r. były przeprowadzone trzykrotnie (tab. 4).
Tabela 4.
| 1. Operacja jednostronna | 24 |
| 2. Operacja obustronna | 3 |
| 3. Reoperacja w czasie jednej hospitalizacji | 2 |
| 4. Operacja wielokrotna odleżyny w tym samym miejscu w różnym czasie | 2 |
| 5. Operacja odleżyny o innej lokalizacji w różnym czasie | 4 |
| 6. Operacja jednoczasowo z plastyką odleżyny o innej lokalizacji | 3 |
| 7. Operacja tych samych odleżyn przed 1991 rokiem | 3 |
Odleżyny okolicy guzów kulszowych przed operacją przedstawiono na rycinie 2.
Ryc. 2. Odleżyny okolicy guzów kulszowych – stan przed operacją.
Operacje odleżyny okolicy guza kulszowego przeprowadzamy u pacjentów w wyrównanym stanie ogólnym, po zidentyfikowaniu flory bakteryjnej i przy celowanej antybiotykoterapii. Odleżyny często także wymagają przygotowania do zabiegu – oczyszczenia z martwych tkanek, wygojenia zmian skórnych wokół odleżyny.
W przypadku odleżyn kulszowych wykonujemy wycięcie owrzodzenia w granicach zdrowych tkanek, z wyrównaniem wyniosłości kostnej, jeśli jama odleżyny kontaktuje się z nią i warstwowym zeszyciu tkanek bez napięcia. W tym celu, jeśli to konieczne, wykonujemy mobilizację tkanek wokół ubytku poodleżynowego. W ranie pozostawia się 1-2 dreny Redona usuwane, gdy drenaż dobowy jest mniejszy niż 10 ml. Szwy usuwane są około 14 doby, antybiotyk podawany jest do czasu zagojenia rany. Wtedy rozpoczyna się stopniowe obciążanie operowanej okolicy, zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą nieprzedłużania okresu (4) unieruchomienia po leczeniu operacyjnym odleżyn.
Odleżyny z ryciny 2 po operacji przedstawia rycina 3.
Ryc. 3. Odleżyny z ryciny 2 – stan po leczeniu operacyjnym.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bedbrook George M.: Opieka nad chorym z paraplegią. PZWL Warszawa 1991, 71-84. 2. Giełżyński A.: Walka z odleżynami. Postępy Rehabilitacji t. VIII, 1994, 67-80. 3. Holle Jürgen: Chirurgia plastyczna. PZWL 1996, 147-152. 4. Isik F.F. et al.: Reducing the period of immobilization following pressure sore surgery: a perspective, radomized trial. Plastic and Reconstructive Surgery 1997, 100(2):350-54. 5. Jankiewicz L. i wsp.: Leczenie chirurgiczne odleżyn płatami skórno-mięśniowymi. Postępy Nauk Med. 1991, 4(1/2):26-29. 6. Jazienicki M.: Operacyjne leczenie odleżynowych ubytków powłok płatami skórno-mięśniowymi. Polski Przegl. Chir. 1996, 68(3):274-283. 7. Kierney P.C. et al.: Results of 268 pressure sores in 158 patients managed jointly by plastic surgery and rehabilitation medicine. Plastic and Reconstructive Surgery 1998, 102(3):765-72. 8. Naola G.T., Vistnes L.M.: Differential response of skin and muscle in the experimental production of pressure sores. Plastic and Reconstructive Surgery 1980, 66:728-33. 9. Wasiak K.: Odleżyna – problem wciąż aktualny. Nowa Medycyna 1996, 3(1):19-22. 10. Yamamoto Y. Et al.: Long-term outcome of pressure sores treated with flap coverage. Plastic and Reconstructive Surgery 1997, 100(5):1212-7.
