Krystyna Stankiewicz¹, Łucja Szczęśniak¹, Tadeusz Rychlewski¹, Wiesław Romanowski²
Oddziaływanie zwiększonej aktywności ruchowej i diety warzywno-owocowej na profil lipidowy i lipoproteiny krwi u osób otyłych
Impact of increased physical activity and vegetable-fruit diet on blood lipid profile and lipoproteins in obese people
¹ Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny AWF w Poznaniu
Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Tadeusz Rychlewski
² Poznański Ośrodek Reumatologiczny w Śremie
Kierownik Ośrodka: dr med. Wiesław Romanowski
Streszczenie
The combination of systematic physical exercise and calorie restricted diet makes the way of modification of blood lipid turnover acknowledged. In the present study the trial to define the influence of thirteen-days, complex therapy including aerobic physical effort and vegetable-fruit diet at the level of 857 kcal on the blood lipids and lipoproteins in obese people aged 64.0±11.0, was undertaken. Before the beginning and after the end of the therapy period the venous blood was collected in a fasting state (at rest) to measure the concentration of total cholesterol, triglycerides, LDL and HDL-cholesterol fractions, lipoprotein(a) [Lp(a)], insulin and C-peptide.
Statistically significant (p<0,01) benefit changes of studied parameter concentrations were stated. The concentration of atherogenic Lp(a) decreased also by 14,8% (p<0.05). Median of Lp(a) was lower by 1,5mg/dl at the second term of the study.
WSTĘP
Otyłość zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych. Charakteryzuje się między innymi zmienionym profilem lipidowym krwi tzn. podwyższonym stężeniem triglicerydów i frakcji LDL- -cholesterolu, obniżonym stężeniem HDL-cholesterolu, hiperinsulinemią (2, 10, 14).
Uznaną, niefarmakologiczną metodą zmniejszającą powyższe zaburzenia jest zwiększona aktywność fizyczna i niskokaloryczna dieta (5, 7). Korzystne oddziaływanie systematycznej aktywności fizycznej w odniesieniu do frakcji lipoproteinowych polega na indukowaniu redukcji stężenia cholesterolu całkowitego i LDL-cholesterolu (8). Utrata masy ciała powiązana ze zwiększoną aktywnością fizyczną przyczynia się do zmian stężenia HDL-cholesterolu (20). Sprzeczne są wyniki badań w zakresie wpływu wymienionych wyżej czynników na stężenie Lp(a) – niezależnego czynnika zmian aterogennych (13).
CEL PRACY
Celem pracy było określenie wpływu trzynastodniowej terapii łączącej aerobowy systematyczny wysiłek fizyczny (3 x 30 minut dziennie) i dietę warzywno-owocową na poziomie 857 kcal na lipidy i lipoproteiny krwi u osób otyłych w wieku 64,0±11,0 lat.
MATERIAŁ I METODY
W badaniach uczestniczyli pacjenci (n = 66) przebywający na turnusie sanatoryjnym w Błociszewie, należącym do Poznańskiego Ośrodka Reumatologicznego w Śremie. Wykonywali 3 razy dziennie trzydziestominutowe ćwiczenia (zespołowo lub indywidualnie) z intensywnością równą 60-70% HRmax (HRmax = 220-wiek) i wynoszącą od 78 do120 ud/min. Pacjenci zostali poinstruowani o sposobie mierzenia tętna metodą palpacyjną i kontrolowali je podczas ćwiczeń. Dodatkowo 35 osób spośród badanych ćwiczyło przez 15 minut dziennie w basenie.
Zastosowana dieta zawierała gotowane i surowe przetwory z warzyw i owoców, soki i wodę mineralną. Węglowodany stanowiły 80% jej składu, białka 10%, tłuszcze 10%. Przed rozpoczęciem turnusu i po jego zakończeniu pobrano krew żylną na czczo (w spoczynku) w celu oznaczenia składu lipidowego krwi oraz Lp(a), insuliny i C-peptydu. Lp(a) oznaczano immunoenzymatycznym testem typu ELISA firmy Cormay, cholesterol całkowity, triglicerydy i HDL-cholesterol testami firmy Cormay, insulinę testem RIA-INS produkowanym przez OBRI w Świerku a C-peptyd testem Biodata-Serono. Stężenie frakcji LDL-cholesterolu obliczono ze wzoru Friedewald´a (2). Badania przeprowadzono za zgodą zainteresowanych oraz Terenowej Komisji ds. Etyki Badań Naukowych.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Rezultaty badań przedstawiono w tabelach 1 i 2 oraz na rycinach 1 i 2. Tabela 1 obrazuje zmiany parametrów antropometrycznych oraz częstości skurczów serca w spoczynku, ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi. Obniżeniu masy ciała średnio o 4,7 kg w II terminie badań i wskaźnika BMI o 1,5 kg/m² towarzyszyło znamienne statystycznie obniżenie częstości skurczów serca oraz ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi (p<0,01).
Tabela 1. Charakterystyka wybranych cech antropometrycznych, częstości skurczów serca oraz ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi u osób starszych otyłych.
| | I termin badań x ? SD | II termin badań
x ? SD | Test Wilcoxona |
| Masa ciała (kg) | 91,5 ? 25,71 | 86,8 ? 23,49 | 3,82** |
| BMI (kg/m2) | 35,5 ? 8,19 | 34,0 ? 7,84 | 3,13** |
| HR (ud/min.) | 77,8 ? 10,12 | 74,6 ? 5,90 | 3,76** |
| BPS (mm Hg) | 151,2 ? 19,00 | 138,9 ? 13,02 | 4,90** |
| BPD (mm Hg) | 88,6 ? 10,76 | 79,9 ? 6,82 | 5,26** |
** p <0,01.
Tabela 2. Wybrane parametry biochemiczne krwi u osób starszych otyłych poddanych systematycznemu wysiłkowi fizycznemu i diecie redukcyjnej.
| | I badanie x ? SD | II badanie x ? SD | Test Wilcoxona |
| Cholesterol całk. (mg/dl) | 256,6 ? 46,75 | 220,8 ? 37,95 | 6,23** |
| Triglicerydy (mg/dl) | 163,2 ? 80,20 | 112,6 ? 56,76 | 5,87** |
| LDL-cholesterol (mg/dl) | 167,9 ? 40,79 | 130,3 ? 43,61 | 6,17** |
| HDL-cholesterol (mg/dl) | 57,8 ? 15,49 | 71,3 ? 29,23 | 2,78** |
| LDL / HDL | 3,1 ? 1,06 | 2,3 ? 1,53 | 4,64** |
| Lipoproteina(a) (mg/dl) | 29,1 ? 50,16 | 24,8 ? 39,57 | 2,11* |
| Insulina (mIU/ml) | 12,3 ? 5,67 | 6,1 ? 4,87 | 6,58** |
| C-peptyd (ng/ml) | 2,1 ? 0,93 | 1,8 ? 0,82 | 3,23** |
* p <0,05; ** p <0,01.
Ryc. 1. Występowanie Lp(a) u osób starszych otyłych w I terminie badań (n = 66).
Ryc. 2. Zmiany stężenia Lp(a) pod wpływem zastosowanej terapii u osób starszych otyłych z hiperlipoproteinemią(a) powyżej 30 mg/dl.
Trzynastodniowa terapia spowodowała istotne statystycznie (p<0,01) obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego, frakcji LDL-cholesterolu, triglicerydów, wskaźnika miażdżycowego oraz insuliny i C-peptydu. Natomiast stężenie frakcji HDL-cholesterolu znacząco wzrosło (p<0,01).
Stężenie aterogennej lipoproteiny(a) obniżyło się o 14,8% w całej grupie (p<0,05), a u osób z hiperlipoproteinemią(a) o 17,8%. Wartość mediany dla Lp(a) również uległa obniżeniu z 10,0 do 8,5 mg/dl w II terminie badań.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Björntrop P.: The effects of exercise on plasma insulin. Intern. J. Sports Med. 1981, 2, 125-129. 2. Björntrop P.: Abdominal obiesity and the development of non-insulin dependent diabetes mellitus. Diabetes Metab.Rev. 1988, 4, 615-622. 3. Bobilewicz D.: Metody rozdziału frakcji lipoproteinowych. Cormay – Diagnostyka. 1961, 1, 4-5. 4. Despres J. et al.: Heredity and changes in plasma lipids and lipoprteins following short – term exercise – training in men. Arteriosclerosis. 1988, 8, 402-409. 5. Dufaux B. et al.: Delayet effects of prolonged exercise on serum lipoproteins. Metabolism. 1986, 35(2), 105-109. 6. Dylewicz P. et al.: Influence of short-term endurance training on the insulin blood level, binding and degradation of 125J-insulin by erythrocyte receptor in patients after myocardial infarction. J. Cardiopul. Rehab. 1999, 19, 98-105. 7. Gordon N., Cojev K.: Controlling cholesterol levels through exercise. Comprehensive Therapy. 1988, 14(8), 52-57. 8. Haskell W.: The influence of exercise training on plasma lipids and lipoproteins in health and disease. Acta Med. Scand. 1986, 711(suppl.) 25-37. 9. Herrmann W. et al.: Beeinflussung des atherogenen Risikofaktors Lp(a) durch supplementäre Fischölaufnahme bei Patienten mit moderatem physischem training. Med.Klin. 1989, 84, 429-433. 10. Kissebah A., Peiris A.: Biology of regional body fat distribution: relationship to non-insulin-dependent diabetes mellitus. Diabetes Metab. Rev. 1989, 5, 83-109. 11. Kopieczna-Grzebieniak E., Wesołowski W.: Lipoproteina(a) i kontrowersyjne poglądy z nią związane. Czynniki ryzyka. 1995, 3/4, 33-44. 12. Kozłowski S.: Trening fizyczny – mechanizmy i efekty fizjologiczne. Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. Kozłowski S. PZWL Warszawa 1999, 318-329. 13. Mackinnon L. et al.: Effects of physical activity and diet on lipoprotein(a). Med. Sci. Sports Exerc. 1997, 29, 1429-1436. 14. Miller N. et al.: Ration of angiographically defined coronary artery disease to plasma lipoprotein subfractions and apolipoproteins. Br.Med.J. 1981, 282, 1741-1744. 15. Sönnichsen A. et al.: Reduction of lipoprotein(a) by weight loss. International J.Obesity. 1990, 14, 487-494. 16. Szczęśniak Ł. et al.: Einfluß der Kalorienarmen Diät und des aeroben Körpertrainings auf Bindung und Degradation von 125J-insulin durch Rezeptoren von Erythrozyten bei Kindern mit einfacher Obesität. Österreich. J. Sportmedizin. 1994a, 3, 79-84. 17. Szczęśniak Ł. et al.: Einfluß der einmaligen Körpanstrengung von 35% VO2max auf Sekretionsfähigkeit von ß-Zellen der Bauchspeicheldrüse und auf Binding – und Degradationsfähigkeit von 125J-insulin durch Erythrozytrezeptoren bei Kindern mit Diabetes Mellitus. Österreich J. Sportmedizin. 1994b, 2, 42-48. 18. Szczęśniak Ł.: Wiązanie i degradacja 125J-insuliny przez receptory erytrocytów pod wpływem wysiłku fizycznego u osób o zróżnicowanej wydolności fizycznej i chorych na cukrzycę I typu. Monogr. AWF Poznań, 1995, 321. 19. Williams K. et al.: Mechanisms by which lipoprotein lipase alters cellular metabolism of lipoprotein(a), low density lipoprotein and nascent lipoproteins. J. Biol. Chem. 1992, 267, 284-292. 20. Wood P. et al.: Changes in plasma lipids and lipoproteins in overweight men during weight loss through dieting as compared with exercise. N. Engl. J. Med. 1988, 319, 1173-1179.
